Trippen in virtual reality: ontmoet de psychonauten die drugs combineren met VR

Beeld je in dat je door een kleurrijke virtuele wereld vliegt. Je kunt alle kanten op, en overal hangen obstakels. Je maakt enorme sprongen over muren heen en slingert als Spider-Man aan een touw door de lucht. Beeld je nu in dat je de g-krachten en de wind écht kunt voelen als je rondslingert. Dat die gevoelens zo echt voelen dat je vergeet dat je in een spel zit, want je hebt net een dubbele dosis lsd genomen.

"Net als met Neo die de rode pil neemt, veranderen drugs hoe je wereld ervaart. Zelfs als die wereld door de computer gemaakt is," zegt redditor Tardigrade1, moderator van r/RiftIntoTheMind. "Psychedelica in het bijzonder maken de virtual reality overweldigend echt."

Tardigrade1 (hij vroeg me zijn pseudoniem, Jon Connington, te gebruiken) is een futurist van 21, die zegt dat hij werkt in de financiële techniek. Hij is deel van een kleine groep psychonauten die drugs als marihuana, paddo's, ketamine en lsd gebruikt om de 'aanwezigheid' te verbeteren. Dat is de heilige graal van virtual reality: je hersenen gaan denken dat je er daadwerkelijk bent.

Geestverruimende chemische stoffen kunnen de aanwezigheid vergroten door je ongeloof te stoppen. Volgens de mensen die ik spreek is het effect ongelofelijk sterk.

"Ik dacht dat ik echt naar een andere wereld getransporteerd was. Ik werd bang dat ik vergat dat ik in een spel zat, dus ik deed steeds even mijn headset af. Zo herinnerde ik mezelf eraan dat het niet echt was," zegt gamer en redditor J0bon. Hij vertelt dat hij lsd had gebruikt en Windlands ging spelen op zijn Oculus Rift. In dat spel vlieg je als een superheld door de lucht.

Connington vertelt ook over hoe hij Windlands speelde toen hij high was. Hij had een hele hoge dosis paddo's gegeten. "Al snel na het eten vergat ik dat ik de Rift op had. Ik zat in de simulatie op een grasachtig landschap, maar ik was te high om de controller te gebruiken. Ik zat in mijn bureaustoel. Die heeft rubberen armsteunen. Op een gegeven moment dacht ik dat ik een soort konijn was, en ik begon als een gek in die armsteunen te kauwen. Ik dacht dat het een wortel was."

Online groepen als r/RiftIntoTheMind en r/Trees3d zitten vol dergelijke anekdotes. Een gebruiker schreef dat een beetje wiet nieuw leven blies in het surrealistische landschap van Greebles, een trippy VR-simulatie. Een ander schrijft hoe hij een Formule1-spel speelde na drie zegels lsd: "Ik moest mezelf eraan herinneren dat het maar een spel was. Ik raapte mijn zintuigen weer bij elkaar en kreeg de auto weer in beweging. Mijn god, het geluid van de schreeuwende motor op 19.000 RPM liet me bijna huilen."

De eerste VR-trip die Connington deed, ligt dichter bij wat je normaal doet na het nemen van paddo's. Toen hij de Oculus Rift op deed, zat hij in een grot bij een knisperend kampvuur te luisteren naar een oude man die A Song of Ice and Fire van George R.R. Martin voorlas. De simulatie, Storyteller – Fireside Tales, is een meeslepend audioboek waarin je het gevoel krijgt dat het verhaal verteld wordt door iemand die naast je zit.

"De echo van de stem van de oude man in de grot, het druppelende water achter me, de warmte van het vuur voor me… Alles was zo intens en echt dat ik dacht dat ik het kon aanraken," zegt Connington.

"Ik had mijn studentenleven achter me gelaten en werd onderdeel van de wereld van ASOIAF. Ik had het idee dat Hodor elk moment aan kon komen lopen," zegt hij. "Ik begon te dromen dat ik Bran was. Dat ik ergens ten noorden van de muur vast zat in een grot."

Bepaalde drugs kunnen voor sommige mensen de ervaring van muziek of films verhogen. We gaan vast meer horen over het gebruik van chemische stoffen om VR geloofwaardiger en krachtiger te maken. Helemaal nu goedkopere hardware steeds dichterbij komt.

Oculus Rift was de eerste enigszins betaalbare VR-headset, ook al was hij met 300-350 dollar (280-330 euro) nog vrij duur. Een beperkt aantal DK1 en DK2 ontwikkelingssets werden in totaal ongeveer 175.000 keer verkocht. De consumentenversie van de Rift komt volgend jaar uit, maar er zijn al meerdere andere VR-headsets beschikbaar. Ze kosten van nog geen dertig euro tot bijna driehonderd euro. Daarnaast is de Google Cardboard er al voor psychonauten met een kleiner budget.

"Ik denk dat het gebruik van drugs in combinatie met VR enorm zal toenemen," zegt virtual reality expert en investeerder Peter Rothman. "De combinatie van psychoactieve stoffen, helemaal cannabis, met VR lijkt een match made in heaven," schreef hij in een artikel met de titel 'Yes You Should Get High Before Using VR' voor H+ Magazine.

In feite zijn virtual reality en psychedelica al vanaf het begin met elkaar verbonden. Mark Pesce schreef de originele Virtual Reality Modeling Language (VRML) tijdens een lsd-trip. Dat vertelt hij in een interview met de Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies, MAPS. Dit is geen uitzondering. De rol van geestverruimende drugs bij het oplossen van problemen en uitvindingen uit Silicon Valley is goed gedocumenteerd. Zelfs Steve Jobs zei dat lsd een van de belangrijkste dingen is die hij in zijn leven gedaan heeft.

Meestal wordt de vergelijking gemaakt door VR te beschrijven als een soort elektronische lsd. Een alternatieve manier om je bewustzijn te vergroten. Tijdens het Cyberdelics tijdperk – toen cyberspace, psychedelica en de ravecultuur aan het eind van de twintigste eeuw samenkwamen – noemde hippie-icoon en psychedelica voorstander Tim Leary VR "de lsd van de jaren negentig". Die vergelijking staat nog sterk.

We horen veel over de therapeutische mogelijkheden van VR, waaronder het behandelen van een drugsverslaving. Een studie uit 2013 onderzocht of bepaalde middelen de behandeling van PTSS met virtual reality kon bevorderen. Een combinatie van psychedelica en virtual reality bleek effectiever dan alleen VR bij de bestrijding van PTSS, depressie, slaapstoornissen en woedeuitbarstingen.

Het combineren van VR en recreatief drugsgebruik is een ander verhaal. Het heeft naast de mogelijke voordelen ook nadelen. Je kunt je makkelijk voorstellen dat het een afschuwelijke trip veroorzaakt. Stel je voor dat je monsters in de ruimte moet bestrijden, maar dat je hersenen denken dat het echt is. Dat kan best traumatiserend werken. "Je kunt je verstand maar één keer verliezen. Het verliezen van je realiteitsbesef en je persoonlijkheid zijn serieuze aandoeningen," zegt Connington. "Als het eenmaal stuk is, repareer je het niet snel."

Connington beschrijft hoe hij Alien: Isolation in VR speelde. De game speelt zich in hetzelfde industriële ruimtestation af als de Alien films. Je moet er een enorme alien ontlopen die probeert iedereen te vermoorden. De realistische AI gecombineerd met ketamine en wiet zorgden ervoor dat de alien echt levend leek. Voeg daar hallucinaties van de trip en paranoia van de wiet aan toe. Connington begon dingen te zien die er niet waren.

"Ik ben niet iemand die snel bang wordt, maar door de ketamine werd de game zo onmogelijk echt en ziekmakend eng, dat ik er dagen later nog flashbacks van had. Ik ben oprecht bang geweest om dood te gaan in dat spel," zegt hij. "Zelfs na de ketaminetrip was ik lichamelijk ontdaan en een paar dagen licht getraumatiseerd."

Sommige gebruikers zeggen dat de drugs zogenaamde simulatorziekte verlichten. Wetenschappers zoeken uit of cannabis helpt tegen wagenziekte. Bijna iedereen die ik spreek raadt het af om donkere, enge simulaties en horrorgames te spelen.

Rothman, de onderzoeker, gaat een stapje verder. Hij onderzoekt of we games kunnen ontwikkelen, speciaal voor gebruikers onder invloed van drugs. Hij noemt het veld "stoner interface design". Hij heeft data visualisaties ontwikkeld waarvan het kleurpalet speciaal gekozen is voor mensen onder invloed. Hij zoekt nu financiering om het onderzoek in dit gebied voort te zetten.

Connington denkt dat we zo goed worden in het ontwikkelen van bizarre en fascinerende virtual reality, dat het uiteindelijk beter wordt dan de echte realiteit. Zeker als het gecombineerd wordt met drugs. "De realiteit wordt saai. Het zal alleen een gevoel van nostalgie oproepen naar simpelere tijden," zegt hij. "Escapisme wordt een nieuwe ziekte."