Je huid kan ruiken (net als je sperma, longen, hart, darmen en neus)

Als je denkt dat alleen onze neus in staat is om te ruiken heb je het helemaal mis. In een recente ontdekking hebben onderzoekers van de Universiteit Bochum in het Duitse Ruhrgebied ontdekt dat ook de pigmentcellen in onze huid vol zitten met geurreceptoren, wat gek genoeg mogelijkheden zou kunnen bieden bij de behandeling van huidkanker. Ik sprak met professor Hanns Hatt, hoofd van de afdeling Celfysiologie en coauteur van het artikel.

"In onze studie ontdekten we een bepaalde geurreceptor in de pigmentcellen dat wordt geactiveerd door een geurmolecuul afkomstig uit viooltjes en rozen. Wanneer de pigmentcellen deze geurmolecuul "ruiken", stimuleert dat de aanmaak van pigment," zegt hij.

Professor Hatt werkt al jaren aan onderzoek naar geurreceptoren in ons lichaam en de verschillende bijbehorende functies. Zo ontdekte hij al eerder geurreceptoren in de longen, het hart, spermacellen en de darmen.

Dat geurreceptoren blijkbaar over ons hele lichaam verspreid zijn, lijkt misschien een gek idee. Maar Hatt beschrijft dat je geurreceptoren kunt zien als een speciaal soort sensoren voor chemicaliën waar we mee in aanraking komen. Geurreceptoren zijn evolutionair gezien een van de oudste chemosensoren in het lichaam. Geurmoleculen kunnen onze neus bereiken via de lucht waardoor we ze ruiken als geur. Maar dezelfde moleculen kunnen blijkbaar ook via andere wegen door de sensoren in ons lichaam waargenomen worden en een effect sorteren: "De geurreceptoren in onze darmen reageren bijvoorbeeld sterk op bepaalde geurmoleculen in kruiden en etherische oliën. Dit heeft een effect op de beweging van de darmen, wat de stofwisseling kan verbeteren," vertelt Hatt.

Geurreceptoren blijken een nog meer functies te hebben. In onze longen kunnen ze bijvoorbeeld bescherming bieden tegen giftige stoffen. "Als receptoren in de longen giftige moleculen "ruiken", zorgen ze voor vaatvernauwing waardoor minder van de stof in ons bloed terechtkomt," legt Hatt uit. Zo vertelt hij ook over de functie van geurreceptoren op spermacellen die te maken heeft met de zoektocht naar het eitje. Het vaginale vocht bevat ongeveer twintig verschillende geurmoleculen – waaronder er eentje die ruikt naar een lelietje van Daalen en weer een ander naar een zeebriesje. Als een stel sirenes wijzen zij de spermacellen zo een weg naar binnen.

Meest wonderlijk is het effect dat geurreceptoren op ons hart kan hebben. "Binnenkort verschijnt een artikel waarin we laten zien hoe geurreceptoren in het hart de hartslagfrequentie kunnen aanpassen. Bepaalde geurmoleculen uit vetzuren in het bloed binden zich aan de geurreceptoren in hartspiercellen en zorgen zo voor een verandering in spieraanspanning."

Eerder kwam Hatt al op het spoor van een receptor in de huid die reageert op de geur van sandelhout. De huid bleek zich 30 procent sneller te herstellen van beschadiging als het in de aanwezigheid bevond de geurmolecuul in sandelhout.

Maar als onze huid dus zo veel geurreceptoren heeft, hoe zit dat dan met parfum en andere geurende spulletjes op onze huid? "Ik zeg ook altijd dat je niet zomaar sterk geurende spullen direct op je huid moet smeren, totdat we weten wat in dat geval het gevolg is", vertelt Hatt. "Geuren direct op de huid spuiten, wordt pas een jaar of honderd gedaan; vroeger gebruikten ze sterke geuren alleen op kleren. Het is natuurlijk mogelijk dat het juist een voordelig effect heeft op de huid, zoals we hebben gevonden met sandelhout, maar we weten het nog niet. Als we eenmaal het positieve effect ontdekken, doe het dan vooral."

Hatt beschrijft verder dat de geurreceptoren in de verschillende lichaamsdelen ook een veelbelovend target kunnen zijn voor kankerbehandelingen in de toekomst. In zijn studie laat Hatt de potentie van geurmoleculen in kankerbehandelingen zien. Een bepaalde vorm van huidkanker – een melanoom – wordt veroorzaakt door ongecontroleerde celdeling van pigmentcellen. Een melanoom zou mogelijk behandeld kunnen worden met de viool-achtige geur. "In ons onderzoek hebben we gezien dat het geurmolecuul uit viooltjes de celdeling in van de pigmentcellen kan terugdringen en zelfs het melanoom kan verkleinen."

Door te zorgen dat de pigmentcellen zich meer gaan bezighouden met de vorming van pigment, zal de cel zich minder richten op celdeling. Zo kan de overactieve celdeling teruggedrongen worden. Ook kan het geurmolecuul in de toekomst mogelijk gebruikt worden als ingrediënt in bruiningscrèmes. "Al is het nog de vraag of je werkende crèmes kan ontwikkelen die niet al te extreem stinken."