Liefdesdrankjes komen eraan, maar zijn ze ethisch?

In Middeleeuwen bestond er een trucje om je crush verliefd op je te maken: de "liefdestaart." Volgens het recept moest je de taart naakt bakken, en het deeg tegen je borsten, oksels en geslachtsdelen aandrukken om het zweet op te nemen. Vervolgens voerde je de taart aan de begeerde geliefde en presto.

Het verre achterneefje van de liefdestaart komt in de 21ste eeuw van wetenschappers die beweren dat we medicijnen kunnen gebruiken om liefde te moduleren via het brein. Volgens hen bestaat er een toekomst waarin we ingrijpen in hersenchemie om relaties te verbeteren. Sommige medicijnen, zoals intranasale oxytocine, lijken al dingen als vertrouwen en gehechtheid te versterken bij mensen – al is het lang niet zeker of die onderzoeken zich ook laten vertalen naar het echte leven.

Door de toenemende hoeveelheid neurobiologische onderzoeken naar lust, aantrekking en gehechtheid zouden liefdesmedicijnen binnenkort werkelijkheid kunnen worden. En via dezelfde logica zouden we ook de zielepijn van een gebroken hart met psychoactieve medicijnen kunnen verminderen – sommige experts schrijven al pijnstillers als aspirine of ibuprofen voor. Toch zorgt het idee van 'liefdesmedicijnen' voor ongemakkelijke gedachten over emotionele manipulatie, of erger.

In de toekomst zou het ongeveer als volgt kunnen gaan. Stel er is een stel met relatiegedoe. Ze bezoeken een relatietherapeut en werken aan hun communicatie. Maar gedurende de therapie biedt de therapeut een tweede optie aan: ze zouden medicijnen kunnen nemen.

Volgens Brian Earp, een Research Fellow aan de University of Oxford, is de toekomst van liefdesmedicijnen meer gericht op het faciliteren van liefde dan het opwekken ervan. "Dat is het meest waarschijnlijke scenario," vertelt Earp in een mail. "De medicijnen kunnen gebruikt worden als aanvulling op traditionele methodes van relatietherapie."

Earp's onderzoek focust zich op de ethische vraagstukken rondom de neuro-verbetering van liefde. Het afgelopen jaar wakkerde zijn groep een doorlopende discussie aan over de medicinalisatie van liefde, en of dat goed of slecht is. Hun antwoord: dat hangt er vanaf.

"Er zijn zeker stellen die veel voordeel zouden halen uit wetenschappelijke vooruitgang, in combinatie met traditionele therapieën, om hun relaties te verbeteren," legt Earp uit. "Ons argument komt erop neer dat het, gezien het belang van menselijke relaties, zinnig is om deze wetenschappelijke mogelijkheden te onderzoeken. Vooral omdat onze relaties al in zekere zin gemedicaliseerd zijn."

Relatietherapie kan al een vorm van medische interventie zijn. Bovendien erkennen wetenschappers dat relaties gezondheidsvoordelen bieden (mensen die getrouwd zijn, hebben een grotere kans op het overleven van kanker, bijvoorbeeld) en het gebrek eraan wordt gezien als risicofactor voor ziekten, zoals roken of obesitas.

Onderzoek naar relatie-faciliterende medicijnen werd al in de jaren 80 uitgevoerd met MDMA. Maar aangezien de drug in de VS verboden werd in 1985, raakten die experimenten uit de gratie. Earp en zijn mede-auteurs bij Oxford stellen dat het oppakken van deze onderzoeksprogramma's de moeite waard zou kunnen zijn.

"Naar mate het taboe op MDMA-onderzoek afneemt, zouden we kunnen ontdekken dat er een veilige, therapeutische toepassing voor is, in een gecontroleerde setting," zei Earp. "We weten nu gewoon nog niet genoeg over de effecten om er iets definitiefs over te kunnen zeggen. Ons argument is dat onderzoek naar dit onderwerp sterk overwogen moet worden (maar niet dat mensen thuis moeten gaan experimenteren met de drugs)."

De afgelopen twintig jaar zijn er ook verbanden gelegd tussen romantische aantrekkingskracht en neurotransmitters als dopamine en norepinephrine. Wetenschappers hebben een significante overlapping gevonden tussen obsessief-compulsief gedrag en romantische aantrekking. Mensen ontwikkelen blijkbaar obsessieve gedachten over hun geliefde en tonen soortgelijke niveau's serotonine als mensen met OCD, in vergelijking met gezonde controlegroepen.

Dat is waar 'anti-liefdesmedicijnen' nuttig zouden zijn – medicijnen die de obsessie of pijn van liefde kunnen verminderen, om je brein het ook chemisch te laten uitmaken. Er is bewijs SSRI's, die gebruikt worden om obsessieve gedachten bij OCD-patiënten te verminderen, ook effectief kunnen zijn tegen een gebroken hart. De hypothetische toepassing van anti-liefdesmedicijnen zouden bijvoorbeeld kunnen zijn om affaires te verbreken of om onbeantwoorde liefde, liefde voor een gewelddadige partner, kinderen of cultleiders te stillen.

Er zijn ook risico's verbonden aan het medicaliseren van liefde en om farmacologische oplossingen te bieden aan complexe persoonlijke problemen. Er is ook iets heel naars aan de mogelijkheid om emotie-veranderende medicijnen voorgeschreven te krijgen. Earp en zijn collega's bespreken dit in de context van een behandeling als 'geneesmiddel' voor homoseksualiteit en noemen het zeer schadelijk.

Naast de dwingende toepassingen van deze medicijnen, bestaat er ook het risico dat we er afhankelijk van worden om onze problemen op te lossen.

"Ze zouden als 'krukken' gebruikt kunnen worden zodat je niet hoeft om te gaan met de onderliggende problemen die aan de basis van relatiesores liggen," legt Earp uit. "Ze zouden gebruikt kunnen worden om iemand te snel over een ex-geliefde heen te helpen, waardoor ze geen tijd hebben om echt te reflecteren op wat er gebeurd is."

Soms is het beter om gewoon te lijden.