Er zijn niet genoeg brandweermannen om het brandende regenwoud te blussen

Jaren geleden zou je me heel raar hebben aangekeken als ik je had verteld dat we meer brandweermannen nodig zouden hebben in het Amazoneregenwoud. Maar de laatste jaren hebben droogte, het kappen van bomen en een toegenomen bevolkingsdruk ervoor gezorgd dat er jaarlijks steeds bosbranden in het regenwoud voorkomen die hele stukken van het woud verwoesten. En bijna niemand is van die branden op de hoogte, zelfs niet de mensen die vlakbij de brandhaard zitten.

“Omdat het een regenwoud heet, snappen mensen niet dat het in sommige delen soms wel drie tot vijf maanden niet regent,” zegt Michael Coe, een onderzoeker aan de Massachusetts Woods Hole Research Center, werkzaam in het zuid-oosten van Amazone-gebied in Brazilië. “Deze branden, die veelal door mensen worden veroorzaakt, zorgen er in combinatie met de droogte voor dat hele stukken woud omkomen.”

Als er in de Verenigde Staten een bosbrand voor komt, wordt dat vaak breed in de media uitgelicht. En dat is ook logisch, vaak gaat het om enorme branden die van mijlen ver te zien zijn. De branden in de Amazone branden dicht bij de grond, waardoor ze minder zichtbaar zijn. Zelfs op satellietbeelden zijn ze vaak lastig te zien.

 “Over het algemeen zijn het geen dramatisch grote vuren. Ze verspreiden zich vaak langzaam en over de grond. Maar daarbij gaan evengoed heel veel bomen dood,” zegt Coe.

Omdat de Amazone zo ontzettend groot en afgelegen is, is het sowieso lastig om de grootte van een brand in te schatten, laat staan om er iets tegen te doen. Coe en zijn team hebben acht jaar lang regelmatig kleine vuren gestart in de Amazone om te kijken hoe het woud zelf van nature terugvecht tegen het vuur. In regenachtige jaren gingen de vuren vrij snel uit door de regen. Maar in droge jaren bleven de vuren branden, soms tot nadat het droge seizoen over was, soms zelfs maanden later. Uit een studie die Coe heeft gepubliceerd in Proceedings of the National Academy of Sciences blijkt dat er in droge jaren wel tot 400 procent meer bomen sterven.

Behalve dat de regen direct de brand stopt doordat er letterlijk water overheen wordt gegoten, zorgt een regenseizoen er ook voor dat de grond vochtig is, waardoor branden meestal niet eens kunnen ontstaan, of worden gestopt zonder dat er regen hoeft te vallen.

NASA schat dat ongeveer drie procent van het Amazone-gebied over de laatste 12 jaar verbrand is. Wanneer er een brand onstaat in het midden van het regenwoud is er niet zo’n heel groot probleem. Maar wanneer er een brand ontstaat aan de rand van het woud, iets dat doordat mensen veelal aan de rand van het woud wonen het meeste voorkomt, kan het woud zich steeds minder herstellen van de brand.

 “Aan de randen groeien vooral grassoorten terug en geen bomen, deze grassoorten zijn heel brandbaar en zo worden de branden een terugkerend probleem,” zegt Coe. “Als resultaat krijgen we steeds minder woud. Een brand in het midden van het woud waar wij ons niet mee bemoeien herstelt zich meestal wel in twintig jaar, maar aan de randen herstelt het niet meer tot normaal regenwoud.”

Natuurlijk zouden mensen in de eerste plaats moeten voorkomen dat ze brand stichten, bijna elke bosbrand wordt in meer of mindere mate gesticht door mensen. Maar er zijn ook bewijzen dat de opwarming van de aarde en de ontbossing van het woud leiden tot een klimaatsituatie waarbij droogtes steeds vaker voorkomen.

Brazilië en andere landen in het Amazone-gebied beschikken over relatief weinig middelen om de bosbranden tegen te gaan. Het is moeilijk om het woud binnen te komen, en het ter plekke oppompen van water om een brand te blussen is nu nog een relatief nieuw concept - dat overigens wel steeds meer aan interesse begint te winnen in het gebied. Daarnaast heeft de brandweer in Mato Grosso, Brazilië in 2012 hun eerste blusvliegtuigen gehuurd, en groepen als USAID zijn bezig om de lokale bevolking te leren hoe ze branden moeten blussen.

“Meestal slaan ze het vuur uit door met stokken die lijken op grote rubberen spatels op de grond te slaan,” zegt Coe. “Ze hebben wel blusauto’s, maar de logistieke middelen om die blusauto's snel naar de vuren te krijgen ontbreken. In droge jaren blijft het gewoon branden tot het weer gaat regenen.”