The Martian is het beste (scifi) boek dat je dit jaar gaat lezen

Hier op Motherboard hebben we het vrijwel altijd over de toekomst. Maar er is een ding dat we daarin tot nog toe een beetje achterwege hebben gelaten: science fictionboeken. Misschien omdat we millenials zijn met 'te weinig tijd' en 'teveel creatieve ambities,' misschien omdat we gewoon te weinig boeken lezen omdat we verpest zijn door televisie en internet, en misschien ook omdat schrijven over boeken vaak vreselijk moeilijk is en, in alle eerlijkheid, voor de lezer vreselijk saai.

Toch gaan we het proberen. De reden hiervoor is heel egocentrisch: ik heb een verschrikkelijk leuk boek gelezen. En omdat het deels mijn werk is om de dingen die ik verschrikkelijk leuk vind te vertellen aan mensen, wil ik het hier even over hebben. 'Hier' is in voorgaande zin The Martian van Andy Weir. Het is fantastisch. Werkelijk.

"I'm pretty much fucked," zijn de eerste vier woorden van het boek, die de situatie waarin astronaut Mark Watney zich op moment bevindt zonder enige overdrijving samenvatten: hij is tijdens een noodevacuatie door zijn mede-astronauten voor dood achtergelaten op Mars. Als enige. Met een habitat dat gemaakt is om 30 dagen te duren. Zonder extra voedsel.

Vanaf daar ontvouwt zich een van de meest vermakelijke verhalen die ik in mijn leven heb gelezen. Astronaut Watney moet zichzelf in leven zien te houden, met de beperkte middelen en verre van perfecte machines die mee waren gestuurd naar Mars. Wat meteen al prachtig is, en waar veel boeken in mijn ogen de fout ingaan: Watney gaat niet verzwelgen in zelfmedelijden en mijmeringen over het missen van de aarde.

Nee. Hij gaat aan de slag om een missie die hooguit twee maanden zou duren, veranderen in een situatie waarin hij de twee jaar kan overbruggen tot de volgende Mars-missie. En niet door een beetje aan te kutten, maar door de lezer op een onnavolgbaar bereikbare manier door allerlei berekeningen heen te loodsen die nodig zijn om zijn levensduur te verlengen: hoeveel water heeft hij nodig, hoeveel hoeveel elektriciteit, hoeveel calorieën hij nodig heeft en hoeveel aardappelen hij daarvoor moet verbouwen op Mars. Want oja, hij gaat aardappelen verbouwen op Mars. In de habitat waar hij moet wonen. Met zijn eigen poep ("My ass is working as hard to keep me alive as my head"). Zonder (veel) te zeuren!

En hij kan trouwens ook niet communiceren met de aarde, omdat de antenne die daarvoor bedoeld was tijdens de Mars-storm die tot de evacuatie leidde losgewaaid was en hem bijna doorboorde. Niemand weet dus dat hij nog leeft, tot iemand bij NASA toevallig ziet dat hij nog leeft en een reddingsactie op touw gaat zetten.

Ondertussen gaat het verder als een soort moderne Robinson Crusoe op Mars. Maar daar wil ik niet teveel over vertellen, want dan verpest ik het voor jullie.

Wat ik wel wil vertellen is waarom ik dit boek zo absurd leuk vond. In een klein lijstje, want daar houdt het internet van:

1. Mark Watson is een fantastisch cynische nerd die totaal niet in touch is met zijn gevoelens, maar constant oplossingsgericht denkt. En grapjes maakt. Die vaak gericht zijn op zijn ontberingen ("I started the day with some nothin' tea. Nothin' tea is easy to make. First, get some hot water, then add nothin'.") of de muziekkeuze van een van zijn mede-astronauten ("Disco. God damn it, Lewis."). Die had namelijk alleen maar disco-muziek meegenomen, waardoor hij zijn eenzame dagen moet opleuken met de stomste muziek die de mensheid ooit heeft voortgebracht. Ik voelde zijn pijn. En hoewel het terecht is, is dat gebrek aan goede muziek het enige waar hij zelfmedelijden tentoonspreidt.

2. Het is super-realistisch. Dat was ook de reden dat ik het in de eerste plaats ging lezen. Tenminste, mijn pa is astrofysicus en hij raadde het om die reden aan. Waardoor ik er alleen van uit kan gaan dat de technologie en de manier waarop de wereld met een achtergelaten astronaut omgaat realistisch is (er komt een wekelijkse Watson-watch op tv die iedereen kijkt! in café's!). Er zitten geen magische, fysisch onmogelijke machines in die nooit kapot gaan of eten of water uit het niets produceren. Alles klopt. En gaat kapot ("Maybe I'll post a consumer review. "Brought product to surface of Mars. It stopped working. 0/10."), en is onderhevig aan de sukkeligheid van de mens die ook in de nabije toekomst aanwezig zal zijn ("Yes, of course duct tape works in a near-vacuum. Duct tape works anywhere. Duct tape is magic and should be worshiped.").

3. De schrijver, Andy Weir, publiceerde het boek in 2012 eerst op eigen houtje voor gratis op zijn site, nadat het door meerdere uitgevers was geweigerd – waar het eerst bij hardcore scifi-nerds, en later door een breder publiek werd opgepakt. Dat bredere publiek wilde graag het boek op hun Kindles hebben, dus hij zette het voor de minimumprijs van $0.99 op Amazon. En toen ging het echt hard. Het kwam in de top charts van Amazon terecht, en ineens wilden allerlei uitgever het hebben. Hij werd benaderd voor de filmrechten door meerdere studio's. En nu komt er volgend jaar een film van uit die geregisseerd wordt door Ridley Scott.

Wat maar aangeeft dat een boek dat geschreven werd door een computernerd ook voor het grote publiek heel aantrekkelijk kan zijn. Ook als het bol staat met redelijk ingewikkelde berekeningen en wetenschap die leken normaal gesproken totaal zouden afschrikken. Het verhaal is meer dan spannend en vermakelijk genoeg opgeschreven om die wetenschappelijke uitspattingen totaal boeiend te houden.

En dat mag ook wel, want schrijver Andy Weir vertelt dat hij zijn het verhaal volledig om de berekeningen heeft laten draaien. Hij berekende de koers naar Mars, de realistische opbrengst van de zonne-collectoren, de hoeveelheid aardappelen die je kan groeien in Mars-aarde met je eigen poep als mest, hoeveel raketbrandstof er omgezet kan worden in water en hoe je zou kunnen communiceren met de aarde met een Morse-code van stenen. Maar in tegenstelling tot je verwachting, zijn die berekeningen nergens saai. Ze zijn broodnodig voor het overleven van Watney, een persoon die je echt niet dood wil hebben.

Dat realisme wakkerde ook enthousiasme aan over een eventuele missie naar Mars. Het zou verschrikkelijk cool zijn! En ontzettend moeilijk! Maar wel een uitdaging die door de mensheid overwonnen kan worden, als iedereen gaat samenwerken.

Als scifi totaal je ding is, lees dan dit boek. Het zal je niet teleurstellen. Als scifi niet je ding is, lees dan ook dit boek. Het verhaal zal je niet teleurstellen. Tenzij je groot aanhanger bent van melancholiek, zelfmedelijden en het uitlichten van de kleine beslommeringen in het leven, dan wens ik je veel plezier met het volgende deprimerende epistel wat je je treurige leven in gaat zuigen met je ogen. Maar als je een mens bent, van eindeloos avontuur houdt en bereid bent om wat nachtrust op te geven om het beste boek van dit jaar te lezen, dan kan ik je The Martian megaturbo-aanraden. En dat is niet een combinatie van bijvoeglijk naamwoorden die ik zomaar rondstrooi.

OMG DE TRAILER IS UIT: