FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

De geschiedenis van menselijke angsten aan de monsterhand van Godzilla-trailers

Van atoombommen tot klimaatverwarming, heeft Godzilla altijd al de technologische overmoed van de mensheid belichaamd. Kijk de trailers maar.
Beeld: Godzilla promo trailer

"Dit is Tokio, eens een stad met zes miljoen inwoners. Wat hier gebeurd is, is veroorzaakt door een kracht die tot op een paar dagen geleden onvoorstelbaar was."

Toen de trailer voor de eerste Amerikaanse Godzilla-film uitkwam, in 1956, was het waarschijnlijk onmogelijk voor filmgangers om die omschrijving aan iets anders te koppelen dan een nucleaire holocaust.

En dat was precies het punt - Godzilla werd bedacht om expliciet de ultieme ramp te verbeelden. Het amfibische nachtmerriedier dook voor het eerst op uit de Stille Oceaan als voertuig voor onze nucleaire doodsangst. Maar over de jaren is het beest de voorbode geworden van vele andere rampen: kijk de nieuwe trailer voor de laatste Godzilla maar, en het eerste wat we zien is stijgende zeëen en overstromingen. Het is niet moeilijk om te zien welke ramp de makers dit keer geïnspireerd heeft.

Advertentie

Het is zelfs mogelijk om alle oude Godzilla-trailers - van de Tweede Wereldoorlog door de Koude Oorlog tot 9/11 - terug in de tijd te volgen en te bestuderen wat wanneer onze grootste angsten waren.

In het begin was Godzilla de atoombom. Ishiro Honda, regisseur van de originele Gojira in 1954, vertelde in een interview dat Godzilla "ontworpen was om de karakteristieken van de atoombom te belichamen." Godzilla was een vuurspuwende draak die ons van technologische overmoed moest behoeden.

Claude Estebe, expert in Japanse visuele cultuur legt uit: "Gojira was één van de eerste films waarin de dramatische ervaringen van Japanners aan het einde van de Tweede Wereldoorlog getoond werden." Voor Japan was het angstaanjagend en misschien zelfs louterend. Voor miljoenen filmgangers over de hele wereld was het een van de eerste cultuurproducten die de enorme tragedie van Hiroshima en Nagasaki communiceerde.

De uitbarsing van sequels en spinoffs die erop volgde, waaronder de beruchte Godzilla vs. Monster X filmserie, volgden dezelfde mal: monsterlijke atoombommetafoor verricht gruweldaden op grote groepen mensen. In de films kwamen enorme gemuteerde beesten voor, en andere kaiju als Mothra of Rodan, die de bemoeienis van mensen in de natuurlijke wereld symboliseerden.

Naar mate de tijd vorderde werd Godzilla - en de schaduw van een nucleaire wereldramp - minder angstaanjagend. Godzilla werd steeds vaker neergezet als een soort held die de wereld behoedde van andere, grotere gevaren. Zoals, in de Mechagodzilla-films die in 1974 begonnen, robotwapens:

Advertentie

Tegen de jaren zeventig, was Godzilla zo onschuldig geworden dat hij samen met een schattige mini-Godzilla de held was van een kindertekenfilm. De voormalige belichaming van totale nucleaire verwoesting was getransformeerd in een tandloze cultfiguur - net als Eisenhower had gedaan met de angst voor atoombommen, door het gebruik van kerncentrales te promoten.

Beide momenten eindigden in de late jaren zeventig en tachtig, toen de Three Mile Island kerncentrale in meltdown ging en de hele wereld eraan herinnerde dat atoomkracht toch best eng was. Godzilla kreeg in 1985 een Amerikaanse remake, die de verloren gegane essentie van het monster weer terugbracht. Dit keer met lasers en een ondertoontje Koude Oorlog (er zit een subplot in met een Russische nucleaire onderzeër.

De meltdown bij Tsjernobyl gebeurde een jaar later.

Na een vergelijkbare serie monsterflicks gedurende de jaren tachtig en negentig, kreeg Godzilla zijn eerste grote Amerikaanse remake in 1998. De clichématige actiefilm werd een beetje een flop. Zet anders even de voorverpakte openingszinnen van de 1998-trailer naast die van het origineel:

"Het doelwit komt op ons af!" zegt een militair, ergens buiten beeld. En dan "hij komt te snel!" Die zinnen zouden uit elke militaristische actiefilm uit de jaren negentig kunnen komen. Of Indepence Day, de even nietszeggende blockbuster die Godzilla's producenten er direct voor maakten.

Advertentie

De trailer uit 1998 is misschien alleen opmerkelijk in hoe het de real-life scenes van 9/11 verbeeldt. De trillende grond in Manhattan, de brandende gebouwen en de vluchtende inwoners. Deze keer kwam Godzilla vóór de ramp. Misschien hadden we het als waarschuwing kunnen zien: Dat geschubde vehikel voor menselijke overmoed stoot al jaren gebouwen over de hele wereld om - waarom zou de VS immuun zijn voor die kracht?

Er is zelfs een bona fide 9/11 complottheorie rond de film, ontleend aan de scene waarin Broderick naar zijn horloge kijkt en de tijd 9-11 leest.

Nu, in 2014, lijkt Godzilla terug zoals hij bedoeld was. De film, die binnenkort uitkomt, laat een monster zien dat misschien wel een nucleaire oorsprong heeft, maar belichaamt veel meer dan de bom.

Zeeën stijgen, straten overstromen - de duidelijkste analoog hier is de Orkaan Sandy, niet Hiroshima. Is Godzilla nu klimaatverandering?

De openingszinnen van de trailer zouden met een beetje fantasie zelfs kunnen duiden op ontkennende overheden:

"Je houdt niemand voor de gek als je zegt dat dit een natuurramp is," zegt een bijzonder fronsende Brian Cranston. "Je verstopt iets. En dat gaat ons terugbrengen naar de steentijd."

De schrijver van de 2014-versie, Frank Darabont van The Walking Dead, vertelde dat hij Honda's visie wilde eren van Godzilla als door de mens veroorzaakte "natuurkracht." Of 's wereld bekendste kaiju expliciet nou gemaakt is om de wraak van klimaatverandering te belichamen of niet, is het duidelijk dat de rampenesthetiek - vloedgolven, omgegooide auto's en regen - geabsorbeerd is in de nieuwe Godzilla.

De trailer eindigt met een quote die een erg Godzilla-achtige les benadrukt: "De arrogantie van mensen is denken dat ze de natuur controleren. En niet andersom."

In 1954 zou deze zin betekenen dat het experimenteren met nucleaire technologie gevaren van monsterlijke proporties met zich meebrengt. Vandaag zou het kunnen betekenen dat we denken dat we de aarde maar kunnen blijven misbruiken, maar dat er een ramp van Godzilla-achtige proporties op de loer ligt.