Je kunt je hersenen uploaden in een computer, EN NU?!

​ Welkom bij onze nieuwe rubriek EN NU?! Hierin gaan we uit van een ontwikkeling die nu belachelijk lijkt, maar misschien niet zo belachelijk is, en dan doen we net alsof het gewoon kan in een gesprek met een futuroloog of filosoof. In deze eerste aflevering praten we met filosoof Ties van de Werff over het uploaden van je brein in een computer en de gevolgen daarvan voor het dagelijkse leven.

MOTHERBOARD: Hey Ties, iemand heeft opeens uitgevonden hoe mensen hun complete brein, inclusief alles, in een computer kan uploaden. Het werkt. EN NU?!

Ties van de Werff: Nu gaat er een ongetwijfeld een hele hoop veranderen. Ik houd me bezig met ethiek en technologie – hoe we kunnen beoordelen wat goed of slecht is aan nieuwe technologieën bijvoorbeeld. Maar het is in dit geval misschien interessanter om te kijken naar de alledaagse dingen die gaan veranderen. Dingen als hoe arbeid zal zijn als je kopieën van jezelf kan sturen, welke rechten een digitale versie van jezelf heeft en wat intelligentie in dit geval nog betekent.

We gaan het dus niet hebben over het einde van de mensheid.

Dat vind ik niet zo interessant eigenlijk. Vaak zie je bij futurologen dat er maar twee opties zijn: of alles wordt beter, of het is een doemscenario en we gaan er allemaal aan. Maar daartussenin zit nog een heleboel.

Gelukkig, ik word altijd een beetje kriegelig als mensen meteen uitgaan van het ergste of beste.

Ja precies, je kunt het over zoveel meer dingen hebben! Waarschijnlijk hebben we tegen die tijd namelijk andere ideeën over wat we belangrijk vinden. Mensen vergeten bijvoorbeeld heel veel dingen, maar als je elke dag een backup van jezelf kan maken, dan is vergeten geen optie meer. Hoe belangrijk is dan nog geheugen of intelligentie? En stel dat je dan via een interface terug zou kunnen gaan naar een dag uit het verleden, bijvoorbeeld toen ik me nog wel goed voelde…

Een beetje alsof je een outfit aantrekt voor een gelegenheid?

Ja, dus ik zou bijvoorbeeld terug kunnen gaan naar toen ik 22 was als ik een date heb. Omdat ik mezelf toen leuker vond. Of nog geiniger, ik zou kunnen daten met mezelf toen ik 22 was en zo proberen om weer wat van die persoon naar boven te halen in mijn huidige zelf.

​

Maar wat betekent dat dan nog, je "zelf"?

Dat wordt een stuk ingewikkelder. Je "zelf" zou je kunnen zien als een verhaal waarmee je continuïteit en zin aan je leven geeft. Het wordt moeilijker om een coherent verhaal van jezelf te maken als je meerdere ikken hebt. Maar het levert ook praktische voordelen op. Je zou bijvoorbeeld meerdere kopieën van jezelf kunnen maken voor verschillende taken. Dit geldt natuurlijk vooral voor mensen die met hun hoofd werken. Zo zou er een Ties kunnen zijn die afwast, een Ties die lesgeeft en een Ties die ergens op een tropisch eiland een boek zit te schrijven. En al die kopieën zou ik per uur kunnen verhuren.

Dat klinkt best wel prettig. Ik zou gewoon een kopie kunnen sturen om dit interview uit te typen terwijl ik zelf in bed kan blijven.

Hoewel dat origineel dat in bed ligt misschien wel de 'geest' is die het meeste waard wordt. Een gevolg van jezelf kunnen opdelen zou namelijk kunnen zijn dat de geest die direct aan het originele lichaam gekoppeld zit hoger gewaardeerd wordt. Dan ligt de uurprijs van de geest plus lichaam veel hoger.

Maar die is toch niet anders, of slimmer of zo?

De notie van wat mensen intelligent vinden verandert nogal eens. Als je je hersenen kunt uploaden, dan kun je ze waarschijnlijk ook 'hacken' en overklokken, net al een computer. En wat betekent een met moeite opgedane opleiding dan nog? Misschien wordt intelligentie niet meer zo belangrijk: Wat zou kunnen is dat het lichaam juist hoger gewaardeerd gaat worden. En dus ook al het werk waar je je lichaam voor nodig hebt.

Dus het feit dat je heel goed bent in schilderen of jongleren.

Ja, bijvoorbeeld. Je lichaam geeft grenzen aan, en creativiteit is gebaat bij grenzen. De 'echte', authentieke versie van jezelf zal een ideaal worden. Intelligentie wordt dan niet meer het onderscheid waarop we de samenleving en elkaar beoordelen zoals dat nu is. Maar misschien wel 'lichamelijke creativiteit' of iets dergelijks.

En wat nou als je lichaam dan op een gegeven moment overlijdt? Er is niets dat mijn kopieën weerhoudt om verder te leven.

Dat is interessant, want het zou prima kunnen dat je kopieën niet eens weten dat hun originele zelf dood is. Of dat jij, als 'authentieke zelf', niet weet dat je bent overleden en eigenlijk een kopie bent.

En dan worden ze misschien nog steeds aan het werk gezet, zonder dat ik uitbetaald wordt! Ik neem aan dat digitale kopieën van mezelf ook rechten moeten krijgen.

Ja, en plichten. Je zult ongetwijfeld een digitale emancipatiestrijd krijgen waarin rechten voor de digitale Ties worden opgeëist. Want is het bijvoorbeeld medisch ethisch gerechtvaardigd om met een kopie te experimenteren? Heeft je kopie bescherming nodig? Kan en mag je kopie dan toestemming verlenen voor dat soort dingen? En andersom: wat nou als je kopie een moord pleegt of een bank overvalt? Wie is er dan verantwoordelijk? Wordt de 'echte' Ties dan opgepakt omdat hij een verkeerde backup heeft gemaakt? Of misschien is het wel een soort tendens van de originele geest om criminele dingen te doen, die per ongeluk meegekopieerd is. Zou het origineel dan preventief moeten worden vastgehouden?

Op zich is het idee niet mega-vergezocht.

Nouja… je zou kunnen zeggen dat we evolutionair gezien al heel lang bezig zijn om bepaalde hersenfuncties te outsourcen. Voordat het schrift er was, waren er troubadours die het nieuws kwamen zingen. Toen het schrift kwam, hoefde onze hersenen dus minder te onthouden. Er bestaan theorieën die ervan uitgaan dat dit ervoor zorgde dat onze hersenen zich meer bezig konden houden met analytische vaardigheden in plaats van geheugen.

En nu hoeft dat ook vaak niet eens meer. Het lijkt er steeds meer op dat we nu ook bepaalde taken uitbesteden aan het internet. Maar als mensen toen analytische vaardigheden ontwikkelden, wat zouden ze in dit geval ontwikkelen?

Misschien visueel-ruimtelijke skills? Dat we beter worden in ruimtelijke verbanden leggen bijvoorbeeld. Of misschien zelfs wel onze emotionele-spirituele skills. Je hebt tenslotte een kopie om al het analytische werk te doen. Misschien gaan we allemaal wel aan de mindfullness.

En dan nog een ding dat nu al speelt: privacy. Wat gebeurt er als je gedachten aangesloten zijn aan het internet?

Zodra je een kopietje maakt, zijn je gedachten in principe niet meer van jezelf. Niet meer 'vrij.' Dat is best een probleem, omdat je gedachten, je innerlijke wereld, de kern vormt van je eigen autonomie. Maar goed, je zou kunnen afvragen hoe vrij onze gedachten nu zijn. Nu zetten we ook al in een mate die we ons tien jaar geleden nooit hadden kunnen voorstellen persoonlijke dingen op het internet. Ons privéleven wordt al steeds kleiner. Het enige verschil is dat er een bepaald filter weg zou vallen, maar wie weet vinden we dat tegen die tijd ook normaal.

Er is maar één manier om daar achter te komen.

Als het überhaupt kán natuurlijk. Het draait om de vraag: wat is bewustzijn? Daar zijn filosofen en neurowetenschappers nog lang niet over uit. Het is nog maar de vraag of bewustzijn hetzelfde is als hersenactiviteit. Tegenwoordig denken veel neurowetenschappers – net als veel filosofen voor hen – dat bewustzijn méér is dan alleen je hersenen. Het gaat dan bijvoorbeeld om de interactie van je lichaam en je geest in een bepaalde omgeving, wat een vorm van bewustzijn oplevert. En dat kunnen neurowetenschappers helaas nog niet onderzoeken in hun lab. Sommigen pleiten zelfs, net als Spinoza, dat bewustzijn eerder een soort zwaartekracht is: een fundamenteel kernmerk van de natuur. Als bewustzijn iets anders is dan alleen maar hersenactiviteit, dan zou je kopie dus geen echt bewustzijn hebben, en geen echte subjectieve ervaringen kennen.

Ik denk dat dat misschien wel langzaam opgerekt wordt. Het is al mogelijk om buitenzintuigelijke ervaringen te hebben met geïmplanteerde elektrodes, kijk maar naar ​die cyborg die kleuren hoort of ​die prothese die feedback rechtstreeks de hersenen in stuurt. Het zou best kunnen dat we dat beetje bij beetje oprekken.

Maar daar zullen we inderdaad niet achter komen tot er zoiets echt gedaan kan worden. Het is in ieder geval goed om over dit soort dingen na te denken en te speculeren. Welke rol zouden nieuwe technologieën in ons leven moeten spelen? Dat is voor iedereen belangrijk om af te vragen. Verbeelding helpt daarbij. Want de geschiedenis laat zien dat ideeën en normen en waarden vaak veranderen door technologie. Wat we nu belangrijk of goed vinden, kan door nieuwe technologieën zomaar veranderen.