Fucken met gezichtsherkenning kan tot verrassende dingen leiden

Gezichtsherkenning zit zo'n beetje in alles. Als je bijvoorbeeld een foto op Facebook plaatst, komen er direct van die kadertjes om de gezichten, zodat je iedereen gezellig kan gaan taggen. Androidtelefoons kun je beveiligen met gezichtsherkenning en Windows 10 biedt zo'n functie sinds kort ook aan. En camera's gebruiken deze technologie om foto's goed scherp te stellen. Dit is natuurlijk superhandig, maar iedereen zal wel gemerkt hebben dat gezichtsherkenning niet altijd zo goed werkt. En dat geeft soms merkwaardige resultaten.

Het Nederlandse bedrijf VicarVision ontwikkelt geavanceerde gezichtsherkenningssoftware die – naast het herkennen van gezichten – ook in staat is de leeftijd en het geslacht is van degene die voor de camera zit te bepalen. Bovendien kan de software menselijke emoties herkennen door naar de gezichtsuitdrukking te kijken. Deze specifieke software wordt overigens niet gebruikt voor het identificeren van mensen.

Designer Jasper van Loenen ging aan de slag om te kijken of hij de software op een interessant manier kon toepassen. Het resultaat is een installatie die deze week te zien is op het Discovery Festival in Amsterdam, waarmee Jasper goed laat zien dat gezichtsherkenningstechnologie op dit moment nog helemaal niet zo ver is. Op zijn minst is de software nog te makkelijk voor de gek te houden. En daar kunnen we dus lekker mee gaan spelen.

Jasper zegt dat hij al redelijk wat uren voor zijn computer heeft zitten lachen en fronsen. Zijn conclusie is wisselend. "Ik kan me voorstellen dat als je in een goeie laboratoriumopstelling zou zitten en je kalibreert het voor een bepaald persoon dat het dan best wel goed zal kloppen. Maar er zitten best wel veel uitschieters tussen." Jasper denk dat dit misschien wel een inherent probleem is in de manier waarop gezichtsherkenningssoftware in het algemeen werkt.

De meeste vormen van gezichtsherkenning werken op een vergelijkbare manier. Simpel gezegd: de computer zoekt naar twee kleine donkere vlekken, met daaronder een ovale donkere vlek: een patroon dat toevallig in ieder menselijk gezicht zit. Als de computer moeite heeft met het vinden van dit patroon, krijg je rare resultaten. Zo werkt gezichtsherkenning bijvoorbeeld minder goed bij mensen met een donkere huidskleur, omdat het verschil tussen licht en donker dan kleiner is. Ook komt het wel eens voor dat er gezichten worden herkend in dingen die helemaal geen gezichten zijn. Dat komt omdat het patroon waarnaar de software zoekt er stomtoevallig ook in voorkomt.

Voor de installatie die hij op Discovery Festival neerzet, heeft Jasper ervoor gekozen om een leuke manier te bedenken om te laten zien wat een computer daadwerkelijk ziet als hij naar jouw gezicht kijkt: niet meer dan een herkenbaar patroon. "Dat is hoe de computer jou ziet. Hij maakt gewoon een lijst met punten van je en verder weet hij niets."

Om dit duidelijk te maken heeft Jasper het exacte patroon waarnaar de software zoekt uitgeprint. Als je dat voor de camera houdt, dan herkent de computer daarin dus een gezicht. "Het leuke aan de software van Vicarvision is dat ze een optie hebben dat zij een 3D gezicht genereren aan de hand van het webcambeeld. Wat dus betekent dat als jij die print voor de camera houdt, hij daar een gezicht in denkt te zien en vervolgens plakt hij daar een in 3D gerenderd gezicht overheen."

Tijdens Discovery Festival kunnen de bezoekers zo'n print pakken en daar met stiften aanpassingen op aanbrengen. "Als je bijvoorbeeld een donkere vlek rondom de mond tekent, dan denkt het systeem dat het gezicht dat hij ziet verbaasd is. En als je de wenkbrauwen naar het midden toe dikker aanzet, dan denkt het systeem een boos gezicht te zien," legt Jasper uit. Omdat de software direct een 3D-model maakt op basis van wat hij ziet, kun je dus direct de resultaten van jouw aanpassingen zien. "Door die print voor de camera te houden kun je de computer eigenlijk vragen 'hoe denk je dat deze persoon eruit ziet?'"

In dit filmpje houdt Jasper een print van zo'n patroon voor de camera. Je ziet dat de software op basis van deze gegevens een 3D-gezicht maakt. Als Jasper lijnen op het gezicht tekent, zie je dat het gezicht ook verandert.

Het is goed denkbaar dat de technologie ooit wél heel goed gaat werken. Mijn angst is dan: gaat mijn computer zich in de toekomst gedragen als een moeder? En mij vragen stellen als "gaat het wel goed, jongen?" Jasper ziet mijn doembeeld toch ooit werkelijkheid worden. "Je hebt bij Google een optie gehad dat als je 's avonds na een bepaald tijdstip ging emailen, je dan eerst een puzzel moest oplossen voordat je mailtje verzonden werd. Zodat je niet dronken boze mails ging sturen. Ik kan me voorstellen dat dit ook wel zoiets zou kunnen zijn. Dat je mailprogramma zegt "je kijkt wel heel erg boos en je hebt deze email in tien seconden getypt. Dus misschien wil je dit niet verzenden?" Maar dat duurt nog wel even, nu voelt gezichtsherkenning voor consumenten nog behoorlijk als een gimmick."

Je kan de installatie van Jasper van Loenen van 25 september tot 4 oktober zien tijdens Discovery Festival in NEMO.