​Klein privacyleed: de achterbakse verhuisservice van PostNL

In de serie 'Klein privacyleed' lichten we kleine online privacyproblemen uit. Geen dingen om je kwaad over te maken, maar wel dingen waarvan het chill zou zijn voor gebruikers als het aangepast wordt. Het is namelijk makkelijk om deze kleine problemen over het hoofd te zien als het nieuws wordt overheerst door grote problemen. In deze debuutaflevering: de slinkse verhuisservice van PostNL.

Weinig mensen geven fucks om wat bedrijven doen met hun gegevens. Tot ze er een keer mee geconfronteerd worden. Bij René Spit kwam dit moment toen hij na zijn verhuizing ineens aan hem geadresseerde post kreeg van verschillende bedrijven, waaronder Praxis, Leen Bakker en BuurtKadoos, die hem persoonlijk feliciteerden met zijn nieuwe woning.

Spit was niet de enige. Op Twitter staan talloze voorbeelden van mensen die zich verbazen over de geadresseerde advertenties die ineens naar hun nieuwe adres werden gestuurd. Wat was er toch aan de hand? Het kon toch niet zo zijn PostNL zonder hun medeweten hun nieuwe adresgegevens verkocht aan allerhande bedrijven? Nou, wel dus. En op een redelijk slinkse manier ook.

Op zich is de verhuisservice van PostNL een prima product. Jij verhuist, zij zorgen ervoor dat de post die op je oude adres zou worden afgeleverd op je nieuwe adres terecht komt. Hier betaal je dan ook voor, tussen de €2,95 en €1,45 per week, afhankelijk van hoe lang je de dienst wil gebruiken. Maar blijkbaar is dat niet genoeg voor PostNL.

Wat is er namelijk aan de hand? Nou, geld. Adressen koppelen aan personen is een waardevolle dienst voor adverteerders. Door die koppeling kunnen namelijk die nee-nee-stickers op deuren omzeild worden en kunnen adverteerders gerichter en dus ook effectiever adverteren – op een postcode waar rijkere burgers wonen bijvoorbeeld, of door specifiek producten aan te bieden die mensen vaak kopen na een verhuizing.

PostNL is een beursgenoteerd bedrijf dat voor de aandeelhouders zo veel mogelijk geld moet verdienen, dus het is niet gek dat het van twee walletjes – de verhuisde en de adverteerder – wil snoepen. Gelukkig bestaat er daarom een Autoriteit Persoonsgegevens, die toezicht houdt op het verwerken van gegevens door bedrijven en instellingen en regels opstelt over wat wel en niet mag.

Wil je de verhuisservice van PostNL gebruiken? Wees gewaarschuwd: die lui verkopen je gegevens door. pic.twitter.com/6I1QbypWLI
— Joost Schellevis (@Schellevis) January 21, 2015

Dus, mag dit, volgens de Autoriteit Persoonsgegevens? Ja. PostNL heeft namelijk op bijzonder slinkse wijze – via een onnodig ingewikkeld opt-outsysteem – ervoor gezorgd dat de meeste mensen niet eens doorhebben dat ze zich voor deze dienst kunnen afmelden. En met de meeste mensen bedoel ik ook mensen die eigenlijk beter zouden moeten weten. Begin 2015 trapte (de zeer ervaren) NOS-techredacteur Joost Schellevis ook in de verstopte voorwaarden. En dat kan niemand hem kwalijk nemen.

Vlak voordat je met een enorme knop wordt aangespoord om te betalen zie je namelijk dit:

Als je een normaal persoon bent vink je gewoon het vakje aan om deze saaie bezigheid zo snel mogelijk tot een einde te brengen. Maar dan heb je dus dat sterretje gevolgd naar de zin eronder waar staat dat je je via die link kan afmelden voor "Direct Marketing doeleinden."

Als je dan een van de weinigen bent die weet wat Direct Marketing inhoudt (gerichte post van adverteerders ontvangen in je postbus) en dat zoals de meesten vervelend vindt, klik je op de link.

Daar volgen allemaal saaie voorwaarden die niemand op aarde ooit gaat doorlezen, tot je ergens halverwege komt bij het kopje "Verstrekking gegevens voor direct mail." Toen ik het net probeerde was hieronder meteen een vakje te vinden om je af te melden ervoor, maar toen René Spit het eind 2015 uitprobeerde moest hij:

1) Eerst op het hyperlinkje afmelden klikken

2) dan verscheen pas het hokje wat hij kon aanvinken en 3) uiteindelijk niet vergeten om het geheel onderaan te versturen. Niet oké. Tegenwoordig werkt het net iets anders, en kan je bij de privacyverklaring drie verschillende vakjes aanvinken zonder eerst op een link te hoeven klikken. Nog altijd niet echt oké.

Het ergste is nog wel dat dit in principe hartstikke legaal is. Het is alleen niet zo chill. Je moet zeer goed opletten als je alles goed wil doen, en goed opletten is iets waar zeer weinig mensen online in excelleren. Voor PostNL zou het een kleine moeite zijn – en bovendien een vriendelijk gebaar naar hun gebruikers (iedereen) – om dit gewoon even wat beter aan te geven en het wat makkelijker te maken om geen commercieel gemotiveerde felicitaties te krijgen voor je nieuwe huis.

Zoals we in het begin aangaven, is het niet echt iets om je vreselijk kwaad over te maken. Het is uiteindelijk ook aangepast bij alle mensen die op Twitter geklaagd hadden over de dienst. Maar er mag best wat van gezegd worden. Dus bij dezen: PostNL, het is niet zo chill wat jullie doen en het zou voor iedereen fijn zijn als jullie er iets aan veranderen. Thanks, yo.

Mocht je zelf nou tegen een klein privacyprobleem aangelopen zijn, laat het ons dan weten door te mailen naar alejandro.tauber@vice.com. Grote problemen mogen ook hoor, maar liever kleine.