Het tijdperk van kunstmatige harten is aangebroken

Kunstmatige knieën. Een volledige heup vervangen. Staaroperaties. gehoorapparaten. Kunstgebitten. In onze maatschappij is het normaal geworden om de gezondheid te verbeteren door lichaamsdelen te vervangen en te verbeteren. Maar een van de meest belangrijkste doelen van trans-humantistische geneeskunde – een perfect gezond hart bezitten – is tot nu toe nog ongrijpbaar. Deze week zijn we een stap dichterbij gekomen, toen een Frans bedrijf voor de tweede keer ooit een kunstmatig, permanent hart bij iemand implanteerde.

Hartziekten zijn één van de grootste doodsoorzaken in Nederland; er vallen hier bijna 39.000 doden per jaar, zo'n 107 per dag. Maar radicaal nieuwe medische technologie zou dat kunnen veranderen: verwacht binnen tien jaar je saaie oude biologische hart te kunnen vervangen voor een beter, kunstmatig hart.

In de afgelopen 35 jaar zijn er meer dan duizend kunstmatige harttransplantaties geweest bij mensen. De meest bekende was waarschijnlijk die van dokter Barney Clark, een tandarts uit Seattle die 112 dagen wist te overleven in 1982 met een geïmplanteerde Jarvik-7, het eerste apparaat dat een heel hart kon vervangen. Er zijn al meer dan 11.000 operaties uitgevoerd waarbij er kleppompen werden geïnstalleerd – voormalige vice president Dick Cheney kreeg er een in 2010.

Een menselijk hart vervangen met een robothart is wereldwijd in opkomst. Hoewel de meeste operaties nu worden uitgevoerd om tijd te kunnen overbruggen tot een biologische harttransplantatie. Biologische harttransplantaties zijn meestal wel succesvol, maar een nieuw hart is vrij lastig om aan te komen door een tekort aan geschikte donoren. Op elk willekeurig moment zijn er meer dan 100.000 mensen wereldwijd op een nieuw hart aan het wachten. Zelfs Dick Cheney moest 20 maanden wachten op een geschikt hart voor zijn lichaam. Er zijn simpelweg niet genoeg gezonde harten beschikbaar voor de duizenden die er een nodig hebben.

Voor talloze medische bedrijven is dit tekort een aanleiding om mee te doen in de race, waar de uitvinding van een succesvol en permanent robothart miljarden zou kunnen opbrengen en de geneeskunde en gezondheid zou kunnen revolutioneren.

Afgelopen december nam het Franse bedrijf Carmat een gigantische voorsprong. Het bedrijf voerde de eerste kunstmatige hartoperatie ooit uit bij een 76-jarige man waar geen extra donorhart werd gebruikt.

Carmat – wat geleid wordt door harttransplantatiespecialist dokter Alain Carpentier – deed er 25 jaar over om het hart te maken. Het apparaat weegt drie keer zo veel als een normaal hart, is gemaakt van zachte 'biomaterialen' en wordt aangedreven door een lithiumbatterij. Het grote verschil tussen Carmats kunsthart en voorgaande pogingen is dat Carmats hart zelf-regulerend is en actief probeert het echte hart na te doen door middel van een serie hoogwaardige sensoren.

Helaas is de patiënt die het kunsthart kreeg een paar maanden na de operatie vroegtijdig doodgegaan. Eerste aanwijzingen wijzen naar kortsluiting in het apparaat, maar Carmat onderzoekt de details van het overlijden nog.

Op 5 september kreeg een andere patiënt in Frankrijk een Carmat kunsthart. "Deze operatie bevestigt dat harttransplantaties een nieuw tijdperk ingaan," zei de Franse minister voor gezondheidszorg, Marisol Touraine, maandag in een verklaring volgens AFP.

Natuurlijk zijn er weer een aantal critici die zich zorgen maken dat, naast de effectiviteit van een kunsthart, dit een te grote stap is richting een cyborg – een term waar het grote publiek nog niet heel lekker op gaat. Er zijn echter genoeg futuristen, zoals ik, die geloven dat zulke trans-humanistische techniek de meeste mensen op de lange termijn niet zal afschrikken.

Wanneer je het hebt over het vervangen van een arm – de techniek bestaat al en zou binnen tien jaar optioneel kunnen worden – worden mensen gek. Ze zijn niet klaar om zichzelf in de spiegel of op het strand te zien met een metalen of rubberen prothese, zelfs als die gewoon werkt. Het is eigenlijk beter dan de originele arm. Maar een kunsthart is verborgen in het lichaam en zal snel beter werken dan het hart van een Olympisch sporter.

Ik vermoed dat miljoenen er voor in de rij zouden willen staan als ze de keuze hebben, zelf als zij gezonde biologische harten hebben. Het grootste dilemma van het hart zal dan de prijs zijn. Nu kost het kunsthart van Carmat rond de €155.000,-.

Toekomstige kunstmatige harten zullen veel meer voordelen met zich meebrengen dan alleen bloed rondpompen. Ze zullen ingebouwde computerchips hebben en wifi. We zullen onze harten kunnen controleren met onze smartphones; het hart rustiger laten pompen als we gaan slapen, harder zetten om een marathon te rennen.

De voordelen kunnen eindeloos zijn. Ben je ooit wel eens supernerveus geweest – zoals op een eerste date of als je voor een publiek moest spreken – en voelde je toen je hart kloppen? In de toekomst stel je je hart in voor de context of ervaring die je wilt. Zin om te mediteren? Zet je kunstmatige hart op Buddha-mode. Zin om een pornoster na te doen? Zet 'm harder voor wilde seks.

Natuurlijk zullen gezondheidskundigen dit waarschijnlijk problematisch vinden. Ons hart reageert op de omgeving voor een reden en deze input negeren kan leiden tot onbedoelde gevolgen. Het lichaam en de organen kunnen het nieuwe hart misschien niet bijhouden als een 65-jarige die zijn hart flink heeft opgevoerd om over gigantische Hawaïaanse golven te gaan surfen.

Toekomstige kunstmatige harten zorgen er ook voor dat je minder vaak naar de dokter moet om jezelf te laten checken. Elke seconde van de dag zal het apparaat je gezondheid en bloed controleren. En zal het met updates komen van je zuurstofniveau, of je ziektes hebt en kijken of je niet te veel alcohol in je bloed hebt om te mogen rijden. In feite zullen de coole wearables die nu in de mode zijn, zoals de Fitbit Flex, waarschijnlijk overbodig worden zodra het kunsthart geperfectioneerd is.

Een groot nadeel van kunstmatige harten is de mogelijkheid ze te hacken. Stel je de chaos voor die de maffia, een autoritair bewind of kwaadaardige hackers kunnen veroorzaken als ze het op kunstharten hebben voorzien. Virussen zouden voor de software geschreven kunnen worden of het wachtwoord voor de controlerende app zou gestolen en misbruikt kunnen worden.

Dick Cheney was dusdanig bang tijdens zijn vice presidentsschap dat terroristen het op zijn hart hadden voorzien, dat hij de wifimogelijkheden had laten verwijderen, volgens het boek Heart: An American Medical Odyssey.

Uiteraard worden metaforisch gezien harten al gehackt, uit kwaadwilligheid, liefde of door toeval. Denk aan je eerste gepassioneerde liefde of aan je liefste familieleden. Mijn jonge dochtertjes hebben heel lang de sleutels van mijn hart gehad.

Tijdens een recente persconferentie herhaalde dokter Carpentier van Carmat de beroemde woorden van de Franse dichter Calude Bernard: "Wat dichters ook mogen zeggen, het hart is slechts een pomp."

Zoltan Istvan is een futurist, journalist en auteur van de roman 'The Transhumanist Wager.' Hij schrijft soms een column voor Motherboard waarin hij de toekomst voorbij de menselijke mogelijkheden verkent.