Het eerste apparaatje dat in real time kan vertalen komt eraan

Wat doe je als je de liefde van je leven tegenkomt en hij/zij alleen Spaans blijkt te spreken, terwijl jij niet veel verder komt dan '¡Hola Supermercado!'? In plaats van een verwarrend gesprek over supermarkten te moeten voeren, zal er binnenkort een alternatief beschikbaar komen waarmee je misschien toch je soepele oneliners op hem/haar kan afvuren. Het Amerikaanse bedrijf Waverly Labs heeft namelijk een oordopje ontwikkeld waarmee Romaanse talen – zoals Frans en Spaans – en het Engels ter plekke vertaald kunnen worden. (Aziatische, Hebreeuwse, Arabische en andere vertalingen zullen later ook beschikbaar komen.)

Het bedrijf kondigde hun uitvinding een tijdje geleden al aan en kreeg daarmee wereldwijd veel aandacht, maar het vertaalapparaatje riep ook veel vragen op. Waverly Labs beloofde woensdag een video te plaatsen die alle veelgestelde vragen zou beantwoorden, maar in plaats daarvan kwam er donderdag een korte blogpost met een verwijzing naar een andere website over hoe de techniek eigenlijk werkt.

Het vertaalsysteem werkt met twee hightech gehoorapparaatjes en een app. Om met elkaar te kunnen communiceren, moeten twee mensen beiden een apparaatje in hun oor stoppen en de gewenste taal via de app instellen. Zo kan de ene persoon bijvoorbeeld Engels praten en klinkt de tekst in het Frans door het oortje van de andere persoon, en vice versa.

Voor deze communicatie is een dataverbinding nodig, omdat de gesproken tekst online wordt omgezet in geschreven woorden, door een vertaalmachine gaat, en weer wordt omgezet naar gesproken taal. Dit betekent dat wanneer je geen verbinding hebt met het internet – omdat je bijvoorbeeld in een lift staat – je niet kan praten met de ander. (Tip! Maak van het moment gebruik door elkaar liefdevol in de ogen te kijken, terwijl je nerveus wacht tot de deuren weer opengaan.)

Waverly Labs is niet het eerste bedrijf dat een poging doet gesproken taal in real time te vertalen. Zo deed Skype al eerder een poging die niet bepaald succesvol was – en als je nagaat dat Skype gebruik kon maken van het enorme budget van Microsoft en alsnog faalde, dan is het maar de vraag hoe ver deze startup uit New York zal komen.

Het bedrijf is het apparaatje nog aan het testen, maar vanaf september zullen de vertaalapparaten voor het grote publiek beschikbaar komen. Het zal rond de 250 dollar gaan kosten. (Vanaf komende week kun je het via Indiegogo bestellen voor vanaf $129.) Waverly Labs geeft zelf al toe dat de vertalingen niet meteen perfect zullen zijn en dat de techniek zal verbeteren naarmate het meer gebruikt wordt.

Ten eerste zal de communicatie vertraagd verlopen, omdat de zinnen pas vertaald kunnen worden nadat ze volledig zijn uitgesproken. Dit komt doordat de zinsvolgordes van talen verschillen en je niet woord-voor-woord kan vertalen.

Een ander groot probleem voor gesproken vertalingen zijn homofonen (woorden die hetzelfde klinken maar wat anders betekenen, zoals lijden en leiden) en homoniemen (woorden die twee betekenissen hebben, zoals sla). Dit soort taalspelingen kunnen voor onhandige vertalingen zorgen:

Ik ben op zoek naar een nieuwe bank.
I'm looking for a new bank. / I'm looking for a new couch. Ook kan het voorkomen dat een Engelstalige je probeert te vertellen dat zijn moeder haar haar heeft geverfd (to dye), maar wordt er voor jou vertaald dat zij dood is gegaan (to die), omdat de vertaalmachine mogelijk geen onderscheid kan maken tussen twee woorden die hetzelfde klinken.

Ze laten hun uitvinding al heel wat lijken in bovenstaande demo-video, maar wie weet heeft de betreffende Française misschien wel twintig keer haar ingestudeerde zinnen moeten herhalen om goed beeldmateriaal te krijgen. En zelfs wanneer de vertaalapparaten daadwerkelijk succesvol zijn en taalkundig goed in elkaar zitten, is het nog maar de vraag hoe romantisch je zoete woorden klinken voor die toekomstige exotische geliefde, wanneer alles wordt uitgesproken door een hakkelende robotstem (HOLA. MI. AMOR.).