Een korte geschiedenis van LSD, 70 jaar na de eerste trip

Er is één trip die de geschiedenis van de mensheid op grootse wijze beïnvloed heeft, en die vond plaats op 19 april 1943.

We hebben het over Bicycle Day: de eerste gedocumenteerde LSD-trip ter wereld.

Het is een bekend verhaal: De Zwitserse chemicus Albert Hofmann was bezig met een experiment in het lab van Sandoz Chemicals en zijn vingers absorbeerden per ongeluk het stofje LSD-25. Het middel werd later door Sandoz verkocht als "Delysid," en was één van de vele synthetische moleculen die Hofmann ontwikkelde om overtollig bloedverlies bij bevallingen te kunnen voorkomen. De beste man probeerde dus alleen om een middel te vinden dat dood van vrouwen bij de zwangerschap terug zou dringen – wat uiteindelijk overigens lukte – maar vond en passant ook 's werelds meest geliefde hallucinogeen uit. Die dag, toen hij een paar uur later terugfietste van het lab tripte hij de pan uit.

Hofmann had daarvoor geen enkele ervaring met recreatieve drugs. Hij was verbijsterd en besloot om zich verder te verdiepen in het middel.

De eerste LSD-trip op aarde was verre van recreatief; "Ik dacht dat een demoon bezit genomen had van mijn lichaam en ziel," schreef Hofmann in zijn boek. De na-space vond hij plezierig, maar hij haatte het moment van de eerste effecten. "Het laatste wat ik ervan verwachtte is dat het groot zou worden als recreatieve drug." Hij hoopte eerder dat het "middel voor de psychiatrie kon betekenen wat de microscoop voor de biologie betekent en de telescoop voor de astronomie." Oftewel: een gereedschap voor de geest.

Tegen de intenties van Hofmann in, verspreidde LSD zich als "een sensationele epidemie, van hetzelfde formaat als speed." Zijn wonderkind veranderde in een probleemkind; LSD werd razend populair en kreeg een slechte reputatie. Lysergic acid werd de vijand, en het middel begon synoniem te staan met psychose, zelfmoord en hersenschade. Maar werd deze publieke opinie wel ondersteunt door wetenschappelijk bewijs?

De massamedia bepaalde des tijds de negatieve opinie; Time Magazine schreeuwde bijvoorbeeld in 1966 dat er een epidemie was ontstaan van "acid heads." Ze schreven dat de slachtoffers zich massaal meldden bij de neuropsychiatrische instelling van de UCLA. Andere media namen deze claim over en zeiden dat 15 procent van de patiënten in psychiatrische instellingen slachtoffers waren van LSD. Daarnaast kwamen er onderzoeken uit die het middel aan leukemie koppelden.

De angst voor de lichamelijke effecten van de psychedelica sloeg uiteindelijk om naar een sociale chaos. En kunstzinnige types werden hierbij extra gestigmatiseerd, "hallucinogenen hebben een bijzondere aantrekkingskracht op mensen met een bepaalde psychologie en een slecht aangepast karakter waaronder schrijvers, schilders en muziekanten," aldus een rapport van de World Health Organisation.

Als er iets is wat de vermeende gevaren van LSD opsomt, is het Operation Julie: Een twee-en-een-half-jaar durende overheidsmissie waarbij 120 mensen werden opgepakt en 6.5 miljoen dosissen LSD in beslag werden genomen. LSD werd in die tijd vaker vanuit een filosofisch standpunt verkocht dan om er geld mee te verdienen: "Ik beschouwde LSD als een belangrijke middel om mensen de transcendentale schoonheid van onze wereld te laten inzien," schrijft Leaf Fielding, een gearresteerde dealer en LSD-voorvechter, in zijn memoires To Live Outside The Law. "Trippers hebben meer liefde voor de planeet aarde."

Op een gegeven moment kreeg Fielding een astronomische hoeveelheid binnen, nadat hij duizenden kristallen liet vallen en deze met de hand probeerde op te rapen. "Ik zakte door m'n knieën en was de daarop volgende 4 miljoen jaar niet meer in staat om te bewegen," schreef hij.

Het is niet mogelijk om te zeggen hoeveel LSD hij tot zich nam, "maar het moesten zeker duizenden trips geweest zijn," vertelde hij mij. En had dit ongeluk hem onherstelbaar beschadigd? "Ik was er een week ziek van," vertelde hij lachend. "Maar nee, ik kan niet zeggen dat ik er onomkeerbaar door veranderd ben." Om eerlijk te zijn, kwam hij over als iemand met een perfecte geestelijke gezondheid.

"Statistisch gesproken," vervolgde Fielding, "zouden veel meer mensen in het gekkenhuis moeten zijn beland, als LSD permanente schade zou aanrichten." Vandaag de dag hebben we grote hoeveelheden data om te kijken of deze claim legitiem is. De meeste angsten bleken achteraf zwaar overtrokken. De claim dat LSD het DNA beschadigt werd in 1971 al door een onderzoek in Science ontkracht.

De meeste mensen zullen er echter niet aan twijfelen dat LSD – net als alcohol en marijuana – er voor kan zorgen dat mensen domme dingen doen. "Er zijn mensen dood gegaan vanwege het middel, maar je moet hierbij opmerken dat er per jaar een half miljard dossisen gebruikt worden. Als je het zo bekijkt valt het mee," aldus Teri Krebs van de afdeling neurowetenschappen van de Technische Universiteit van Noorwegen in Trondheim.

Als iemand uit het raam valt tijdens een LSD-trip, is de conclusie al snel dat ze probeerden te vliegen, zei Pål-Ørjan Johansen, een klinisch psycholoog en onderzoekspartner van Krebs. "Die mythe houdt hardnekkig stand, terwijl we vandaag de dag zeker weten dat ongevallen bij LSD-gebruik extreem zeldzaam zijn."

Krebs en Johansen proberen een soepeler beleid ten aanzien van psychedelica te stimuleren, en zijn een campagne begonnen om een medische toepassing voor psilocybine op de markt te kunnen brengen.

De ultieme vraag is volgens Krebs en Johansen of mensen die psychedelica gebruiken sneller geneigd zijn om een psychose, of andere psychische klachten te krijgen. Het duo analyseerde data van de US National Survey on Drug Use and Health, waar meer dan 135.000 mensen aan meewerkten. In hun studie die vorig jaar gepubliceerd werd, komt naar voren dat er geen verband is tussen LSD-gebruik en mentale problemen. Een andere studie in de Journal of Psychopharmacology vond bovendien geen toegenomen risico in suïcidaal gedrag.

"Ik ben er van overtuigd dat we de positieve aspecten van de drugs meer moeten gaan verkennen, na jaren van de onderdrukking van legitiem onderzoek," zegt medisch onderzoeker David Abraham. "We moeten daarmee de risico's echter niet wegstoppen: elk middel heeft bijwerkingen en die moeten ook uitvoerig onderzocht worden."

"De mediaverslagen van 'flashbacks' werden zwaar overdreven in de jaren 60, maar LSD is niet risicoloos, vooral voor mensen met een aanleg voor psychoses," zei Amanda Feilding, directeur van de Beckley Foundation. Ze heeft veel onderzoek gedaan naar de helende werking van drugs zoals cannabis en pijnbestrijding en het verlichten van angst via LSD bij terminaal zieke kankerpatiënten.

"Het is niet te ontkennen dat LSD een krachtig middel is, het moet op een verantwoordelijke manier ingezet worden, als het onder de verkeerde omstandigheden gebruikt wordt kunnen er slachtoffers vallen," zei ze.

Nog even over Albert Hofmann: hij nam minuscule hoeveelheden LSD tot zijn zesennegentigste en werd uiteindelijk 102.

"Albert was een van de meest charmante en gelukkige mannen die ik ooit gekend heb. Zelfs op 100-jarige leeftijd had hij een twinkeling in zijn ogen, en dat was waarschijnlijk omdat hij doorhad dat hij de mensheid een enorm cadeau had gegeven," zei Feilding.