Nederlandse elitemedia begrijpen ruimtevaart niet

Sinds begin april heb ik een van de verste objecten in ons zonnestelsel zien uitgroeien van een klein stipje tot een nieuwe wereld met een hartje. Ik heb de missie van de New Horizons maandenlang op de voet gevolgd, sinds er foto's online werden geplaatst, en de hele tijd was ik me er terdege van bewust dat de week van 14 juli nooit meer zou plaatsvinden: Pluto was al tachtig jaar een onbekende vage puist pixels. Maar sinds vorige week weten we hoe Pluto er écht uitziet.

Lang leve het internet, want in Nederland zelf moest je goed zoeken naar een korreltje enthousiasme over de missie. Aardse zaken als de economie van Griekenland, een deal met Iran over het atoomprogramma en de eerste bergetappe van de Tour, bliezen Pluto volledig van tafel. Terwijl mijn telefoon lag te zoemen van de "mind-blowing" Breaking Newsjes van CNN, The New York Times en The Guardian, was de ontvangst in Nederland lauwwarm.

Keurige aandacht op de wetenschapspagina's – die worden gelezen door mensen die toch al geïnteresseerd zijn – maar geen poging om mensen eens enthousiast kennis te laten maken met het epische avontuur dat ruimtevaart heet.

Trouw en De Volkskrant vonden het allebei geen voorpaginanieuws. Die laatste Volkskrant verkoos twee dagen achter elkaar wielrenner Froome boven Pluto, en zette bovendien een column neer waarin werd gezegd dat de foto van Pluto een beetje tegenviel in een tijd van 3D-renderings en scifi-blockbusters. Nieuwsuur repte met geen woord over de dwergplaneet. NRC Handelsblad vond pas aan het einde van de week een miniscuul plekje op de voorpagina.

Geen achtergrondverhalen over Nederlander Gerard Kuiper, die zijn naam leende aan de Kuipergordel waar Pluto onderdeel van uitmaakt. Geen liveshots bij het mediacenter voor New Horizons op de John Hopkins University in Baltimore, slechts een klein stukje rijden van Washington of New York (waar de Amerikacorrespondenten wonen). Geen lekker jankverhaal over de as van Pluto-ontdekker Tombaugh die werd meegestuurd in de sonde.

Wel breaking news van de NOS over een of andere bergetappe. Typisch. Diezelfde NOS zond kort daarna het meest belabberde stukje verslaggeving uit dat ik over deze missie heb gezien. Het begint met een soort checklist aan feitjes die bij niemand zullen blijven plakken, er worden twintig seconden volgepraat over dat leven op Pluto niet mogelijk is, en het eindigt met de obligate riedel waarom dit zogenaamd allemaal nuttige informatie is voor de wetenschap. En NOS-hoofdredacteur Marcel Gelauff maar beweren dat zijn nieuwsstation wetenschapsnieuws er prima naast kan doen.

Concurrent RTL Nieuws deed het inhoudelijk beter. Daar 120 seconden verwondering over wat er zich afspeelt op 7,5 miljard kilometer van onze aarde. Daar had je als kijker ten minste nog het gevoel dat er iets spannends aan de hand was. Dat was mede te danken aan Govert Schilling, een van de weinige ruimtevaartjournalisten die ons land rijk is. Hij is voor veel media de go-topersoon als er iets met ruimtevaart is, dus ik belde 'm even om te vragen hoe hij vorige week had ervaren.

Hij deelt mijn sentiment, zegt hij: "We leven in een tijdsgewricht waarin alles moet worden uitgedrukt in economische of maatschappelijke waarde," aldus Schilling. "Maar puur enthousiasme laten zien omdat iets gewoon heel gaaf is, dat is verdacht. Ik zou het fijn vinden als dat gewoon eens kan."

Hij verbaast zich over hoe de Nederlandse journalistiek over de jaarlijks terugkerende Tour heenkwijlt. "Columbus ontdekte een heel nieuw werelddeel en dat staat in de geschiedenisboeken. New Horizons ontdekt een compleet nieuwe wereld, en dat is nieuws voor pagina 5. En het wielerfeestje mag op de voorpagina."

In de Verenigde Staten hebben ze Stephen Colbert en Neil deGrasse Tyson. Hen lukt het wel om aandacht voor astronomie naar een groter publiek te brengen.

Beiden kijken we naar de Verenigde Staten, waar journalist Dennis Overbye voor The New York Times een prachtige mini-docu en bijbehorende column maakte over hoe hij als kind cowboy speelde, en altijd gefascineerd was door wat er achter de horizon ligt. Schilling en ik delen die fascinatie voor het onbekende. "Nederlandse media kijken vaak naar The New York Times als summum van kwaliteitsjournalistiek. Nou, daar stond een foto van Pluto gewoon op de voorpagina, en daar waren geen columns over hoe het tegenviel maar juist over hoe zeer de missie ze raakt."

Een zekere vorm van nationalisme speelt daar ook mee, zo zegt Schilling. Het zijn immers de Verenigde Staten die ons zonnestelsel voor de eerste keer hebben doorkruist. Als de NASA-medewerkers met Nederlandse vlaggetjes hadden gezwaaid, dan was er vast meer aandacht voor de missie geweest.

Ook al staat Nederland in de wereldtop als het om astronomie gaat, kinderen groeien hier nog steeds op zonder dat ze weten dat ze voortkomen uit ontploffende sterren. Televisieredacties blijven denken dat wetenschap iets is voor autistische vijftigers. En het algemene publiek blijft onwetend over het Hollywoodachtige avontuur dat op ze ligt te wachten.

Het volgen van ruimtereizen voelt vaak alsof je in een GoPro zit aan de voorkant van het schip van Henry Hudson die voor het eerst de baai van New York binnenvaart. Ook zijn opdrachtgevers waren alleen maar geïnteresseerd in economisch en maatschappelijk gewin, maar Hudson kon niet weten dat zijn ontdekking zou leiden tot een hypermoderne metropool. Zijn drijfveer was gewoon om erachter te komen of hij via Amerika naar Indonesië kon varen. Dat vond hij nou eenmaal spannend en de vraag liet hem nooit meer los.

Gelukkig ligt er na Pluto nog een kosmische zee aan ontdekking op ons te wachten. Er komen missies naar Europa en Enceladus om naar leven te zoeken. Er is een ware bouwgolf bezig wat betreft ruimtetelescopen, mede mogelijk gemaakt door Nederland. Er komen missies naar Mars. En sinds deze week is er 100 miljoen dollar beschikbaar gekomen om te luisteren naar eventuele signalen van buitenaardse intelligenties.

Wie deden het wel goed? Vreemd genoeg waren het de media die vaak als 'lichter' worden weggezet, ook al viel het qua kwantiteit ook bij hen tegen. NRC Next, De Telegraaf, GeenStijl en RTL Nieuws waren geen van allen bang om hun enthousiasme voor deze missie te laten zien. Misschien staan ze gewoon in beter contact met de algemene onderbuik: deze missie was episch, fantastisch en waanzinnig, en dat mag je zo opschrijven.

Fuck de 'wetenschappers juichen omdat ze beter weten hoe ons zonnestelsel is ontstaan'. We hebben achter de horizon gekeken en een nieuwe heuvel overwonnen, geen flauw idee waar dat uiteindelijk toe leidt. Want zoals Carl Sagan ooit zei: Ergens ligt er iets ongelofelijks op ons te wachten. Misschien achter de volgende heuvel?