Kleuren-röntgenfoto's komen eraan

Omdat er op röntgenafbeeldingen alleen maar botten te zien zijn is het je tot nu toe misschien nooit opgevallen dat ze altijd alleen maar in zwart-wit worden getoond. Voorlopig in ieder geval – de universiteit van Canterbury in Nieuw Zeeland heeft namelijk afgelopen donderdag aangekondigd dat ze de "eerste full colour röntgen CT-scanner voor klinisch onderzoek bij mensen" gaan ontwerpen.

De wetenschap-  en innovatieminister van Nieuw Zeeland, Steven Joyce, maakte bekend dat de regering $12 miljoen dollar aan de universiteit geeft om de fullcolour CT scanner te bouwen. Deze zal vervolgens worden gebruikt om onderzoek te kunnen doen naar hartziekten en botimplantaten zoals een vervangende heup. Daarnaast kan het ook ondersteuning bieden aan medicijnontwikkelaars en onderzoek naar kanker.

"De scanner wordt bij de universiteit van Canterbury gebouwd en wanneer hij klaar is zal hij in gebruik worden genomen door de medische faculteit Otago in Christchurch," vertelde hoogleraar Anthony Butler in de aankondiging. "De Universiteit van Lincoln zal daarnaast grote dieren aanleveren om mee te kunnen testen."

De expliciete vermelding van "grote dieren" laat zien dat de onderzoekers in Canterbury en elders al eerder hebben getest met een kleinere kleuren-röntgenscanner op kleine dieren. Met de Canterbury-scanner kunnen er binnen drie tot vier jaar grotere objecten worden gescand. Daarnaast is het de bedoeling dat het binnen zes jaar mogelijk is om mensen te scannen.

Hoe de kleuren-röntgenscanner precies werkt is makkelijk uit te leggen. Net zoals met een kleurenfotofilm worden er binnen het gevoelige gebied de verschillende golflengtes van de kleuren rood, blauw en geel gemeten. Maar in plaats van te kijken naar de verschillende golflengtes die binnen wit licht zitten, meet de kleuren CT-scan hoe specifieke röntgenstralen – die niet zichtbaar zijn voor het menselijke oog – verzwakt worden wanneer ze door een object gaan.

Dankzij de verschillen in atomische structuur – alle materialen zwakken golflengtes op een andere manier af – is het mogelijk om dingen zoals botten en een contrastmiddel zoals jodium in verschillende kleuren te tonen. Daarnaast zijn ook de verschillende maten in dichtheid zichtbaar. Daarbij komt ook nog eens dat CT machines al in drie dimensies een object scannen.

Robert Cernik, een materiaalonderzoeker aan de universiteit van Manchester in Groot Brittannië, heeft in 2007 al eerder gewerkt aan een fullcolour CT scanner. Hij gaf toen in New Scientist al aan wat voor voordelen het zou hebben.

"Wanneer je op zoek bent naar ongewoon weefsel dan weet je wat de specifieke 'brekingsvingerafdruk' is," zegt Cernik. Naast de medische toepassingen gaf hij aan dat het ook eventueel gebruikt kan worden om metalen te onderzoeken: "Het patroon kan ook veranderingen in de kristalstructuur van materialen zoals aluminium meten. Het is hierdoor bijvoorbeeld mogelijk om te kijken naar de spanningen die op een lasverbinding staan."

Niemand vond het erg dat er kleuren-TV of een Game Boy Color kwam ,dus ditzelfde geldt waarschijnlijk ook voor een kleurenversie van röntgenafbeeldingen. Maar naast de voordelen die verbeterde afbeeldingen voor onderzoek kunnen hebben fleurt het ook een beetje de muren van de spreekkamer op.