Waarom de nieuwe rondes van 'the Fappening' niemand meer een ruk kan schelen

Voor degenen die graag foto's van naakte vrouwen bekijken was het laatst een groot feest met het uitlekken van de naaktfoto's van beroemdheden. Helaas werden ze illegaal geplaatst zonder de toestemming van de beroemdheden.

Het internet reageerde met veel verontwaardiging toen de eerste gehackte foto's online werden geplaatst. Alleen naarmate er steeds meer foto's openbaar werden gemaakt daalde de verontwaardiging en werd er bijna verveeld op gereageerd. Waarom zijn de reacties zo verschillend op precies dezelfde gebeurtenis?

Het simpele antwoord ligt misschien wel heel erg voor de hand: Hoe meer we horen over iets, hoe meer we eraan wennen. Hierbij maakt het niet uit hoe erg we het afkeuren - op een gegeven moment wordt alles normaal.

"Deze [verandering in houding is] iets dat ik altijd waarneem wanneer er iets schokkends gebeurt," vertelde Rossana Guadagno – sociaal psycholoog en hoogleraar Opkomende Media en Communicatie aan de universiteit van Texas in Dallas.

Wanneer voor de eerste keer iets schokkends gebeurt dan zijn mensen, nou ja, geschokt natuurlijk. "Maar daarna wordt het ineens een deel van ons zijn," zegt ze. "Bij elke opvolgende golf worden slechte daden één van de mogelijke manieren om ons gedrag te uiten."

Guadagna wijst er echter wel gelijk op dat dit niet betekent dat deze handelingen acceptabel zijn geworden, maar dat ze in ons bewustzijn worden geregistreerd als iets dat gewoon kan gebeuren.

Een gebruiker op 4chan postte recentelijk op het beruchte 'image-based bulletin board' – die soms wel de negende cirkel van de hel wordt genoemd – een aantal naaktfoto's van beroemdheden. Vervolgens werden de foto's verder verspreid over het web onder de noemer "celebgate" en "the Fappening" en begon het grote publiek het fenomeen op te pikken.

Op de sociale media werden de meeste uiteenlopende meningen geventileerd van "geweldig" tot "hadden ze die foto's maar niet moeten maken." Sommige gaven zelfs de schuld aan Apple omdat hun iCloud beveiligingssysteem niet goed zou functioneren. De media deden vervolgens ook nog eens hun duit in het zakje door hun eigen stem te laten horen in het debat. Het komt er op neer dat iedereen wel een mening had maar dat het de algemene tendens toch vooral een gerechtvaardigde verontwaardiging was:

The way in which you share your body must be a CHOICE. Support these women and do not look at these pictures.

— Lena Dunham (@lenadunham) September 1, 2014

Stealing someone's naked photos is the same as tearing someone's clothes off in public. It's sexual assault.

— Lucas Neff (@RealLucasNeff) September 1, 2014

Twee weken later lekte er nog een nieuwe batch aan naaktfoto's van dezelfde beroemdheden, die op dezelfde manier werden verspreid. Maar naast de paar mensen die kinderlijk blij werden van de celeb-porn reageerden de meeste mensen er bijna niet op. Dus wat maakte dit verschil? Waarom zorgen sommige gebeurtenissen er voor dat we ons er zo druk over maken, terwijl we andere gebeurtenissen volledig links laten liggen?

Eén van de redenen dat het nieuws omtrent dit fenomeen is gestopt zou kunnen zijn dat het publiek er niet meer tegen kan.

"Er is altijd een bepaald punt van verzadiging en dit heeft ook zeker als resultaat dat de mate van verontwaardiging om een bepaalde kwestie wel daalt," zegt Guadagno.

Interessant is dat kort na de tweede batch gelekte naaktfoto's de verontwaardiging weer werd aangewakkerd omdat er werd gedreigd om de foto's van Emma Watson te lekken. Dit naar aanleiding van haar toespraak bij de Verenigde Naties over gendergelijkheid. Misschien kwam deze hernieuwde reactie vooral voort het feit dat iedereen zo lovend was over Watson's toespraak. Sommigen noemden deze bedreigingen ook wel "een aanval naar alle vrouwen." (Pas later werd duidelijk dat het dreigement aan Watson een publiciteitsstunt was om het bewustzijn voor het probleem te verhogen.)

Waar precies het verzadigingspunt ligt is niet helemaal duidelijk, aldus Guadagno. Dit wil ze in toekomstige onderzoek dan ook verder verkennen. Eén ding is wel zeker. "Hoe meer mensen horen over iets negatiefs, hoe meer ze het beginnen weg te filteren," zegt ze. "En dat heeft negatieve gevolgen voor hoe we nieuws in het algemeen rapporteren."

De media kan er in feite voor zorgen dat het publiek een onderwerp sneller zat wordt, hoe goed hun bedoelingen ook zijn om de issue op de kaart te zetten.

Maar is dan de verantwoordelijkheid van de dagelijkse internetgebruiker om door elk onrecht geraakt te worden? We horen elke dag over verschrikkelijke dingen en elke gebeurtenis lijkt nog erger dan de vorige. Als passieve internetgebruikers denken we zelden dat iets binnen onze macht is. Het is een bekend fenomeen dat we geneigd zijn de verantwoordelijkheid van het berispen of bestraffen van moreel verwerpelijke gedrag van ons af te schuiven als er anderen in de buurt zijn – iets wat psychologen ook wel het omstandereffect noemen. En op het web is er altijd iemand anders in de buurt.

"Ik denk dat het Internet per definitie een situatie in het leven roept waarin verantwoordelijkheid verwatert en diffuser wordt," suggereert Guadagno. Hoewel we lijken te denken dat er macht wordt uitgeoefend, zijn er bijzonder weinig sociale regels. Het gevolg is dat men voor eigen rechter gaat spelen: de taak om ontoelaatbare content te modereren en 'aan te geven' (aan wie dan?) wordt overgelaten aan de gebruikers.

De hackers zijn echter nog steeds niet gepakt en de gevolgen van hun daden blijven onbekend. En er is weinig dat ze tegenhoudt om nog meer naaktfoto's de openbaarheid in te sturen. Misschien ben je het nieuws over de celebrity-foto's al wel zat, maar je zou zelf waarschijnlijk wel degelijk over de zeik zijn als het jou zou overkomen. En dat is lang niet zo ondenkbaar als het lijkt.

"De eerste golf was zo wijdverspreid dat het ons doet vermoeden dat het bij iedereen zou kunnen gebeuren," zegt Guadagno. "Deze dingen gebeuren ook in ons 'normale' leven, hoewel misschien op een andere schaal. Dit is echt een agressieve daad tegen vrouwen."