Waarom je nooit naar zogeheten ‘experts’ moet luisteren

FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Waarom je nooit naar zogeheten ‘experts’ moet luisteren

Eindelijk een wetenschappelijk gegronde reden om het arsenaal aan ‘experts’ dat wekelijks bij Matthijs van Nieuwkerk, Jeroen Pauw of Humberto Tan aanschuift niet al te serieus te nemen.

Eindelijk een wetenschappelijk gegronde reden om het arsenaal aan 'experts' dat wekelijks bij Matthijs van Nieuwkerk, Jeroen Pauw of Humberto Tan aanschuift niet al te serieus te nemen. Volgens Amerikaanse onderzoekers zijn deze 'deskundigen' namelijk geneigd er een dogmatisch denkpatroon op na te houden, en daarom vaak minstens zo bekrompen als iedereen die zij betichten van bekrompenheid.

Dit was de conclusie nadat onderzoekers aan de hand van zes experimenten succesvol de zogeheten Earned Dogmatism Hypothesis hadden getest. Deze luidt:

Advertentie

De sociale rol van 'expert' werkt onbewust mee aan een relatief dogmatische houding. Situaties die bij de 'expert' het idee van zijn hoge mate van expertise bevestigen, zorgen ervoor dat hij minder openstaat voor conflicterende denkbeelden.

In het eerste experiment werd getest in hoeverre de deelnemers het goedkeuren als een 'deskundige' de mening van een 'deskundig minder bedeelde' zonder blikken, blozen of argumenten wegwuift. Dit vonden ze vrijwel allemaal geoorloofd.

De andere vijf experimenten behelsden het stellen van makkelijke of juist moeilijke vragen aan in totaal 272 mensen, en vervolgens te testen in hoeverre die deelnemers openstonden voor andere meningen. Uit vijf van de zes experimenten bleek dat degenen die makkelijke vragen voorgeschoteld kregen, zichzelf meer als een autoriteit beschouwden en weinig zin hadden in andermans opinie.

Aan de ene kant blijkt hieruit dat de vastgeroeste schedelinhoud van types als Maarten van Rossem en Geert Wilders te wijten is aan:

● de mensen die hen zonder een strobreed in de weg te leggen de rol van autoriteit in duwen

● het feit dat ze zo overtuigd zijn van hun eigen gelijk

Aan de andere kant verklaart dit ook waarom je oom Gerard zo onvermurwbaar voor of tegen Zwarte Piet is. Door zijn eigen uitgebreide Facebook-onderzoek is er een zelfbeeld van expertise ontstaan, met als gevolg dat alle nuance verdwenen is. Als zelfbenoemd autoriteit in bepaalde gevoelige kwesties, zoals het vluchtelingendebat, heb je wellicht soms de neiging om met twee gestrekte benen een discussie in te vliegen, waardoor je eigenlijk niet meer terug kan. Een starre houding is het gevolg.

Advertentie

Vanaf daar is er makkelijk een bruggetje te slaan naar het vergelijkbare dunning-krugereffect: het fenomeen waarbij iemand zo onwijs incompetent is dat hij het vermogen ontbeert om zijn eigen incompetentie te bevatten. Ofwel, te dom om de eigen domheid te begrijpen. Dit effect treedt vaak op bij de lieden die de extreme weerszijden van het ideologische – politieke of religieuze – spectrum bevolken. Diezelfde domheid kan de illusie van expertise in de hand werken, waardoor er in dit geval ook sprake is van 'aangeleerd dogmatisme'.

Genoeg materie om jezelf dus eens flink achter je oren te krabben, als je weer te hoog van toren hebt geblazen in een discussie over Zwarte Piet, vluchtelingen, de staat van de vaderlandse hiphop of allerlei feministische vraagstukken. Het zou namelijk zomaar eens mogelijk zijn dat je, door al die uren achtergrondstudie, jezelf een hoekje in hebt gedacht. En dat moet je niet willen.

Let wel: dit houdt ook weer niet in dat je nooit zeker mag zijn van jezelf. Want dan zou je zomaar eens last kunnen krijgen van het bedriegerssyndroom; een soort minderwaardigheidscomplex waardoor je ervan overtuigd raakt dat alles wat je hebt bereikt en weet te danken is aan geluk, valsspelen en wat niet al. En dat je, ondanks overtollig aanwezig empirisch bewijs, geen knip voor de neus waard bent. En ook dat moet je niet willen.

Dit psychologische mijnenveld heb ik even voor je in kaart gebracht middels een weldoordacht en niet dogmatisch diagram:

Horizontale as: mate van iemands expertise in een bepaalde kwestie. Verticale as: in hoeverre iemand expert denkt te zijn in een bepaalde kwestie.

Al met al blijkt dus maar weer dat een Partij van de Prima broodnodig is.

Aangezien er maar dertig tot zestig participanten per experiment waren, weten we niet met overtuigende zekerheid of de Earned Dogmatism Hypotheses aangenomen moeten worden. Daar is nog wel wat meer onderzoek voor nodig. Wat we wel zeker weten, is dat de onderzoekers zich bijzonder lang verdiept hebben in de materie, waardoor ze zichzelf hoogstwaarschijnlijk als autoriteit op dit vlak zullen beschouwen. En daarmee wordt al het bovenstaande eigenlijk door zichzelf nog meer in twijfel getrokken. Ergo, wees er vooral niet honderd procent zeker van. Maar wel zeker genoeg om de volgende 'expert' die aanschuift bij De Wereld Draait Door niet al te serieus te nemen. En dat hele niet-serieus-nemen-gebeuren ook weer niet te serieus te nemen. Maar goed, ik ben verder ook geen deskundige op dit gebied. En dat besef ik, dus dat kun je prima serieus nemen.