Kunnen dikke mensen langer overleven zonder eten?

Als ik absurd dikke mensen langs zie lopen dan zie ik eigenlijk alleen maar de grote nadelen die zo'n lichaam met zich meebrengen. Het is voor mij moeilijk voor te stellen dat er ook maar een voordeel zit aan het meedragen van zoveel vet. Maar toen kwam mijn vriendin met een idee: zouden dikke mensen misschien langer zonder voedsel kunnen leven? Stel nou dat al het voedsel op aarde is verdwenen. Zouden dikke mensen dan inderdaad langer leven, of wordt het tekort aan voedingsstoffen iedereen als eerste fataal?

Ons lichaam bestaat voor een groot deel uit weefsels. De twee belangrijke weefsels die bij dit vraagstuk komen kijken zijn spierweefsels en vetweefsels. "De voornaamste functie van de vetweefsels is een soort reserve van energie voor het lichaam," vertelt dr. Geert Wanten, hoogleraar Gastro-enterologie aan de Radboud Universiteit Medisch Centrum, aan mij. "Uit spieren kunnen energie en bouwstenen worden gehaald, terwijl er alleen energie zit in vetweefsels." Maar die energie is natuurlijk wel noodzakelijk om te blijven overleven.

"Een persoon op de Intensive Care verliest anderhalve kilo spiermassa per week, ons lichaam verbrandt namelijk de spieren om eiwitten en aminozuren te leveren voor het herstelproces. Daarom neemt een gespierd lichaam bijvoorbeeld heel erg snel af," aldus Wanten. Ziek zijn is dus een topsport op zich: het vergt heel veel energie van het lichaam. Je kan dus beter dik zijn dan gespierd als je langer wilt overleven.

Deze belangrijke energie kan het lichaam, als je stopt met eten, uit het vet halen. Mocht je dus niet veel vet hebben, wordt deze energie uit de spieren gehaald. En daar zit een belangrijk voordeel voor dikke mensen: als energie uit vetweefsels kan worden gehaald, hoeven alleen belangrijke bouwstoffen uit de spieren gehaald te worden. In die vetweefsels is zelfs twee keer zoveel energie opgeslagen dan in de spierweefsels. "Een slank iemand kan bijvoorbeeld sneller rennen en beweegt veel flexibeler, maar op de lange termijn zal een dik persoon langer door kunnen vanwege de vetvoorraad," vertelt Wanten.

Maar energie is in principe niet het enige wat een lichaam nodig heeft om goed te blijven functioneren. Er zijn veel voedingsstoffen die we uit eten halen, dus gaan we niet eerder ten onder door een tekort aan bijvoorbeeld vitaminen?

"De meeste vitaminen kunnen worden opgeslagen in het lichaam, waarbij sommigen zelfs in het vet," zegt Wanten. "Van sommigen van deze vitaminen is genoeg opgeslagen voor een half jaar, dus die vormen geen directe bedreiging." Hoewel dat niet echt geldt voor in water oplosbare vitaminen, op vitamine B12 na, lijkt een tekort aan vitaminen niet de eerste bedreiging.

"We weten dat hongerstakers met een gemiddeld lichaamsgewicht het maximaal 90 dagen zonder eten volhouden bij voldoende vochtinname," vertelt Wanten. Het verschil met een dikker persoon is niet duidelijk uit te drukken, het is wel bekend dat "dikke mensen veel sneller meer gewicht kunnen verliezen," zo schreef voormalig dokter Alan D. Lieberson. "Maar ze beginnen met een grote voorsprong aan lichaamsvet, waardoor de stofwisseling het langer vol kan houden." Het is dus zo dat dikke mensen de vetvoorraad in een sneller tempo verbranden, maar doordat ze met een veel groter aantal beginnen, kunnen ze uiteindelijk langer gebruik maken van de vetvoorraad dan een slank persoon.

Dikke mensen kunnen dus inderdaad langer leven zonder eten en zijn dik in het voordeel in het hypothetische geval dat al het eten op aarde is verdwenen. Omstandigheden als temperatuur maken daarbij niet uit. "Om te overleven mag de lichaamstemperatuur niet te veel dalen of stijgen," aldus Wanten. In een warme of koude omgeving is het lichaam dus druk bezig om de lichaamstemperatuur op peil te houden, en dat kost weer energie. Het maakt dus helemaal niets uit in welk klimaat de mensen leven.

Het opslaan van energie door middel van vet is iets wat we uit het verleden hebben meegenomen. "Vroeger was een vetvoorraad belangrijk, zo moesten mensen honderd jaar geleden veel zwaardere spullen tillen, meer lopen en fietsen. Daar zijn nu allemaal apparaten voor en daarom is de kans om dik te worden veel groter geworden," aldus Wanten. Daar komt nog eens bij dat er in de Westerse wereld geen grote voedseltekorten voorkomen en we de hele dag kunnen snacken. We kunnen simpelweg meer eten en raken ook nog eens minder vet kwijt. Dikke mensen zijn dus in feite het slachtoffer van al onze technologische vooruitgang. Of ze hebben zich gewoon niet goed aangepast aan de nieuwe lichaamsbehoeften.

We kunnen dus concluderen dat dikke mensen in elk klimaat in het voordeel zijn als al het eten plotseling verdwijnt. Maar ze zijn alleen in het voordeel als op mysterieuze wijze al ons eten zou verdwijnen. In praktisch alle andere gevallen zijn slanke mensen in het voordeel, en dus kun je beter het gewicht op peil houden.