FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Is dit dan de eerste smartdrug? Onderzoekers zeggen dat modafinil werkt

Er zijn tot nu toe nog geen bijwerkingen geconstateerd.

Zogenaamde smartdrugs of "nootropica" hebben al een behoorlijke geschiedenis op het internet, maar het is nog steeds niet duidelijk of de stoffen ook echt werken op de cognitieve functies bij gezonde mensen.

Een onderzoek dat deze week werd gepubliceerd doet echter gewaagde uitspraken over de bekendste smartdrug: modafinil. Modafinil is een medicijn dat wordt voorgeschreven voor slaapaandoeningen als narcolepsie, maar studenten en hackers gebruiken het medicijn al langer om hun hersenactiviteit te verbeteren.

Advertentie

Het nieuwe onderzoek, dat gepubliceerd werd in European Neuropsychopharmacology, ondersteunt de bevindingen van de studenten en hackers. Ruairidh Battleday en Anna-Katharine Brem van de Universiteit van Oxford en Harvard Medical School bekeken de onderzoeken die het effect van modafinil bestudeerden op mensen zonder slaapproblemen, en constateerden dat dit wel eens "de eerste smartdrug ter wereld zou kunnen zijn."

Ze gaven ook aan dat het medicijn geen bijwerkingen of stemmingswisselingen veroorzaakte. De onderzoeken die zij hadden bekeken meldden slechts geringe bijwerkingen, en als het al effect had op de gemoedstoestand was dit "positief te noemen".

Modafinil mag "de eerste smartdrug ter wereld genoemd worden."

De auteurs bekeken eerdere onderzoeken over de effecten van modafinil van 1990 tot december 2014 bij mensen zonder slaapproblemen. Ze besloten om hiervan een overzicht te maken, vanwege het gebrek aan consensus over de effecten en de discrepanties in de methodologie van de verschillende onderzoeken.

Een grote afwijking tussen de onderzoeken was de manier waarop de onderzoekers de effecten van modafinil testten. Hierbij gaat het om de deelnemer een bepaalde taak te laten uitvoeren met modafinil en een placebo en kijken wat de resulaten zijn. Maar wat voor taak moet je de deelnemer laten doen?

Ze zagen dat je de onderzoeken in twee kampen kon verdelen: onderzoeken met makkelijke taken en onderzoeken met moeilijke taken.

Advertentie

Veel van de methodes die ontwikkeld zijn om cognitie te testen, worden meestal toegepast op mensen met cognitieve stoornissen. De onderzoekers zagen dat de nieuwere onderzoeken waarin de deelnemers complexere taken uitvoerden vaker de gunstige effecten van modafinil constateerden. De smartdrug werkt dus beter als proefpersonen moeilijkere dingen moeten doen.

Dat bracht hen tot de conclusie dat zij betere manieren moesten verzinnen om de cognitieve effecten van nootropica te meten. De simpele opdrachten worden vaak gebruikt voor mensen met cognitieve stoornissen, maar deze zijn niet toereikend wanneer je mensen onderzoekt waarvan de hersenactiviteit hoger is dan bij een normaal persoon, laat staan iemand met een stoornis.

Dit geldt natuurlijk niet alleen voor modafinil, maar voor smartdrugs in het algemeen. In de toekomst zullen er waarschijnlijk nog veel meer van dit soort middeltjes op de markt komen, maar hoe meet je de hersenactiviteit die veel hoger is dan normaal?

Hoe classificeren, gedogen of verbieden we een medicijn dat de menselijke prestaties verbetert?

Ondanks dat de onderzoekers hebben aangetoond dat modafinil positieve effecten kan hebben, hebben we nog steeds te maken met het ethisch debat of het wel oké is om zo'n pil te nemen. Mag je zomaar dit medicijn slikken voordat je bijvoorbeeld aan je examen begint?

Guy Goodwin, de president van het European College of Neuropsychopharmacology, gaf in een persverklaring al aan dat dit onderzoek de urgentie van dit soort vraagstellingen verhoogt. "Vorige ethische discussies vonden niet echt plaats, omdat er nooit positieve effecten waren aangetoond," zei hij. "Met dit onderzoek moeten we onszelf toch gaan afvragen of het ethisch verantwoord is om dit soort medicijnen te slikken."

Maar niet iedereen is het eens met de vermeende positieve effecten van modafinil. Reacties in de subreddit r/nootropics melden verschillende ervaringen. Iemand gaf al aan dat er momenteel meerdere onderzoeken worden gedaan naar de smartdrug. Een onderzoek dat later is verschenen en dus niet is meegenomen in het overzicht van Battleday en Brem geeft aan dat "het geen positief effect heeft op de cognitieve vaardigheden van mensen zonder slaapstoornis."

Een jury moet nog naar het verrichtte werk van Battleday en Brem kijken, maar het staat vast dat er zoiets bestaat als smartdrugs.