Is er leven mogelijk in de zoute wateren van Mars?

Al eeuwenlang zoeken we op de meest kille gebieden op aarde naar tekenen van leven. We boren in kilometers diepe ijsschotsen in Antarctica, we verzamelen monsters van zout water in woestijnen en onderzoeken de processen van micro-organismen om erachter te komen hoe de kleinste wezens het voor elkaar krijgen om in de meest extreme gebieden te leven.

Als er leven mogelijk is in de ijskoude wateren van Antarctica, dan zou het in theorie mogelijk moeten zijn op een maan als Europa of Enceladus of een ander 'onbewoonbaar' gebied in ons zonnestelsel. En na gisteren prangt dezelfde vraag of het dan toch mogelijk is om dergelijk leven te vinden in het vloeibare water op Mars.

Voor nu is het antwoord op die vraag dat we het simpelweg niet weten, maar met de hulp van zoutbiologen kunnen we in ieder geval filosoferen over de mogelijkheid van leven in het barre ecosysteem op Mars.

Het feit dat er duidelijk ziltstrepen te zien zijn op het oppervlak van Mars suggereert dat het zoutgehalte van het vloeibare water vrij hoog is. "Het ziet er naar uit dat het water op Mars ontzettend zout is. Zouter dan het zoutste water hier op aarde," vertelt Mikki Osterloo, een geoloog aan de University of Colorado Boulder. "Als leven überhaupt mogelijk is op Mars, dan moet het van hele goede huize komen om in dat water te kunnen overleven." Je vindt soortgelijke ziltstrepen ook op Antarctica en in de Atacama woestijn in Chile. Op beide plekken is leven gevonden.

In 2012 vonden onderzoekers aan de Desert Research Institute in Nevada niet één, maar 32 verschillende soorten bacteriën in de Lake Vida in Antarctica. Het meer is zes keer zouter dan zeewater, waardoor het vriespunt van het water wel dertien graden onder nul. "Dat onderzoek heeft onze kijk op bewoonbare ecosystemen echt verbreed," legt hoofdonderzoeker Alison Murray uit. "In het meer leeft namelijk een divers scala aan organismen."

In datzelfde jaar ontdekten wetenschappers een "oase" aan micro-organismen die het voor elkaar hadden gekregen om te overleven in een gebied dat twee meter onder de Atacamawoestijn ligt. Zonder zuurstof en zonder zonlicht. Dit soort "extremofielen'' komen overal op aarde voor.

Het feit dat er dergelijke Bear Grylls-achtige organismen in extreme omstandigheden op aarde kunnen overleven, betekent niet per se dat ze dat ook op Mars kunnen. Ten eerste hebben we nog geen idee hoe zout het water op Mars is en ten tweede weten we gewoon niet waar we moeten beginnen met zoeken. Op het Marsoppervlak? In de Marskorst? Reden genoeg om op onderzoek uit te gaan.

"De beste manier om achter het zoutgehalte te komen is om daadwerkelijk bemande of onbemande missies te sturen," vervolgt Osterloo. Volgens Osterloo kunnen we een beginnetje maken door zoutformaties te analyseren en deze hier op aarde proberen na te bootsen om zo schattingen van het zoutgehalte op Mars te kunnen maken.

Bovendien moeten we volgens Osterloo niet vergeten dat het water op Mars vroeger minder zout geweest zou kunnen zijn: "het survival-of-the-fittest-principe kan daar net zo goed gelden als hier op aarde. Als het klimaat op Mars geleidelijk aan is veranderd, is de kans groot dat de organismen zich in de loop der miljoenen jaren aangepast hebben aan hun omgeving."