Een kauwende pijlstaartrog geeft inzicht in de evolutie van hoe we eten

Wanneer een grote witte haai hongerig wordt, knabbelt hij niet even lekker aan zijn eten. In plaats daarvan bijt hij een groot deel van zijn prooi af en slikt dat stuk in één keer door. Dat zegt Matthew Kolmann, een bioloog bij Universiteit van Totonto's Scarborough campus. Zij onderzoeken hoe dieren jagen en eten. "Daarna laten ze hun prooi uitbloeden en schudden ze ze uit elkaar" pas dan, vertelde hij mij, eten ze hun slachtoffer daadwerkelijk.

Het klinkt vreselijk, maar er met dit verhaal wil ik een punt maken: dieren kauwen niet op hun eten zoals wij mensen doen. Eigenlijk dachten wetenschappers al lang dat alleen zoogdieren op hun eten kauwden. "Er is dit idee dat [kauwen] erg belangrijk was voor de diversificatie van zoogdieren" na de massa-uitsterving waar de dinosauriërs ook uitstierven, zo'n 66 miljoen jaar geleden. Zelfs wetenschappers die jaag- en eetgewoontes bestudeerden hadden weinig aandacht voor "de verwerkingsfase" -hoe een dier voedsel afbreekt zodat het kan worden verteerd.

"Het werd een beetje ene dogma, dat alleen zoogdieren kauwden" ging hij verder.

Dat maakt Kolmann's laatste onderzoek zo verrassend. Hij is specifiek geïnteresseerd in pijlstaartroggen en in zijn nieuwe paper dat hij gepubliceerd heeft in Proceedings of the Royal Society B legt hij samen met zijn co-auteurs uit hoe sommige verswater-pijlstaartroggen die in de Amazone leven op hun eten kauwen door hun kaken heen en weer te bewegen zoals koeien en geiten dat ook doen.

In het onderzoek heeft Kolmann gekeken naar de pauwoogzoetwaterrog (Potamotrygon motoro). Deze soort eet aquatische insecten die schelpen van chitine hebben. Chitine is een sterk biomateriaal dat, evenals plastic, meer neigt te vervormen in plaats van te breken. "Je breekt geen plastic door te persen, maar door het uit elkaar te trekken" zei hij- suggererend dat de roggen op hun insecten kauwen.

Met een high-speed camera filmden ze de roggen terwijl ze op verschillende soorten prooien aan het smullen waren. Bij vissen, garnalen en taaie jonge libelles, zag Kolmann de roggen een asymmetrische kaakbeweging gebruiken, als een koe die aan het herkauwen is. CT scans lieten ook zien dat de roggen simpele tanden hadden.

"De beweging van de kaken zien we ook in [dieren] zoals bijvoorbeeld geiten" zei hij.

Het idee van kauwende pijlstaartroggen is best wel freaky, maar we moeten accepteren dat zoogdieren niet de enige zijn die op ons eten kauwen op deze manier. Wetenschappers beginnen nog maar net met het catalogiseren van de diversiteit van de dieren die dat doen: Een eerder onderzoek in 2012 vond ook al dat een reptiel, de tuatara, ook op zijn eten kauwde met tanden als "vleesmessen". Sommige dinosauriërs kauwden ook, zoals de Leptoceratops uit het Westelijke Noorden van Amerika.

"Eigenlijk is kauwen gewoon een menselijk idee. Het is gewoon een woord," zei Kolmann. Kauwen wordt gedaan op verschillende manieren door verschillende dieren.

Dit vertelt ons iets fascinerends over de evolutie en hoe sommige "fysieke wetten en toegepaste principes" zoals Kolmann het zegt, evolutie naar een bepaald type eten-verwerkingsgedrag heeft geholpen. Zowel in pijlstaartroggen als in mensen.

"Drastisch verschillende groepen dieren die zeer verre verwanten zijn, gebruiken hetzelfde gedrag om problemen op te lossen, dat is erg cool" zei hij.

Denk daar maar aan, de volgende keer dat je luncht.