Hé mensen, de reden waarom jullie zijn zoals jullie zijn is bier

Zijn wij mensen mensen omdat we bier drinken? Ja. Volgens psychiater Jeffrey P. Kahn wel. Hij schreef onlangs een boek over angst en depressie en daarin stelt hij dat de mensheid niet zou zijn wat we nu zijn, ware het niet voor het gouden vocht dat ons allen elk weekend verschaft met plezier, domme dingen doen en seks met mensen waar je anders geen seks mee zou hebben. En katers.

Mensen zijn sociale wezens, maar ook sociaal beperkt, stelt Kahn. Evolutie voorzag ons van vijf sociale vaardigheden die extreem nuttig zijn voor het bijeenhouden van groepen individuen: afhankelijkheid van anderen, hiërarchie, verantwoordelijkheidsgevoel, aversie van geweld en het uitsluiten van mensen die de maatschappij te veel kosten. Heel fijn allemaal, maar deze karakteristieken zijn niet wat leidden tot de andere dingen die ons uiteindelijk tot de wezens maakten die we nu zijn. Als onze holbewonende voorouders zich perfect aan deze dingen hadden gehouden zouden we waarschijnlijk nog steeds in grotten wonen en ons geen zorgen hoeven maken over hoeveel mensen je nieuwe profielfoto op Facebook liken.

Al deze sociale normen staan namelijk in de weg van de dingen die wel spannend en leuk zijn en uiteindelijk leiden tot de vooruitgang (of terecht verval) van ons homo sapiens: het verkennen van nieuwe gebieden, creatieve uitspattingen, seks en romantiek met vreemden, inventiviteit en experimenteren met allerlei zaken. Om al die dingen vrijuit te kunnen doen, zegt Kahn, was er iets nodig wat de strikte sociale regels kon versoepelen: enter alcohol. En ergens moet ik het roerend met hem eens zijn. Bijna alle verhalen in mijn leven die de moeite waard zijn van het navertellen zijn een direct gevolg van (te veel) alcohol. Zoals die keer dat ik wakker werd in een Etos met drie Thaise hoeren een kudde boze ganzen.

Anyways, Kahn gaat verder dan ervaringsdeskundige zijn. Hij heeft hier gedegen onderzoek naar gedaan. Er schijnt bewijs te zijn dat mensen zich meer dan 10.000 jaar geleden al tegoed deden aan alcoholconsumptie door lekker te gaan op fermenterend fruit. En hoewel de theorie altijd was dat graan voor het eerst gecultiveerd werd voor voedsel, zijn er sinds de jaren vijftig ook wetenschappers die aanwijzingen hebben gevonden dat mensen graan vooral verbouwden en opsloegen om alcohol mee te brouwen. Vondsten in Mexico van dezelfde tijd wijzen op hetzelfde.

Niet zo gek, als je bedenkt dat alcohol toen precies hetzelfde effect had op mensen als nu. Ineens was er iets waardoor de zaterdagavond (of op welke avond holbewoners dan ook chillden) rond het kampvuur een stuk gezelliger werd, de lelijke buitenbeentjes plotseling ook aan een vrouw kwamen en er ideeën uitgevoerd werden die op een dinsdagochtend als waanzin bestempeld zouden worden.

Bier (en andere gefermenteerde goedjes) werden dus al snel hoekstenen van de menselijke samenleving. In Duitsland en Perzië werden beslissingen altijd dronken gemaakt, en de volgende dag nuchter gedubbelcheckt. In andere culturen gebeurde dat weer andersom. Dat de mensheid toen niet ten onder is gegaan komt waarschijnlijk door het feit dat het bier wat toen beschikbaar was een erg laag alcoholpercentage had. Destillatie om sterkere drank te maken werd gelukkig pas zo’n 2.000 jaar geleden uitgevonden.

Vandaag de dag wordt alcohol nog veelal om dezelfde reden gebruikt als toen: om sociaal ongemak te onderdrukken. Degenen die te veel drinken kampen vaak met sociale angsten of andere angststoornissen—stoornissen die waarschijnlijk ontstaan door die vijf primaire sociale karakteristieken die overmatig tot uitdrukking komen. Kan ik wel inkomen, ik vind mezelf best wel leuk als ik een beetje dronken ben, veel leuker dan nuchter vaak. En ik ben denk ik niet de enige, als ik het Leidseplein op zaterdagavond mag geloven. Gelukkig is er nu wetenschappelijk bewijs dat die lallende avonden de mensheid in feite vooruit hebben geholpen en misschien nog steeds helpen. De volgende keer dat ik huilend in mijn bed lig met een kater ga ik daaraan proberen te denken.

Er is hier meer geschreven over alcohol, lees het: