Deze docu over dataverzameling weet eng veel van je

Mensen geven weinig tot geen fucks om massaspionage, tenzij het gaat om naaktfoto's. ​Do Not Track, een nieuwe serie online documentaires, probeert daar verandering in te brengen. De site zuigt je data op en gebruikt deze om elke aflevering een angstaanjagende persoonlijke touch te geven.

Do Not Track probeert de ondoorzichtige wereld van dataverzameling inzichtelijk te maken. Websites gebruiken vaak een aantal – soms ​ – externe trackers op elke pagina om je data te verzamelen en meestal te gebruiken voor advertenties. Tenzij je een extensie als Ghostery gebruikt, heb je dit niet echt door. En al zou je het wel doorhebben, ga je het internet toch niet anders gebruiken, toch?

Onze data is tenslotte onderdeel van de deal die we sluiten om veel van onze favoriete sites te kunnen gebruiken. Als je op internet zit kan je er vanuit gaan dat iemand ergens op de een of andere manier aan het meekijken is.

Brett Gaylor, de regisseur en maker van Do Not Track – en tevens hoofd van Mozilla's open source library ​Popcorn.js – wil dit aantonen met een documentaire over tracking die daadwerkelijk je informatie gebruikt. De video's illustreren aan de hand van data die je al dan niet vrijwillig opgeeft hoeveel onbekende partijen, van adverteerders tot overheden, van je weten.

"We willen niet alleen dat een gebruiker weet wat er ongeveer gebeurt, en hoe dat ongeveer werkt, maar hoe het bij hen gedaan wordt – die unieke gebruiker," vertelde Gaylor. "En hoe kan je dit beter illustreren dan het daadwerkelijk in real time doen?"

In de eerste aflevering, nog voor de site je vraagt om informatie te delen, gebruikt de verteller doodgewone data om de kijker te vertellen in welk land deze woont, in welke stad hij woont en wat voor computer hij gebruikt. De ervaring is best wel shockerend, zelfs als je begrijpt wat er in theorie gebeurt.

"Iedereen weet dat er dataverzameling plaatsvindt, maar het is moeilijk om dit onder woorden te brengen," zei Gaylor. "Mensen vangen een glimp op van hoe Facebook-ads werken, of ze horen over overheidsprogramma's als ​PRISM, en noemen het 'eng.' Wij willen daar dieper in graven om een groter gesprek te hebben."

De ervaring wordt pas echt huiveringwekkend als de site je om steeds meer informatie vraagt, zoals welke steden je vaak bezoekt, om de boodschap te illustreren op manieren die voorbij 'eng' gaan.

De bedoeling is dat de serie vermakelijk en toegankelijk is. Hoewel er veel technische termen in zitten, wordt het nooit overweldigend, en het meeste wordt vertaald naar normale mensentaal. Helaas is de realiteit van dataverzameling en surveillance niet eenvoudig uit te leggen. Daarom wil Gaylor een nieuwsbrief bij elke aflevering uitsturen, waarin je verder kan lezen in onderzoekspapers, artikelen en andere educatieve materie.

Het doel is volgens Gaylor om awareness te creëeren over data, en om het idee dat data waardevol is te verspreiden; het is niet iets dat zomaar weggegeven zou moeten worden. Als iemand iets kritischer wordt op waar hun data heengaat, kunnen ze maatregelen ertegen treffen.

En, mocht je het je afvragen, wil Do Not Track zelf een ethische dataverzamelaar zijn. Het team zal je data niet doorgeven aan adverteerders, en nadat de serie afgelopen is, worden alle verzamelde e-mailadressen vernietigd.

"We gaan dan waarschijnlijk een feestje geven en de database ritueel verbranden," grapte Gaylor. "Maar dat is belangrijk – dat als je je informatie opgeeft, deze niet voor altijd wordt opgeslagen voor iedereen om er wat dan ook mee te doen."