Honden kunnen onze intenties begrijpen

Wanneer mijn hond niet aan het slapen is dan is hij waarschijnlijk mij aan het bekijken – hoe ik mijn blogposts schrijf, hoe ik aan het programmeren ben, terwijl ik aan het film kijken ben en hoe ik hem bekijk. Mijn hond is zowel een onderzoeker als een documentairemaker van mijn leven. Met dit soort toewijding is de vraag dan ook waarom hij naar dit soort handelingen kijkt? Wat begrijpt hij van de handelingen die ik uitvoer? Onthoudt hij alleen de mijn gedragspatronen of begrijpt hij ook wat mijn intenties zijn? In andere woorden wat weet hij over waarom ik de dingen doe die ik doe? Is het patroonherkenning of echt begrijpen?

Volgens een onderzoek, dat vorige week is gepubliceerd in het open-access journal PLOS ONE, begrijpen honden waarschijnlijk meer van onze intenties dan we zouden denken. Uit een aantal experimenten – gefinancierd door de Europese onderzoek raad en aangestuurd door onderzoeker Sarah Marshall-Pescini van de universiteit van Portsmouth – bleek dat honden even veel vermogen hebben voor dit soort begrijpen dan een menselijke baby of een chimpansee.

"De vraag of niet-menselijke soorten elkaars acties kunnen waarnemen als intentionele handelingen is erg controversieel," schrijft Marshall-Pescini. "Er is echter wel veel bewijs dat in ieder geval sommige primaten dit doen. Onlangs is aangetoond dat ook gedomesticeerde honden bijzonder gevoelig zijn voor menselijke communicatieve signalen en helemaal wanneer deze worden gegeven in een coöperatieve en intentionele context."

Het aantonen dat baby's en honden menselijke intenties kunnen herkennen is een grote uitdaging om verschillende redenen; ze kunnen bijvoorbeeld allebei het niet goed zelf uitleggen. De onderzoeksopzet die in dit onderzoek is gebruikt is dezelfde als de klassieke opzet die werd gebruikt om het bewustzijn van baby's te testen.

"[In een onderzoek uit 1998, AL] Ondervond Woodward dat baby's die vijf maanden oud zijn vaak personen observeren die interacteren met een object. En ze blijven langer kijken wanneer de persoon plotseling de interactie aangaat met een object dat op dezelfde plek staat. Dit in tegenstelling tot wanneer de persoon de interactie aangaat met een object dat op een andere plaatst staat," wordt er in het nieuwe paper gesteld. "Dit 'verraste' gevoel dat baby's laten zien binnen dit paradigma heeft er voor gezorgd dat de auteurs tot de conclusie komen dat baby's de intentionele handelingen van een persoon tot een bepaald object begrijpen."

Marshall-Pescini en haar team hebben in wezen dit experiment herschreven voor honden. "Op een vergelijkbare manier zouden ook honden de handelingen van een levend persoon als intentioneel moeten ervaren," schrijven ze. "We verwachten een aanmerkelijk langere kijktijd wanneer ze de persoon zien interacteren met een nieuw object op een nieuwe plek, maar dit resultaat mag niet hetzelfde zijn wanneer er een levenloos object dezelfde handelingen uitvoert." En dit is ook min of meer wat de huidige studie heeft gevonden.

De honden keken langer naar de handelingen van de persoon wanneer ze schakelden van een bekend object naar een onbekend object en ze bleven minder lang kijken wanneer een bekend object werd verplaatst naar een nieuwe plek. Dit suggereert dat de honden de relatie tussen het object en de persoon observeren en niet alleen het object. Dit geeft aan dat er wel een soort van besef van intentie is.

Afbeelding: experimentopzet/Marshall-Pescini

Marschall-Pescini plaatst alleen wel de kanttekening dat de honden in het eerste scenario (nieuw object, zelfde locatie) ook mogelijk om andere reden geïnteresseerd waren. Ze verwachten misschien wel dat het nieuwe ding zou resulteren in een nieuwe speelmogelijkheid of eten. Maar toch laat de studie zien dat, "toen de honden eenmaal los gelaten werden gingen maar een paar de objecten onderzoeken wat er op duidt dat er niet een sterke verwachting was om voedsel te vinden."

Deze huidige studie is uiteindelijk meer een bewijs dat het baby kijktijd experiment ook bij honden kan werken. Het is daarmee dan ook niet een onherroepelijk bewijs dat honden intentionele handelingen op een mentaal niveau begrijpen. Bijvoorbeeld het begrijpen van de relatie tussen de persoon en het object als een representatie van een bepaalde mentale staat van de persoon. In plaats daarvan zouden de honden ook een inductieve verbinding kunnen maken door steeds maar weer dezelfde handeling opnieuw te observeren. Er is gewoon meer onderzoek nodig om tot een definitieve verklaring te komen.

Ik blijf er alleen wel bij dat ik nog steeds geloof dat mijn hond – als een ongelofelijk geduldige en toegewijde waarnemer van het menselijk gedrag – waarschijnlijk meer weet over wat mijn intenties zijn dan ik. Honden zijn natuurlijk al bijna 30.000 jaar samen met ons geëvolueerd dus ze hebben genoeg tijd gehad om het een keer goed te doen.

Meer bewijs hoe awesome honden eigenlijk zijn geeft een onderzoek dat vorig jaar is gepubliceerd. Het onderzoek toonde aan hoe honden dingen (voedsel) stelen omdat ze de verschillende omstandigheden in een donkere kamer kunnen begrijpen. Hierdoor waren ze in staat om dingen te stelen zonder dat ze werden betrapt door de menselijke toezichthouders. Alhoewel het onderzoek niet heel erg goed gekalibreerd was, biedt het wel meer ondersteuning voor het feit dat we op de goede weg zitten wanneer het neerkomt op het beter begrijpen van de denkwijze van honden.