Op deze manier kan de mensheid de huidige massa-extinctie overleven

Dier- en plantsoorten op aarde zijn massaal aan het uitsterven. De laatste keer dat zoiets op deze schaal gebeurde, zo'n 250 miljoen jaar geleden, werd bijna al het leven op aarde weggevaagd – een gebeurtenis die door wetenschappers ook wel de 'Perm-Trias-massa-extinctie' genoemd wordt.

Op dit moment beleven wij de zesde massa-extinctie die ooit op aarde heeft plaatsgevonden. Alleen deze keer is de aanleiding niet een meteorietinslag, vulkaanuitbarsting of ijstijd, maar één enkele levensvorm die alle andere schade toebrengt: de mens.

Dus wat moet een intelligente, ondernemende levensvorm als wij doen in het aangezicht van de ondergang van zo'n beetje al het leven op aarde, inclusief wijzelf? Inderdaad: ons voorbereiden op het ergste.

Een nieuw onderzoek dat gepubliceerd is in Scientific Reports kan ons daarbij helpen. De onderzoekers, een groep paleontologen van verschillende nationaliteiten, hebben fossielen bestudeerd om te voorspellen hoe het verval van de natuur door klimaatverandering moderne diersoorten zal beïnvloeden.

De Perm-Trias-massa-extinctie werd in gang gezet door het uitbarsten van verschillende vulkanen in het gebied dat nu Siberië is. De gigantische hoeveelheden schadelijke gassen die hierbij in de atmosfeer vrijkwamen, veranderden het klimaat van de aarde, waardoor uiteindelijk bijna al het leven uitstierf.

Te midden van al deze dood en ellende, was er één innovatieve soort die floreerde: een prehistorisch reptiel genaamd Lystrosaurus. De paleotologen hebben de fossielen van deze soort van voor en na de massa-extinctie vergeleken, en ontdekten dat de Lystrosaurus twee belangrijke veranderingen ondergaan had: ze leefden sneller en stierven jonger.

"Voor de Perm-Trias-massa-extinctie had de Lystrosaurus een levensduur van 13 tot 14 jaar," zei Ken Angielczyk, lid van het onderzoeksteam, in een persbericht. "Alle Lystrosaurus-fossielen van na de extinctie hebben maar 2 tot 3 jaar geleefd. Dit moet haast wel betekenen dat ze zich heel jong hebben voortgeplant."

De verkortte levensduur van de Lystrosaurus ging gepaard met een aantal fysieke veranderingen, stellen de onderzoekers. Omdat het reptiel maar kwart zo oud werd als vroeger, werd hun lichaam kleiner en lichter, maar ook vruchtbaarder. Door veel jonger aan kinderen te beginnen, vergrootten ze hun overlevingskansen in de barre omstandigheden waarin ze leefden met zo'n 40 procent.

Volgens de paleotologen kunnen de veranderingen die de Lystrosaurus ondergaan heeft zich ook bij moderne diersoorten voordoen. Zo beschrijven ze in hun onderzoek de Atlantische kabeljauw, die in de afgelopen decennia dramatisch gekrompen is en zich zo vroeg mogelijk voortplant, omdat alle grotere vissen door de commerciële visserij opgevist worden.

De Afrikaanse varaan, die net als de kabeljauw door mensen met uitsterven bedreigd wordt, ondergaat vergelijkbare veranderingen.

"Nu de aarde haar zesde massa-extinctie ondergaat, kan de paleontologische wetenschap ons helpen de wereld te begrijpen," zei Angielczyk. "Door de ontwikkeling van soorten als de Lystrosaurus te bestuderen, kunnen we beter voorspellen hoe moderne soorten zich zullen aanpassen aan de aankomende klimaatveranderingen."

Maar als je de geschiedenis van het leven op aarde bestudeert, zul je zien dat lang niet alle soorten zo flexibel waren als de Lystrosaurus. Elke jaar verdwijnen meer 10,000 soorten voor altijd – en dat zijn er 1000 tot 10.000 keer meer dan natuurlijk is.

Wie de winnaars en verliezers van deze uitsterfronde zullen zijn, is lastig te voorspellen, maar ik zou mijn geld niet op ons zetten. Het zijn de kleine, taaie wezens die niemand opmerkt die vooralsnog het grootste aanpassingsvermogen hebben getoond.

Toch is er ook voor ons nog hoop. Als het ons niet lukt om de huidige massa-extinctie te beëindigen, kunnen we altijd nog doen als de Lystrosaurus: life fast, die young. Wellicht zal de mens overleven als we ons evolueren tot een kleinere soort die al op haar tiende kinderen krijgt.