Deze animatie plaatst de menselijke geschiedenis in een prachtig perspectief

We zijn de eerste wezens in de geschiedenis van de Aarde die de hele planeet hebben overgenomen. De mens is een natuurkracht die zijn weerga niet kent, we veranderen letterlijk de manier waarop de aarde rond zijn as draait, maar we denken nog altijd als jager-verzamelaars. We zijn primitieve wezens, en we denken te klein. We zijn evolutionair niet in staat ons te verhouden tot de gigantische impact die 7,3 miljard mensen maken op de Aarde en op elkaar, en het is tijd dat we daar iets aan doen.

In a Nutshell, de organisatie die continu fantastische geanimeerde explainers op Youtube zet over dingen als fusie-energie en 'De meest efficiënte manier om het universum te vernietigen', presenteerde daarom gisteren hun 'Nieuwe Geschiedenis van de Mensheid'.

Een van de meest verouderde ideeën is volgens hen dat we in het jaar 2016 leven, terwijl de Homo sapiens al tweehonderdduizend jaar de Aarde bewandelen. Volgens de makers van het filmpje zou het veel logischer zijn als we een nieuw startjaar uitkiezen. Een nulmoment voor het begin van de moderne wereld.

Als oerknal van de moderne tijd kiezen ze de eerste grote tempel die de mens ooit heeft gebouwd. Zo'n 12.000 jaar geleden bouwde de mens in de bergen van zuidelijk Anatolië, in Turkije, een grote tempel. De overgang van jager-verzamelaar naar landbouwbeschaving was nog in volle gang. De meeste mensen verbouwden al graan, maar leefden nog niet permanent op dezelfde plek. De mens joeg en verzamelde, maar was door de concentratie van granen ook in staat om grote hoeveelheden energie te investeren in een groots bouwproject.

Het veranderen van de jaartelling is geen nieuw idee. Cesare Emilian stelde in 1993 al voor om de gregoriaanse kalender te vervangen door een kalender van het holoceen, het stabiele geologische tijdvak waarin de mens groot kon worden. Volgens deze telling leven we nu niet in het jaar 2016, maar in het jaar 12.016. Zijn argumenten waren vooral praktisch. De christelijke jaartelling is gebaseerd op een verkeerde inschatting van het geboortejaar van de heer (volgens de laatste berekeningen was dat 4 jaar voor Christus). Bovendien is het onhandig dat er geen jaar nul is, alleen het jaar voor en het jaar na Christus. Het begin van het holoceen is volgens hem een belangrijker startpunt dan de geboorte van Jezus, en daar heeft hij gelijk in.

Het belangrijkste argument van In a Nutshell gaat verder dan dat, en is behalve esthetisch ook een poging om de ervaring van tijd en ruimte een andere betekenis te geven. Het verhaal van de menselijke geschiedenis moet een wereldgeschiedenis zijn, en niet wortelen in een regionale gebeurtenis die maar voor een deel van de mensheid betekenis heeft. Door het nulpunt 10.000 jaar te verplaatsen verandert volgens hen de manier waarop we tijd en ruimte ervaren.

Ten eerste omdat het ontstaan van Jericho, de eerste stad, dan niet een vage gebeurtenis is 9000 jaar voor Christus, maar een belangrijk moment in de geschiedenis van de mens in het jaar 1000. Het wordt duidelijk dat op 4 plekken tegelijkertijd grote beschavingen ontstonden met min of meer dezelfde kenmerken, en dat in het jaar 8000 alle grote bronzen beschavingen gelijktijdig instortten onder vergelijkbare omstandigheden.

Het verhaal van de mens is veel te groot om door de loep van de gregoriaanse kalender te bekijken. Er is meer afstand nodig om de vele verbanden te zien: de opkomst en ondergang van beschavingen, de impact van een simpele technologie als potten, brons of de domesticatie van dieren, het ontstaan van schrift, rekenen en het wiel was over de hele wereld voelbaar.

Het veranderde de manier waarop de mens zich tot de Aarde verhield, zoals nu weer gebeurt in de nadagen van het koolstoftijdperk. Door het wiel ontstonden netwerken over land die voorheen niet konden bestaan, door potten konden wij voedsel bewaren waardoor steden groter konden worden dan ooit en olie en gas gaven ons de energie van het vuur waardoor de wereldbevolking in 200 jaar tijd kon verzevenvoudiging. Technologie bracht ons welvaart, maar ook nieuwe tekorten. Dát is het verhaal van de mens. Al deze ontwikkelingen komen bekend voor, omdat ze inherent zijn aan het menselijke verhaal.

De video van In a Nutshell is prachtig en noodzakelijk omdat het de huidige tijd in een weider perspectief plaatst, en een tegengif tracht te zijn tegen de rechts-populistische provincialisering.

We waarderen niet genoeg dat de menselijke geschiedenis al 12.000 jaar duurt en door het tijdvak te vergroten, verwijden we automatisch de lens waarmee we naar onszelf kijken. De wereld is geen lappendeken van kleine naties en regionale tegenstellingen. We zijn onderdeel van hetzelfde grote menselijke verhaal. En dat is best wel iets dat ik zou willen vieren op 31 december van het jaar 12016.