Gratis internet vanuit de ruimte: maak kennis met Outernet

Toen het Outernet-project afgelopen februari voor het eerst werd aangekondigd, waren veel mensen op het web skeptisch. Toegegeven, het plan heeft een soort utopische nevel om zich heen hangen. Outernet zou censuur onmogelijk maken en de toegang tot informatie tot een mensenrecht verheffen, allemaal door crowdsourced content via nanosatellieten vanuit de ruimte naar beneden te beamen, en dat alles gefinancieerd vanuit durfkapitaal van investeerders en donaties van gebruikers.

Oh, really?

Toch is het plan, ondanks wild ambitieus, ook behoorlijk serieus, en veel van de kleine radartjes die nodig zijn voor de realisatie van het Outernet zijn inmiddels al in beweging, vertelde Outernet founder Syed Karim me gisteren over de telefoon. Ook wuifde hij de doomdenkers en pessimisten weg: “Ik bedoel, wat zou het uitmaken dat iemand denkt dat het niet mogelijk is. Waarom proberen we het niet gewoon? Waarom in debat gaan over iets dat zichzelf uiteindelijk toch alleen maar kan bewijzen?”

Voor alle duidelijkheid: we hebben het hier niet over de zoveelste Facebook/Google-achtige poging om internettoegang via drones en luchtballonnen naar mensen te brengen. Niet precies. Karim beschrijft het Outernet als een soort mix tussen moderne shortwave radio's en een BitTorrent vanuit de ruimte. Het is een mediabedrijf, gefinancierd door beleggingsonderneming Digital News Ventures, met als doel content, informatie, apps en tools gratis aan alle aardbewoners beschikbaar te maken.

De vergelijking met shortwave radio is passend. Korte radiofrequenties hebben ervoor gezorgd dat radio gelokaliseerd kon worden zodat je zelfs in de meest afgelegen gebieden radio kunt ontvangen. Neem dat concept en voeg er multicast web content aan toe, en vervang de radiotoren met satellieten die in een lage baan rond de aarde vliegen, en voilà: je hebt een idee van hoe het Outernet zou werken.

Het ruimte-internet zou beginnen als eenrichtings-broadcast: gebruikers kunnen interactie hebben met websites die via de Outernet-kanalen wordt verzonden, maar hebben geen toegang tot het gehele web. Karim heeft voor nu een nogal vaag plan om gebruikers zelf te laten dicteren welke content wordt aangeboden, in tegenstelling tot een team aan editors die als poortwachters fungeren. Gebruikers verzoeken welke informatie ze willen zien – een boer in Bangladesh zou bijvoorbeeld informatie kunnen opvragen over weersomstandigheden en gewasprijzen voor de rijst die hij verbouwt – op Outernet’s Facebook-pagina, en het team van Outernet zal daarnaast naar trends en veelgevraagde content kijken om te bepalen wat de kanalen zullen uitzenden.

Inderdaad een nogal vaag plan dus. Maar het idee van Outernet bevindt zich dan ook in de beginfase. Daar komt bij dat het team op dit moment nog helemaal niet bezig is om na te denken over de uiteindelijke content en veel meer om het plan voor het satelliet-broadcast-systeem überhaupt te realiseren.

“Het doel voor de alpha constellation, iets dat in theorie in twee jaar ingezet kan worden, is om 24 satellieten in 4 ‘orbital planes’ om de aarde te krijgen,” zegt Karim. “Dat is genoeg voor min of meer voortdurende dekking over de hele wereld, met waarschijnlijk een paar glitches hier en daar.”

Op het moment is Karim in gesprek met SpaceX om een prijs te onderhandelen voor de lancering van microsatellieten, een operatie die voor Outernet veruit het meeste zal kosten. In een Reddit-forum zei Karim dat SpaceX’s bulktarief voor de lancering van microsatellieten $57 miljoen (zo’n €41 miljoen) is voor 13.000 kg. Hoewel slechts een fractie van de traditionele kosten voor communicatiesatellieten, is het nou ook niet bepaald wisselgeld. Karim wilde aan de telefoon niets kwijt wilde over de prijsdetails van zo’n deal, maar gaf wel aan dat hij schat dat met ongeveer €7 miljoen het gehele Outernet volledig operationeel zou kunnen zijn.

In de tussentijd heeft Karim ook contact gezocht met het International Space Station met het verzoek wat tijd aan boord door te kunnen brengen om het systeem te testen. Hij verwacht rond juni antwoord.

Terug op aarde is het team ondertussen aan het werk om hun eigen microsatellieten te bouwen, en ontwikkelt het ontvangers om over het aardoppervlak te verspreiden – die ontvangers staan nu als crowdsourcing projecten op CrowdSPRING.

Vandaag de dag leeft zestig procent van de planeet nog buiten de internetinfrastructuur, en dat is dan ook precies waar het Outernet zich op richt. De ontvangers gaan ongeveer €70 kosten, en Karim hoopt dat het een netwerk zal creëren van duizenden van dat soort beam-spots. Outernet-content zal daarnaast ook via stations op de grond en wi-fi routers of smartphones worden uitgezonden.

Die transmissies zullen open zijn en globaal verzonden worden, wat volgens Karim kan helpen in het verzekeren van de connectie en als beveiliging kan werken tegen jamming of andere censuuraanvallen. “Maar absolute veiligheid is moeilijk te garanderen,” geeft hij toe. “Ik kan niet verzekeren dat dit een waterdichte oplossing is. Als iemand er alles op alles zet om iets uit de lucht te halen, zij het een hacker of overheidsinstantie, kan ik niet garanderen dat ze daarin niet zullen slagen.”

Je kunt de Outernet transmissies het beste beschouwen als een soort open-source code, legt hij uit. “Er is geen malware in Ubuntu omdat je daar duizenden ontwikkelaars hebt die de codebase continue bewaken,” zegt Karim. “Censuur is een ander punt. Iemand zou de signalen kunnen jammen, maar dat heeft gelukkig wel alleen een gelokaliseerd effect. Ik ken niemand die in staat is meerdere uitzendpunten over de wereld op die manier lam te leggen.

Karim omschrijft zichzelf als een “mislukte econoom en een mislukte bibliothecaris,” die de sociale en economische impact van internettoegang al meerdere jaren heeft bestudeert. Hij gelooft dat hij nu eindelijk aangekomen is bij een werkbare oplossing voor globale internettoegang die tegen relatief lage kosten kan worden uitgevoerd. De investering van Digital News Ventures is volgens hem genoeg om de eerste uitzendingen te testen – en als het bedrijf groeit zoals hij hoopt – zou het uiteindelijk winst kunnen gaan maken op dezelfde manier als ieder ander mediabedrijf dat doet: reclame.

Voor nu is dat een vergezicht. Volgens de timeline op de website van Outernet is het plan om in juni de eerste prototypes af te hebben, in juli de eerste data-broadcast te starten, in september de eerste transmissies in een ruimtestation te testen om uiteindelijk ergens komende zomer volledig operationeel te zijn. “Dat betekent dus dat je in juli een Ku-band schotel kan aansluiten, van het soort die je veel in Afrika en Azie tegenkomt, en data kan ontvangen van Outernet,” zegt Karim.

Outernet heeft nog de nodige obstakels uit het veld te ruimen voordat het kan bewijzen dat hun plan mogelijk is. Zo moet het bedrijf de bandbreedte verkrijgen, haar microsatellieten bouwen, een deal sluiten met SpaceX om de satellieten de ruimte in te krijgen, toestemming krijgen van het ISS, een uiterst secure selectie maken van alle mogelijke websites en, oh, een manier vinden om het allemaal te kunnen bekostigen.

Het lijkt misschien allemaal teveel om het plan te laten slagen. Maar Karim is niet de persoon om zich door zoiets onbenulligs tegen te laten houden.