Facebook is de natte droom voor antropologen op zoek naar onzinnig onderzoek

De academische studie culturele antropologie kent tegenwoordig een digitale tegenhanger. Cultuur beperkt zich niet tot de fysieke wereld en het internet is een fantastische manier om culturele artefacten te verspreiden. Denk bijvoorbeeld aan meme’s. Facebook, als sociaal netwerk, is daarbij een dankbare bron van inspiratie voor menig onderzoeker. Maar men wil nog wel eens flink de plank mis slaan en algemeen nut verwisselen met totale onzin. Daarom heb ik een kleine selectie gemaakt van de meest bizarre, doch lachwekkende, Facebook-onderzoeken - allemaal in 2014 gepubliceerd.

Met stip op één staat een onderzoek naar het Facebook-gedrag van eerstejaars studenten. Het is één van de vele onderzoeken die naar deze specifieke laag van de bevolking is gedaan. Blijkbaar vinden onderzoekers gretig aftrek bij deze groep mensen, wanneer ze bijvoorbeeld willen onderzoeken of drankgebruik bij eerstejaars op facebook terug te zien is. Het viel ze daarbij op dat er geen verwijzingen naar alcohol waren voordat de eerstejaars gingen studeren. Ik wil niet zeggen dat alcohol en studeren synoniem zijn, maar ik denk dat het verlaten van het ouderlijk huis vaak gepaard gaat met copieuze hoeveelheden drugs en alcohol. De onderzoekers wisten als klap op de vuurpijl nog vast te stellen dat “de verwijzingen naar alcohol vaak meer werden wanneer er alcohol-gerelateerde campusevenementen waren.” Dit, dames en heren, is de fijnproeverij van de digitale antropologie.

Op nummer twee hebben we wederom een fel lichtpuntje. Wat dacht je van een onderzoek naar “doktergrappen” op Facebook? Het blijkt dat je op Facebook beter geen grappen over dokters kan maken, want ondanks dat je in tegenstelling tot de niet-grappende mensen “een groter sociaal netwerk” zou hebben, is het waarschijnlijker dat je “gescheiden” of “weduwnaar” bent. Om dat verdriet op te vangen zijn “Grappen die ten koste van dokters worden gemaakt succesvoller in het uitlokken van een elektronische lach dan grappen die niet ten koste zijn van dokters (46.5% tegen 37.3%),” aldus het onderzoek. Verder voegen de wetenschappers er nog aan toe dat “we over het algemeen weten dat mensen grappen vertellen om anderen te vermaken,” maar dat weerhoudt ze er niet van om doktersgrappen losjes in verband te brengen met een afname in de populariteit van het doktersbestaan. Ik weet niet zeker wat er droeviger is: grappen over dokters of grappen over een onderzoek naar doktersgrappen.

Op drie vinden we een onderzoek dat zich niet richt op informatie gevonden op Facebook, maar op informatie over Facebook. Deze Einsteins van Princeton University voorspellen dat de site 80% van haar gebruikers zal verliezen tegen 2017. Ze gebruikten daarvoor een epidemiologisch model, want ideeën en sociale media verspreiden zich volgens hen net als ziektes. Volgens de onderzoekers: “is het aangetoond dat ideeën, zoals ziektes, zich aanstekelijk verspreiden tussen mensen voordat ze uiteindelijk uitsterven.” Deze vergelijking is bevraagbaar, maar het onderzoek berust zich alleen op statistieken van Google-searches. Ik zoek ook vaak dingen via de bekende zoekmachine, maar ik kan net zo goed ‘fa’ bovenin de adresbalk tikken en op ‘enter’ drukken om bij facebook te komen. Klaar is kees en ik heb Google omzeild.

Op vier vinden we een marketingonderzoek naar het gedrag van Facebook-gebruikers rond het doen van aankopen. Deze studie wijst uit dat mensen voor het shoppen vaak kijken naar de te shoppen dingen. Hier wordt geen verklaring voor gegeven, maar die laat zich gemakkelijk raden, me dunkt. Dan is er nog deze ‘yo dawg’-vinding van het onderzoek dat “65% van de shoppers hun telefoon gebruikte voor een shopping-gerelateerde activiteit terwijl ze aan het shoppen waren.” Om zo het shopping-gevoel nog wat kracht bij te zetten: shoppen tijdens het shoppen eigenlijk. Dan is er nog de conclusie dat shoppers informatie over producten en verkopers erg handig vonden voor het shoppen.

Het vijfde onderzoek gaat over de harde kern en mechaniek van Facebook: vriendjes toevoegen en verwijderen. Heerlijk toch dat je mensen waar je eigenlijk al niet veel mee te maken had gewoon uit je digitale leven kan verwijderen? Helaas vinden verwijderde mensen het blijkbaar niet leuk om ontvriend te worden volgens het onderzoek. Wel komt het meestal niet onverwacht, maar ik krijg nooit te zien door wie ik allemaal ontvriend wordt. Dus tenzij je door iedereen ontvriend wordt, lijkt me dat je er niet al te makkelijk achter komt of je ontvriend bent, en er dus niet mee geconfronteert wordt. Dat terzijde, het onderzoek wijst verder nog uit dat mensen die ontvriend waren het erger vonden wanneer ze dachten een goede band te hebben met de ontvriender. Teleurstelling zit in een klein hoekje, dus ik stel voor dat je direct actie onderneemt  en je gehele vriendenlijst verwijderd om dit te voorkomen.

De lijst gaat eindeloos door, maar is ook echt om lethargisch van te worden. Facebook is handig om je sociale netwerk op te bouwen of te onderhouden (of weet ik veel waarvoor je het gebruikt), maar is blijkbaar ook een goudmijn voor onderzoekers die er ziektebeelden en modellen op afgooien alsof het een lieve lust is. Veel schijnbaar nutteloze onderzoeken kunnen indirect de wetenschap verder helpen, maar sommige onderzoeken zijn simpelweg een verspilling van tijd en geld. Om je nog een beetje te troosten na deze martelgang mag je deze interessante feitjes over Facebook lezen.