​Sociale structuur speelt een grote rol in het lange leven van de naakte molrat

De naakte molrat is een van de meest wonderbaarlijke en unieke abnormaliteiten van moeder natuur. Zijn enorme voortanden en zijn bleke rimpelige huid maken het dier tot één van de schattigste lelijke mormels die de wetenschap kent. Wat blijkt is dat zijn uiterlijk bij lange na niet het raarste is aan het beest.

De knaagdieren staan bekend om hun extreem lange leven en hun resistentie tegen kanker – eigenschappen die wetenschappers hopen te kunnen overbrengen op mensen. Hoewel ze ongeveer even groot zijn als muizen, kunnen de beestjes de leeftijd van 30 jaar bereiken, ongeveer 10 keer zo oud als knaagdieren van vergelijkbare omvang. De vraag is: wat is het geheim van de naakte molrat's indrukwekkende uithoudingsvermogen?

Wetenschappers hebben al ontdekt dat de gespecialiseerde proteïneproductie en -huishouding gedeeltelijk verantwoordelijk zijn. Een recent gepubliceerd onderzoek in The Proceedings of the Royal Society B verklaarde dat het mogelijk is dat de ongebruikelijke sociale structuur van de diertjes een rol zou kunnen spelen bij de lange levensduur.

Naast z'n bijzondere voorkomen en z'n onwaarschijnlijke gezondheid is de naakte molrat een eusociaal dier. Net als mieren en bijen hebben molrat-gemeenschappen één voortplantend vrouwtje, één koningin. De rest van de kolonie vervult ondersteundende rollen. Dit zijn de enige zoogdieren die in tot deze in hoge mate gecoördineerde sociale structuur zijn gevolueerd.

"De voordelen met betrekking tot lang leven van eusolialiteit is dat de voortplanters schaars en beschermd zijn, daarbij worden ze gevoed door andere groepsleden," aldus auteur en antropoloog Scott Williams.

Williams kwam hier samen met coauteur en mede-antropoloog Milena Shattuck achter. Na een uitvoerige statistische analyse vonden ze een sterke positieve correlatie tussen lichaamsomvang en levensspanne; hoe groter een dier, hoe langer het leeft. Zoals hierboven aangegeven werd, weegt de naakte molrat ongeveer 30 gram en is het beest een totale uitzondering op deze regel.

Williams en Shattuck stellen ook dat ondergronds levende zoogdieren langere levensverwachting hebben dan hun op het land levende collega's. Dit is vanwege het feit dat ze roofdieren beter kunnen vermijden. Naakte molratten leven hun hele leven onder de grond, waardoor ze natuurlijke vijanden ontlopen.

Maar de meest opmerkelijke correlatie was de stijgende levensverwachting in relatie tot sociale samenwerking. Dit is waar de naakte molratten (als ze ooit in het licht zouden komen) het meest in uitblinken.

Zelfs als ze geconfronteerd werden met onderaardse roofdieren, waren de knaagdieren erg toegewijd in het verdedigen van hun koningin en haar club mannelijke geliefden. Ze maakten als het moest het ultieme offer voor de kolonie.

"Een onderzoeker observeerde een koningin die letterlijk 'werker molratten' naar een binnengedrongen slang duwde zodat de slang de prooi zou nemen en weg zou gaan," vertelde Williams. IJskoud, maar je moet de no-nonsense houding van de koningin waarderen.

Het talent van de naakte molrat om predatie te omzeilen wordt versterkt door de eusocialiteit, wat een van de drijfveren van hun lange levensloop is, suggereert het team. Williams stelt: "De evolutietheorie van het oud worden voorspelt dat diersoorten die minder met externe dreigingen kampen, zoals roofdieren en andere gevaren, zich uiteindelijk minder zullen gaan voortplanten." Als de reproductie vertraagd wordt, wordt de veroudering ook vertraagd, wat weer bijdraagt aan de verlengde levensloop van de naakte molrat.

Er kunnen echter ook andere factoren meespelen in de eeuwige jeugd van de molrat. Williams: "De lange levensloop kan ook met voeding te maken hebben, dit is iets wat we momenteel onderzoeken. Ook kijken we naar de omvang van het brein in relatie tot levensduur. Niet alleen bij ondergrondse zoogdieren maar ook bij zoogdieren in het algemeen."

Williams vervolgt: "Wij zijn allebei antropologen en uiteindelijk zijn we vooral geïnteresseerd in de evolutie van primaten en mensen. Dat is de reden dat we een verwijzing doen naar de grootmoeder hypothese, een uniek sociaal kenmerk van de mens. We denken dat dit fenomeen een grote rol heeft gespeeld in de rol van onze eigen lange levensduur."