Kunstenaar Jonas Lund maakt Google Analytics voor kunsttentoonstellingen

Hoe zou jij je voelen als de hele wereld mee kon kijken met alles wat je op internet doet? Zweedse internetkunstenaar Jonas Lund weet het. In zijn werk Public Access Me (2012) sloeg hij een radicale weg in in de strijd voor internetprivacy, namelijk het volledig opgeven ervan. Op public-access.me kun je live meekijken met alles wat hij uitspookt in zijn browser. Geen prettig idee lijkt me. Sinds Public Access Me is hij doorgegaan met kunstwerken maken die het idee van online presentie, privacy en samenwerking op een speelse manier verkennen. Zo maakte hij eerder dit jaar We See In Every Direction, een browser waar meerdere gebruikers tegelijkertijd in konden spelen, wat redelijk verwarrende situaties oplevert:

Komend weekend staat hij met alweer een nieuwe installatie bij REWIRE Festival in Den Haag en wij zijn fan, dus we besloten hem op te bellen om hem er over uit te horen.

Motherboard: Jonas, vertel, hoe ben je dit soort werk gaan maken?

Jonas Lund: Ik begon aan de Rietveld en heb onlangs een master afgerond aan het Piet Zwart Instituut in Rotterdam. Tijdens mijn studie was ik al bezig met het maken en programmeren van websites en dat begon langzaamaan steeds meer invloed te krijgen op mijn werk, waardoor ik steeds meer betrokken raakte bij de internetcultuur. Netart was voor mij een relevante manier om het te hebben over de netwerk-gebaseerde samenleving waar we nu in leven.

Veel van jouw werk gaat inderdaad over netwerken, sociale netwerken bijvoorbeeld, maar meer in het algemeen over online imago of presentie.

Dat is zeker een deel van mijn werk. Ik zie het internet als een enorm landschap met heel veel verschillende gebieden die ik kan verkennen. Daarbij houd ik het niet alleen bij sociale netwerken, maar dat is zeker een onderdeel.

Zoals Public Access Me ook een onderdeel is. Hoe heeft dat project je beïnvloed? Het lijkt me best gek dat iemand altijd mee kan kijken terwijl je op internet bent.

Het verandert natuurlijk je gedrag met sommige dingen. In het begin was ik me heel bewust ervan, maar langzaamaan merkte ik het steeds minder en minder en nu kan het me eigenlijk niet meer schelen. Ik heb mijn idee van privacy gewoon opgegeven.

Dus je merkt er nu niks meer van?

Ik ben er nooit helemaal niet bewust van. Het kost namelijk best wat bandbreedte, waardoor mijn internet langzaam wordt. En natuurlijk zijn er ook dingen die ik niet zou delen, mijn bankgegevens bijvoorbeeld, maar de rest raakt toch verzwolgen in een oneindige stroom data. Tenzij ik een stalker heb. Maar het idee is meer dat het een ongecensureerd beeld geeft, in plaats van het gepolijste dat mensen meestal te zien krijgen op Facebook en Twitter. Een beetje als in die film EdTV, waarin een guy 24/7 wordt gevolgd door een cameraploeg.

Oké, nu even over je werk op REWIRE, Gallery Analytics. Wat doet het en hoe werkt het?

Ken je Google Analytics?

Jep.

Ok, voor diegenen die het niet kennen: het is een tool die analyseert wat mensen op je website doen - waar ze op klikken, hoe lang ze daar blijven en waar ze vandaan komen. Ik wilde ditzelfde doen, maar dan voor een galerie. Een grondige analyse van het gedrag van bezoekers. Waar ze naar kijken, welke werken het populairst zijn, hoeveel tijd ze blijven staan, of ze weer terug komen, dat soort dingen.

Interessant, maar hoe werkt dat dan?

We hebben een triangulatiesysteem opgehangen dat een soort maas maakt van wifi-netwerken. Daarin kan iedereen met een smartphone met wifi worden opgepikt en gevolgd. Ze hoeven daarvoor niet aangemeld te zijn op een netwerk of wat dan ook. Zo lang de wifi aanstaat, kunnen wij tot op een meter nauwkeurig bepalen waar diegene zich bevindt.

Eng.

Valt mee. Er kan geen persoonlijke informatie uit worden gehaald. Alleen het type telefoon, het MAC-adres, waar de wifi-component gemaakt is en waar het zich bevindt. Het systeem wordt nu al ingezet in winkelcentra en dergelijke om te checken of etalages goed werken.

En dat ga jij dus nu voor een tentoonstelling doen. Wil je het hierna ook nog praktisch gaan inzetten? Ik kan me voorstellen dat musea hier wel interesse in zouden kunnen hebben.

Het zou fantastisch zijn als een museum dit werk zou aankopen als een permanente installatie. Tegelijkertijd nuttig en kunst. En het is natuurlijk ook anders in een museum of galerie. De meeste mensen gaan daar niet heen om kunst te kopen, dus het zou interessant zijn om een analyse te krijgen van je bezoekers.

Je zou bijvoorbeeld kunnen checken of een Picasso en een Monet in dezelfde ruimte misschien minder goed werkt dan in aparte ruimtes.

Nou, het zou de kunst zelf moeten zijn die het publiek moet trekken, niet de plaatsing. Het zou de ervaring misschien zelfs devalueren als je het zo gaat optimaliseren. En dat is precies de vraag die het interessant maakt: wordt de ervaring daardoor minder waardevol? Als je overal data uithaalt en analyseert, haalt dat dan de 'heiligheid' van kunst onderuit?

Kweenie. Wat wil je met Gallery Analytics meegeven aan het publiek?

Normaal zijn dit soort processen verborgen. Je kan er namelijk op geen enkele manier achter komen dat je op deze manier gevolgd wordt. Hier wordt dat zichtbaar gemaakt waardoor mensen zich bewust kunnen worden dat iemand je zomaar kan vinden. Ook wil ik een beetje spelen met de perceptie van een tentoonstelling, misschien wel door het te laten zien als een commerciële ruimte. Dat geeft een andere manier om de kunst erbinnen te waarderen en evalueren.

Wat ga je uiteindelijk met de data doen?

De week na REWIRE zet ik de data online. Mensen kunnen dan de site van Gallery Analytics bezoeken, alle statistieken zien en hun eigen analyse ermee doen. Ondertussen ga ik met de data aan het werk om later nog meer analyses te doen en te zien wat voor conclusies eruit getrokken kunnen worden.

Of iPhone-bezitters gemiddeld naar meer pretentieuze kunst kijken bijvoorbeeld?

Bijvoorbeeld.

Ben benieuwd. 

Gallery Analytics van Jonas Lund is vanaf 8 november te zien bij de REWIRE Festival tentoonstelling Momentum in Den Haag. We geven trouwens ook nog kaartjes weg voor REWIRE. Mail naar contestnl@vice.com.