Hoe Big Data volop gebruikt wordt voor militaire doeleinden

"Heb je ooit De Kunst van het Oorlogvoeren van Sun Tzu gelezen?"

Dat was niet meteen de eerste vraag die ik verwacht had van een data-analist die haar dagen slijt aan het verbeteren van de methodes om online informatie te verkrijgen. Aan de andere kant probeerde ze hier wel uit te leggen hoe big data gebruikt wordt door defensie.

"Tzu zegt dat als je je vijand en jezelf kent, je niet bang hoeft te zijn voor de uitkomst van 100 gevechten," vertelt Olfa Nasraoui, een data wetenschapper bij de universiteit van Louisville. "Uit die uitspraak moet je wel een idee krijgen van de ideeën over hoe big data kan worden gebruikt in de oorlog."

Big data wordt overal gebruikt de laatste tijd. Elke dag zijn er verhalen over hoe de grote hoeveelheden data gebruikt worden door bedrijven, regeringen en zelfs individuen. Daardoor heeft het woord misschien wat minder lading gekregen, maar het spreekt voor zich dat ook het leger gebruikt maakt van big data. Maar wat voor data gebruikt defensie nou eigenlijk, en hoe? Het blijkt dat het leger elke soort big dataset gebruikt die je je maar kan voorstellen. Het wordt overal gebruikt, van het plannen van dagelijkse taken tot het organiseren van missies op zeer lange termijn.

"Grote databestanden bestaan al erg lang, maar we hebben nu pas de computerkracht en technologie om alles te verwerken," zegt Vicki Barbur, hoofd van de technische afdeling bij Concurrent Technologies Corporation, een nonprofit-organisatie die cliënten (waaronder defensie) helpt met het vinden van de juist analysemethoden voor de juiste data. Ze vertelt dat het gebruik van big data voor het leger begint met heel simpele informatie.

"De soort informatie waar we dagelijks beschikking tot hebben is erg interessant voor defensie: GPS, klimaat, landschap, verkeer, begroeiing," vertelt Barbur me aan de telefoon. " "Dat wordt allemaal samengevoegd en onderzocht met het zicht op erg specifieke problemen."

Het is niet moeilijk om je voor te stellen hoe deze informatie het leger kan helpen. Als je een missie aan het plannen bent, wil je een programma gebruiken dat essentiële data over het weer, het verkeer en de omgeving verzamelt. Daarmee kan je vervolgens beslissen wat de beste koers is om te varen. Het is hetzelfde als een app zoals Maps gebruiken op je telefoon: de app haalt data binnen over het weer, de weg, wegwerkzaamheden, verkeer en meer om dat te combineren tot een stap-voor-stap routebeschrijving. Dat is big data in actie, op een kleine schaal.

De big data die gebruikt wordt voor het plannen van acties door defensie gaat echter wel wat verder dan informatie over een aankomende regenbui. In combinatie met alle dagelijkse data gebruikt defensie ook een hoop door mensen gegenereerde data. En er wordt me toch wat data gegenereerd.

"Er zijn 7 miljard mensen op aarde, en 6 miljard van die mensen hebben een telefoon. Een miljard mensen logden op maandag 24 august in op Facebook. Dat is één op de zeven mensen op Aarde," zegt Nasraoui. "De grootste uitdaging is het filteren tussen alle ruis, zodat je de onbruikbare info weg kan laten."

Al die menselijke activiteit zorgt voor ontzagwekkende hoeveelheden data, waarvan maar een flinter gebruikt kan worden voor militaire doeleinden. Om door die data heen te spitten vertrouwt defensie op datawetenschappers. Zij ontwikkelen algoritmes om data te analyseren, maken programma's om datasets te combineren, verbeteren indexeertechnieken om data te organiseren, upgraden de opslag in de cloud en bedenken nieuwe software, zoals Memex, de door DARPA ontwikkelde "Google voor het dark web."

In de echte wereld zorgt dit ervoor dat militaire organisaties gigantische datasets van door mensen geproduceerde informatie – tweets, telefoontjes, GPS-signalen – kan sorteren en filteren. Dat is nuttig bij bijvoorbeeld het tracken van ISIS.

"ISIS gebruikt social media om aanhangers te ronselen en op te scheppen over hun daden." zegt Nasraoui. "Het grootste gedeelte van die data is onbruikbaar, maar juist die ene tweet kan informatie bieden die we kunnen gebruiken."

Natuurlijk kan geen enkel mens door al die Twitter-berichten heen lezen om informatie over ISIS te zoeken, zegt ze. Dus gebruiken ze algoritmes om door de stroom heen te kammen en mogelijk bruikbare data te filteren.

Ook is er door biometrische technologie een compleet nieuwe wereld van door mensen gegenereerde data ontstaan. Die data wordt niet alleen gebruikt door inlichtingendiensten (zoals het scannen van de irissen van mogelijk interessante personen) maar ook om soldaten te monitoren. Zoiets simpels als de Nike Fuelband kan al bergen aan informatie verzamelen over het welzijn van soldaten.

"Een actieve missie is net als een potje voetbal," zegt Barbur. "Je hebt spelers of soldaten op het veld, en je wil weten hoe ze het doen, zodat je in kan grijpen voordat iemand in gevaar komt."

Zodra alles verzameld en gesorteerd is, moet de informatie zo gepresenteerd worden dat je er iets aan hebt. Bij het analyseren van sommige big data wordt de beslissing soms al voor ons gemaakt. Kijk naar Netflix: zij analyseren data om met een algoritme te voorspellen welke films en series ze je aan gaan raden. In het leger werkt die laatste stap niet zo, daarvoor staat er te veel op het spel. De "suggesties" worden dus door mensen gemaakt.

De hoeveelheden data zijn niet het enige probleem. Het analyseren van taal is bijvoorbeeld makkelijk voor een echte mens, maar heel lastig voor algoritmes, zegt Nasraoui. Ook blijft er de kwestie rondom de ethiek ervan.

Dat werd extra duidelijk in de nasleep rondom Edward Snowden, en de vraag hoe je legaal door mensen geproduceerde data kan gebruiken. Nasraoui zegt dat er veel focus van defensie op die vraag moet komen, vooral omdat veel mensen nog niet weten hoeveel data er wordt gebruikt.

"Helaas denk ik niet dat de meerderheid van de mensen door heeft hoeveel data ze produceren door alleen al naar sites te kijken of games te spelen. Ze onthullen zo veel over zichzelf," zegt Nasraoui. "Ik betwijfel of mensen weten op hoeveel manieren hun data gebruikt wordt. En echt elk stukje data kan gebruikt worden. Hoe ethisch en legaal dat is blijft de grote vraag."