Tips van een Groningse afleidingswetenschapper om minder snel afgeleid te worden

Iedereen heeft weleens een volledige studiedag verpest met domme dingen zoals kattenfilmpjes. Nu is het niet raar dat je afgeleid raakt bij zoiets saais als studeren, maar dat maakt het niet minder frustrerend als je moet erkennen dat je – wederom – niet hebt kunnen doen wat je wilde doen.

Ioanna Katidioti, onderzoeker aan de Universiteit van Groningen, heeft wetenschappelijk onderzocht waarom we nou zo afgeleid raken tijdens belangrijke taken – en wat we daaraan zouden kunnen doen. "Volgens mijn hypothese zouden mensen sneller afgeleid raken door iets visueels op het moment dat hun belangrijkste taak juist niet visueel is," zegt Katidioti. Ook zou je volgens haar sneller afgeleid worden door geluiden wanneer je bij je belangrijkste taak niet hoeft te luisteren.

Als je bijvoorbeeld een tentamen aan het leren bent, ben je vooral visueel bezig en hoef je nergens per se geconcentreerd naar te luisteren. Onbelangrijke en irritante geluiden uit je omgeving - zoals kletsende en smakkende mensen - kunnen jou zo veel makkelijker van je visuele taak afleiden.

Om haar hypothese te bewijzen heeft Katidioti een experiment opgezet met twee verschillende taken en kattenfilmpjes. Proefpersonen moesten in een eerste taak verschillen zoeken tussen twee plaatjes, terwijl op de achtergrond een kattenfilmpje werd afgespeeld. In een tweede taak moesten de proefpersonen iets uit hun hoofd leren, wat minder visuele capaciteiten vereist. Ook tijdens deze taak waren er kattenfilmpjes op de achtergrond te zien. Uit de resultaten bleek dat mensen bij de eerste taak – een visuele taak – minder afgeleid raakten door het kattenfilmpje.

Katidioti legt uit dat mensen geneigd zijn om te zoeken naar twee dingen die tegelijkertijd gedaan kunnen worden, ook als er niet direct iets in de buurt is om je door te laten afleiden. Je kunt je dan nog steeds laten afleiden door je eigen gedachten. Volgens Katidioti zijn er wel simpele manieren om dat te voorkomen. "Als je tijdens college bijvoorbeeld voornamelijk moet luisteren, kun je jezelf het beste bezig houden met een tweede simpele taak zoals tekeningetjes maken. Dan ben je al druk genoeg met luisteren en tekenen en heb je minder de neiging om ook nog eens af te dwalen."

Je kan dus voorkomen dat je afgeleid wordt door iets te gaan doen dat minder afleidend is. "Het is vooral belangrijk om te beseffen dat afleiding onvermijdelijk is; pauze heb je af en toe nodig, " vertelt Katidioti, "maar het ene soort afleiding is wel minder storend dan het andere. Afleiding stoort het minst op het moment dat je bezig bent met een relatief makkelijk onderdeel van je werk of wanneer je minder geconcentreerd bent. Ook moet je pas afleiding zoeken als je een onderdeel van je werk hebt afgerond."

De onderzoeker wil met deze kennis een systeem ontwikkelen waarmee je afleidingen als het ware kunt managen. Door naar je pupillen te kijken, meet dit systeem hoe geconcentreerd je bent. "Als iemand flink geconcentreerd is, zijn hun pupillen meer verwijd. Wanneer het systeem je pupilverwijding kan meten, kan het op die manier bepalen wanneer je het beste even een pauze kan nemen. Je kunt bijvoorbeeld instellen dat het systeem jou om en nabij elk uur je email laat checken. Maar mocht je precies na een uur net even heel hard aan het concentreren zijn, dan wacht het systeem nog eventjes met storen. Ook zou je kunnen instellen dat je om het uur even mag lachen met een leuk filmpje."

Helaas bestaat er momenteel nog geen makkelijke techniek die onze pupilverwijding kan meten en moeten we nog even op dit afleidingmanagementsysteem wachten. "Maar de techniek is al een heel eind op weg, dus hopelijk hoeven we niet heel lang meer te wachten," zegt Katidioti. Laten we dit inderdaad hopen en misschien dat mensen in de toekomst niet meer gefrustreerd de bieb uitlopen omdat ze zich weer niet hebben kunnen beheersen met die kattenfilmpjes.