FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Oktober was een goede maand voor klimaatactie

De huidige generatie politici en beleidsvormers zijn eindelijk doordrongen van de noodzaak klimaatafspraken te maken.

Afgelopen zomer lag het temperatuurgemiddelde wereldwijd op het hoogste punt ooit – althans, sinds wereldwijde metingen begonnen in 1839. En vorige maand werd bekend dat de hoeveelheid koolstofdeeltjes in de atmosfeer voorgoed boven de 400 ppm zal blijven. De opwarming die daar het gevolg van is, zet ontwikkelingen in beweging die er waarschijnlijk voor zullen zorgen dat het stabiele klimaat waar de meesten van onze generatie nog mee op zijn gegroeid, voorgoed iets uit het verleden wordt.

Advertentie

Lees hier meer over het koolstofkantelpunt

Tegelijkertijd zijn er een aantal belangrijke maatregelen aangekondigd om klimaatopwarming tegen te gaan. Alle overeenkomsten moeten natuurlijk nog worden uitgevoerd en voorlopig blijven het beloftes, maar toch. Het is goed nieuws. We keken in detail naar de belangrijkste voornemens.

Canada voert een koolstofbelasting in

Ze zijn niet helemaal de eerste, maar toen Justin Trudeau begin oktober het voornemen bekend maakte voor een koolstofbelasting vanaf 2018 was Canada in één klap voorloper in klimaatwereld. Het idee is om 8 dollar per ton koolstof te belasten. Dit minimumbedrag stijgt jaarlijks tot het in 2022 op 40 dollar per ton ligt.

De hoop is dat deze maatregel het land gaat helpen om de klimaatdoelen die het vorig jaar heeft vastgelegd in het klimaatakkoord van Parijs te halen. Volgens een recent rapport van CE Delft is een snelle energietransitie nauwelijks mogelijk zonder koolstofbelasting, maar er is ook een flinke delegatie sceptici.

Gelukkig kan Australië hier als voorbeeld dienen. Op 1 juli 2012 voerde het land, dat toen een linkse regering had, een koolstofbelasting in. Op 1 juli 2014 werd de koolstofbelasting weer afgeschaft.

Foto: uit de Australian Energy Market Operator

Voor iedereen die twijfelt aan de effectiviteit van een koolstofbelasting: zie bovenstaande grafiek van de totale uitstoot van energiecentrales in Australië. De rode lijn is het moment dat de koolstofbelasting weer werd afgeschaft.

Advertentie

Goed nieuws dus uit Canada; laat het inspiratie bieden voor Nederlandse politici die wel zeer hoge klimaatdoelen hebben gesteld, maar vooralsnog bij lange na niet de maatregelen nemen om die ambities te halen.

Lees hier meer over de ambities van de Nederlandse volksvertegenwoordigers.

Voor het eerst in de geschiedenis is er een klimaatakkoord voor vliegverkeer

Een paar dagen nadat Trudeau de klimaatplannen van Canada openbaar maakte, viel er in Montreal een groot besluit. De luchtvaartorganisatie van de VN (ICAO) is er in geslaagd een overeenkomst te sluiten over het verminderen van de CO2-uitstoot. 191 landen hebben een overeenkomst geratificeerd waarin is vastgelegd dat de CO2-emissie van de luchtvaartindustrie na 2020 niet meer mag groeien. Het zijn de eerste internationale klimaatafspraken die zich tot één industrie beperken.

De overeenkomst verplicht luchtvaartmaatschappijen koolstofcredit's op te kopen. De kosten zijn hoog, zo'n 2 procent van de totale omzet van de luchtvaart. De gedachte is dat maatschappijen daarom zullen investeren in zuinigere vliegtuigen.

Op dit moment vertegenwoordigt de burgerluchtvaart zo'n 2 tot 2,5 procent van de totale koolstofuitstoot. Dit lijkt weinig, maar Paul Peeters, professor duurzaam transport en tourisme van de Universiteit in Breda, denk dat het aandeel van de sector voor het einde van de eeuw naar 10 procent is gestegen. Het feit dat er in het Klimaatakkoord van Parijs met geen woord gerept werd over vliegverkeer maakt dit daarom akkoord extra belangrijk.

Advertentie

Orkaan Maysak. NASA

Het is bijna standaard bij klimaatafspraken dat er veel critici zijn die vinden dat het niet ver genoeg gaat. Zo ook in dit geval. Volgens een berekening van de Internationale Raad voor Schoon Transport is koolstofneutrale groei voor 2020 onder de huidige afspraken onhaalbaar.

RIP CNG: ICAO offsetting approach adopted today would cover 3/4 of growth, 1/4 of total international traffic from 2021 to 2035. pic.twitter.com/NArVHmhzmL
— The ICCT (@TheICCT) October 6, 2016

De ratificatie van het Klimaatakkoord van Parijs

Op dezelfde dag dat de luchtvaart tot een overeenkomst kwam, trad het Klimaatakkoord van Parijs in werking. 197 landen verbonden zich aan het doel om klimaatopwarming onder de 2 graden te houden. Het akkoord zou pas in werking treden als minstens 55 landen, die tezamen 55 procent van de wereldwijde uitstoot vertegenwoordigen, het akkoord nationaal ratificeren.

Het was nog even spannend, omdat Polen in de EU dwarslag. De Poolse economie draait grotendeels op kolen, en de nationalistische anti-EU regering wilde niet alleen voor de kosten opdraaien.

Klimaatwetenschapper James Hansen noemt de maatregelen die de meeste overheden nu nemen om die doelen te halen trouwens "pure bullshit". Als de wereld onder een opwarming van 2 graden wil blijven, moet de economie mobiliseren op een schaal die niet onder doet voor de Tweede Wereldoorlog. Het klimaatverdrag vereist feitelijk een fundamentele herstructurering van de wereldwijde economie – een ambitieus, en misschien wel onmogelijk plan.

Advertentie

Er is een akkoord voor de beperking van fluorkoolwaterstoffen

Vertegenwoordigers van 170 landen hebben eergisteren in Kigali afgesproken om fluorkoolwaterstoffen met 80 procent te verminderen voor het jaar 2047. Dit broeikasgas is in vergelijking met CO2 en methaan zeer zeldzaam. Het punt is dat het 1000 keer meer warme vasthoudt dan bijvoorbeeld koolstofdioxide (CO2).

Fluorkoolwaterstoffen worden gebruikt als koelmiddel. De verwachting is dat tegen het einde van de eeuw airconditioning exponentieel zal groeien vanwege de opwarming van de aarde. Daarom is het extra belangrijk om dit broeikasgas aan banden te leggen. Het Kigali-akkoord is eigenlijk een amendement op het Montreal-protocol dat in 1987 werd gesloten.

De Nederlandse meteoroloog en Nobelprijswinnaar Paul Crutzen ontdekte in de jaren zeventig dat zogenaamde CFC's, dat in koelkasten werd gebruikt, een gigantisch gat in de ozonlaag hadden gemaakt. Dat de ozonlaag zich nu weer lijkt te herstellen, en het Montreal-protocol als geheel, wordt door veel mensen gezien als een van de grootste overwinningen van klimaatwetenschappers ooit. Crutzen heeft ontelbare miljoenen mensenlevens gered, maar hij is in Nederland nauwelijks bekend.

Ondertekenaars van het Kigali-akkoord verwachten dat door het verbod op fluorkoolwaterstoffen 1,5 procent van de totale uitstoot tot 2047 te kunnen afsnoepen. Dat klinkt weinig, maar dan hebben we het wel over 70 miljard ton koolstofdioxide.

Rijke landen zijn wettelijk verplicht om de aanval op fluorkoolwaterstoffen te initiëren. De Verenigde Staten en de Europese Unie moeten het gebruik voor 2018 bevriezen, terwijl dit in de rest van de wereld rond 2024 zal zijn. India, Iran en Saoedie-Arabië hoeven pas in 2028 te stoppen.

Er zijn dus wel degelijk een aantal belangrijke overwinningen geboekt. Het probleem is echter dat geen van de landen tot nu toe de 2-gradengrens écht serieus lijkt te nemen. Zo als eerder gezegd: het vereist een mobilisatie van Tweede Wereldoorlog-achtige schaal om tijdig de transitie te maken naar een uitstootvrije economie.

Minister van Economische Zaken Henk Kamp ziet voorlopig nog niet eens genoeg aanleiding om alle kolencentrales te sluiten. De huidige generatie politici en beleidsvormers zijn wel doordrongen van de noodzaak afspraken te maken voor toekomstig beleid, maar lijken zich niet te realiseren dat zij ook degene moeten zijn die dat beleid gaan uitvoeren.