Super Smash Bros. is na vijftien jaar groter en populairder dan ooit

Voor de meeste mensen met handen, een Game Cube en jeugdigheid rond het jaar 2002 is de videogame Super Smash Bros. Melee een bekend en nostalgisch onderdeel van hun leven. Hoe kan het ook anders, het spel is legendarisch.

Hoewel de game alweer bijna vijftien jaar geleden voor het eerst in de Nederlandse winkels verscheen, is er wereldwijd nog steeds een enorme actieve en vooral competitieve scene rondom Super Smash Bros. Deze scene is tegenwoordig groter en populairder dan ooit. Ook in Nederland.

De populariteit van het meest verkochte Game Cube spel aller tijden was een prachtig ongelukje. Super Smash Bros. was nooit bedoeld om als competitief gespeeld te worden, maar werd door Nintendo uitgegeven als een partygame, vol bekende en minder bekende Nintendo-karakters, om samen met vrienden of familie gezellig gespeeld te kunnen worden. Maar door de enorme creatieve vrijheid die er in het spel bestond, ontstond er snel een competitieve gemeenschap- een gemeenschap die Nintendo nooit heeft willen accepteren, en er soms zelfs de strijd mee aanknoopte.

De aanhoudende populariteit van Super Smash Bros. wordt ieder jaar bewezen op EVO, het grootste fight-game-evenement dat er bestaat. In 2013 werd Smash Melee hier de meest bekeken fight-game aller tijden en afgelopen juni was EVO met vierduizend inschrijvingen de host van het grootste Smash Bros.-toernooi ooit. De winnaars van Smash Melee en het nieuwe Smash Wii U (AKA Smash 4) namen beiden meer dan 10,000 euro mee naar huis. In Europa trokken in dezelfde maand honderden 'Smashers' naar de Notre Dame-campus om daar te strijden om 5000 euro aan prijzengeld. Dit zijn enkel nog de grote toernooien. Er gaat wereldwijd haast geen week voorbij zonder dat er ergens wel een Smash-toernooi plaatsvindt.

Afgelopen zaterdag was dat het geval in Nederland. Op 5 september trokken 128 personen naar Zoetermeer-Oost voor de tiende editie van Avalon, het grootste Smash-evenement in Nederland. De omvang van de Nederlandse Smash-scene moet je niet onderschatten. De Nederlandse top-smashers eindigen frequent hoog op Europese toernooien en een highlight-filmpje op YouTube van Jeapie, een van de beste Smashers van Nederland, is bijvoorbeeld door 12.000 mensen bekeken.

De geschiedenis van de Smash-scene in Nederland begint in november 2002, een half jaar nadat Smash Bros. Melee in de winkels ligt. Op een Nintendo-forum verschijnt een oproep van Mr.Silver, organisator van het allereerste competitieve Smash Melee toernooi in Europa. (Het vindt plaats in de kelder van zijn ouderlijk huis in Ede.)

Mr. Silver, echte naam Mathijs, is dan een lange en slungelige twintiger met een warrige krullenbol, die ongeveer vijf jaar ouder is dan alle tieners die die dag naar de kelder in Ede zijn gekomen. Onder zijn leiding wordt ide eerste steen gelegd voor de Europese Smash-community, die in vijftien jaar is uitgegroeid tot een gigantisch bolwerk.

Om erachter te komen wat Smash Melee nou na vijftien jaar nog steeds zo geweldig maakt, trok ik op een grijze zaterdag naar Avalon X in Zoetermeer. In het buurthuis hangt de zoete geur van zweet en frisdrank. De sfeer is gezellig en persoonlijk, haast intiem. Onder een ratelende symfonie van tientallen controllers in een slecht verlichte hal, zitten de Smashers schouder aan schouder achter oplichtende oude beeldbuizen. Iedereen die niet speelt, kijkt toe of staat te praten met andere spelers die ze al weer een tijdje niet hebben gezien. Toernooien zoals deze zijn voor veel deelnemers een moment om bekenden en vrienden uit de Smash-scene weer te zien. De meesten kennen elkaar persoonlijk, maar er zijn ook genoeg voor wie dit hun eerste keer is.

"Als je beter wilt worden, moet je naar toernooien. Je leert meer van één toernooi dan van een jaar lang alleen oefenen," vertelt Amsah "Amsah" Augustuszoon (28) mij. De Amstelveense Smasher is momenteel de beste speler van Nederland, en hijwas een paar jaar lang de beste van Europa. Verder heeft hij dreadlocks, nog langer dan de lijst van al zijn Smash-overwinningen.

Amsah staat internationaal bekend door een van de meest intense comebacks in Smash-geschiedenis.

"Kijk, iedereen die hier komt is de beste van hun vrienden of buurt. Hij is de beste. Hij is de beste. Hij is de beste," zegt Amsah, terwijl hij lachend naar de Smashers om hem heen wijst. Iedereen knikt bevestigend. "Dat betekent niks hier. De eerste keer op een toernooi word je helemaal afgemaakt. Maar dat is goed. Daar leer je echt wat van. Je gaat dit spel niet opnieuw uitvinden in je eentje. Alles is al bijna ontdekt en je kan zo veel leren van de collectieve kennis van de wereldwijde Smash-scene."

Het toernooi is al begonnen, maar nog steeds worden er oude beeldbuizen naar binnen gesjouwd. "We hebben zelf simpelweg niet genoeg schermen," zegt Marc, een van de oprichters van Avalon. "We vragen deelnemers zelf televisieschermen, Game Cubes en Wii's mee te nemen en we geven ze in ruil daarvoor geld." Omdat ook elke speler zijn eigen controller meeneemt, lijkt Avalon een uit de hand gelopen lan-party op zondag bij vrienden. "Een uit de hand gelopen hobby is Avalon zeker," lacht Marc.

De opkomst is enorm divers: jongens met lang haar en death metal-shirts, jongens met Pikachu-petjes en kleurrijke mutsen, een groep Zweden, jongens met kleine brilletjes en zweet plekken, een Amerikaan, een gast in een onesie, maar ook skaters, jongens in trainingspakken en jongens volledig in merkkleding. Smash Bros. brengt mensen samen die normaal elkaar nooit hadden ontmoet. Smash is voor iedereen, behalve eigenlijk voor vrouwen. Zoasl bij zoveel game-toernooien zijn de vrouwelijke deelnemers ook op dit evenement op één hand te tellen.

Hoe vriendelijk iedereen hier dan ook tegen elkaar mag zijn, het blijft een toernooi en de competitie is er zeker. "De Nederlandse top 6 ligt altijd heel dichtbij elkaar," zegt Jaap "Jeapie" van der Zee (23), momenteel nummer 3 van Nederland. Jeapie staat bekend als een publieksfavoriet en werd door andere Smashers aan mij omschreven als de stijlkoning van Nederland. "Het blijft altijd spannend en interessant om hier te komen. Alles kan gebeuren."

"Daar moet je allemaal door heen kijken. Dat maakt allemaal niet uit," zegt de Utrechtse Miguel "Zgetto" Rodriguez Penalva (26), momenteel nummer 2 van Nederland, als ik vraag waarom een vechtspel voor kinderen, vol mooie kleuren en Nintendo-karakters, zo populair is als competitief spel. "Er zit enorm veel diepgang in dit spel en dat vind je niet terug in andere fighting-games. Daar zit je vast aan specifieke combinaties die je moet uitvoeren om tot een specifieke aanval of combo te komen. Bij Smash kan je alles doen wat jezelf wilt. Je controleert alles."

De diverse opkomst op Avalon samengevat in een foto.

Amsah is het hier mee eens. "Smash is als een sport. Je kan je hele speler controleren, je eigen combo's verzinnen en je eigen vechtstijl ontwikkelen. Dit maakt het spel persoonlijker. Je kan mij vier verschillende spelers laten zien die allemaal met hetzelfde personage spelen en ik kan je precies vertellen wie wie is."

Waar je normale fighting-games dus het beste kan vergelijken met Guitar Hero - zo snel en goed mogelijk de juiste knoppencombinatie in drukken - lijkt Smash Melee meer op schermen of hyperactief schaken. "Het gaat niet alleen om het vechten, er komen ook nog heel veel mind-games bij kijken," zegt Amsah. "Je bent constant aan het anticiperen op de aanval of verdediging van je tegenstander, hoe je het veld in je voordeel kan gebruiken en hoe je je tegenstander gaat beïnvloeden zodat jij in een gunstige positie komt. Je denkt constant een paar stappen vooruit - en dat alles in een fractie van een seconde."

De games die verschenen na Smash Melee (Brawl, Smash Wii U) lenen zich een stuk minder goed voor strategisch en competitief spel. Veel spelers hebben het gevoel dat Nintendo deze games expres zo heeft ontworpen, om minder competitie mogelijk te maken en weer terug te grijpen op het idee van een familiespel.

De nieuwe Smash-spellen zorgden voor een breuk en de scene kende daardoor tussen 2007 en 2013 een dip in populariteit. Veel professionele spelers gingen met pensioen en omdat Brawl niet in staat was om hetzelfde enthousiasme voor competitie te vergaren als Melee, was Smash sindsdien afwezig op EVO en andere grote game-events.

Deze breuk is nog steeds zeer aanwezig in de Smash-scene. Begin dit jaar op game-event Apex 2015 werd deze breuk weer pijnlijk zichtbaar toen de winnaar van Smash Wii U, de Chileense Zero, het podium afgeschreeuwd werd door Melee-fans. Een deel van het publiek dat wel aan het juichen was, leek vooral blij dat het Melee-toernooi nu eindelijk kon beginnen.

In Nederland is deze breuk een stuk minder aanwezig. "We hebben die rivaliteit meteen de kop in proberen te drukken hier," zegt Marc, een van de oprichters van Avalon. "We laten iedereen samen spelen. Er komen mensen uit Amerika die zeggen dat wij alles zo goed voor elkaar hebben." Maar ondanks de goede bedoelingen van de organisatie hebben de meeste Melee-spelers niks met de nieuwe spellen. "In mijn ogen heeft Nintendo alles wat Melee juist zo uniek maakte er in Brawl en Smash 4 uitgehaald," zegt Amsah.

In 2013 werd de wereldwijde Smash-scene nieuw leven ingeblazen door de geweldige negendelige documentaire The Smash Brothers,over de geschiedenis van de Smash-scene, de hoogtijdagen van Smash Melee en de beste Smashers ter wereld. Sinds Nintendo in 2013 tevergeefs Smash Bros van EVO probeerde te verbannen, doet Nintendo af en toe een zuinige handreiking naar de groeiende competitieve Smash-scene. Als signaal dat ze de scene enigszins omarmen deed Bill Trinnen, de senior productmarketing-manager van Nintendo, tijdens EVO 2015 mee aan een Smash 4 toernooi. Hij won één wedstrijd en lag er vervolgens meteen uit.

Amsah won afgelopen zaterdag en liet respectievelijk Jeapie en Zgetto achter zich. Een Smash-evenement geeft je het gevoel dat je bij een buitenlandse rap battle bent: iedereen gaat los als er iets geweldigs gebeur, je snapt alleen niet wat er precies gebeurt. Hoewel er voor elke nieuwe Smasher weer een oude speler de controller aan de wilgen hangt, wijst de lossere houding van Nintendo, de wereldwijde groei van e-sports en vooral de enorme passie van de spelers er op dat de Smash-scene nog lang niet uitgestorven is.