Waarom je nooit namen van mensen onthoudt

Om te beginnen eventjes een enorme 'het spijt me' naar iedereen wiens naam ik ooit vergeten ben. Wat zo'n beetje iedereen is. Sorry, iedereen.

Ik dacht altijd dat het aan mij lag, dat ik blijkbaar niet genoeg interesse kan opbrengen om aandachtig te luisteren naar de naam van degene die zich voorstelt, om deze vervolgens ergens in de vouwen van mijn brein te nestelen voor toekomstige ontmoetingen. Ergens hoopte ik nog dat het niet mijn schuld was, dat mijn brein gewoon niet gebouwd is op het onthouden van namen, maar wel goed was in andere dingen.

Helaas bleek na het lezen van dit artikel op Quartz mijn eerste vermoeden correct: ik ben kennelijk gewoon een eikel. Een eikel die niet genoeg interesse kan opbrengen om je naam te onthouden.

In het Quartz-artikel worden de verschillende redenen uiteengezet waarom dit probleem – dat vrijwel iedereen wel eens heeft meegemaakt – voorkomt. En ze komen allemaal ongeveer neer op hetzelfde: je geeft te weinig fucks om degene die tegenover je staat om de naam je hersenen in te prenten.

Volgens een artikel op ScienceDaily, waarin psycholoog Richard Harris van Kansas State University wordt aangehaald: "Het is niet de capaciteit van je brein die bepaalt hoe goed je namen kan houden, maar je interesseniveau."

Harris stelt dat mensen die meer motivatie hebben om namen te onthouden, zoals politici en leraren, ook beter zijn in het onthouden van namen. Gelukkig betekent het niet kunnen onthouden van namen volgens hem niet dat je een slechter functionerend brein hebt – uiteindelijk komt het allemaal neer op interesse. Als je iets interessant vindt, zul je het ook beter onthouden. Wat waarschijnlijk ook de reden is waarom ik niks meer weet van aardrijkskunde.

Maar er zijn meer redenen.

In een artikel op io9 staat het next-in-line effect beschreven, dat vooral optreedt wanneer je geconfronteerd wordt met een van mijn grootste nachtmerries: aankomen bij een groep mensen die zich allemaal aan me gaan voorstellen. En dan meteen alle namen vergeten.

Het probleem is in dit geval dat je brein zich al tijdens het horen van een naam gaat voorbereiden op het horen van de volgende naam. Je hoort dus wel de naam van degene die zich voorstelt, maar je schenkt er geen aandacht aan omdat je alweer bezig bent de volgende persoon.

Dit is niet zomaar een anekdotisch voorbeeld: het is een beproefd fenomeen. In een onderzoek uit 1996 werd aan een groepje proefpersonen in een kring gevraagd om om de beurt elk iets te vertellen, wat de anderen in de groep moesten onthouden. Uit de resultaten bleek dat proefpersonen het verhaal dat direct vóór hun verhaal verteld werd het slechtst onthielden, omdat ze in hun hoofd al bezig waren met de volgende taak: zelf vertellen.

Grappig genoeg zorgt het feit dat je je aan het voorbereiden bent op de volgende naam onthouden er dus voor dat je de naam die dan genoemd wordt niet onthoudt. Iets wat trouwens wel een beetje voorkomen kan worden door jezelf te dwingen om te focussen op de naam die dan genoemd wordt, en deze bijvoorbeeld te herhalen. Niet dat je dat gaat doen, omdat de namen je in de eerste plaats waarschijnlijk niet interesseren.

Verder is het ook zo dat je op het moment dat iemand zich aan je voorstelt meestal niet in een stille, afgesloten ruimte zonder afleiding staat. Meestal gebeurt dit op een plek waar mensen om je heen aan het praatschreeuwen zijn, er vooral slechte muziek aanstaat en/of het alweer tijd is voor het volgende drankje en het opvallend druk is aan de bar, fuck, was er niet een andere bar ergens waar het minder druk is, leuk je te ontmoeten ehm, ik ga even drank halen daarachter ergens, misschien een keer koffie drinken ergens ooit? Hierdoor loopt je beperkte werkgeheugen, waar de naam eerst wordt opgeslagen, over van nieuwe informatie, waardoor de nieuwe naam geen tijd krijgt om doorgegeven te worden aan het langetermijngeheugen.

Tevens rook ik ook, en kwam ik op Google Scholar een onderzoek uit 1979 in het British Medical Journal tegen waarin gesteld wordt dat rokers blijkbaar aanzienlijk slechter zijn in het onthouden van namen. Dit zou volgens het artikel kunnen komen door een afname in toevoer van zuurstof naar het brein bij rokers. Voor zover ik kan vinden, is het artikel nooit gerepliceerd, maar de resultaten waren toentertijd significant en zo kan ik toch een beetje schuld afschuiven op iets anders.

Maar misschien ben ik ook gewoon te hard geweest voor mezelf in het begin van deze tekst. Iedereen vergeet wel eens namen en niet iedereen is een eikel. Er kunnen duizenden redenen zijn waarom je een naam niet onthoudt: alles van dat iemand op dat moment op je teen staat tot je zorgen maken om de gezondheid van je bejaarde kat. Wat overigens wel neerkomt op de hoofdreden: je gaf niet genoeg aandacht aan de naam. Maar dat is helemaal niet erg!

Namen zijn ook maar namen. Ze zeggen in feite vrij weinig over een persoon en zijn je waardevolle aandacht eigenlijk niet altijd waard. Als je iemand vaker tegenkomt – of ze jou op Facebook toevoegen – zal je na een tijdje wel zijn of haar naam onthouden. Of als diegene iets grappigs zegt, of iets anders doet waardoor je de naam in een context kan plaatsen. Uiteindelijk is dat ook wat mensenhersenen het beste onthouden: contextgerelateerde feiten of situaties.

Hiermee wil ik trouwens niet zeggen dat ik er niks aan kan doen dat ik je naam niet heb onthouden. Dat kan heus wel met wat oefening. Ik hecht blijkbaar gewoon weinig waarde aan je naam. Ik geef meer om wie je daadwerkelijk bent. Excuseer me terwijl ik een beetje over mijn schoenen kots van die laatste zin. Maar het is wel waar.