FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

De toekomst gaat wemelen van de ratten

Kakkerlakken worden helemaal niet de overheersers van de toekomst. Vieze, grote, ziektedragende ratten gaan die plek innemen.

Dat kakkerlakken de post-apocalyptische toekomst gaan overheersen is een enorme misvatting. De echte winnaars worden ziekte-verspreidende ratten. Joepie.

Ook al lijkt er een oneindige hoeveelheid kakkerlakken te bestaan, zijn de hoeveelheden ongewervelden al tijden aan het afnemen – terwijl knaagdieren juist toenemen. In een recent en veelbesproken Science-artikel bestudeerden wetenschappers een proces dat ze defaunatie noemen – een term die mogelijk net zo cruciaal wordt als 'smeltende ijskappen' om de ondergang van onze ecologie te begrijpen. Defaunatie beschrijft hoe de meerderheid van 's werelds fauna snel aan het verdwijnen zijn.

Advertentie

Aangevoerd door Rodolfo Dirzo, een biologieprofessor van Stanford University, heeft een team wetenschappers het tempo waarin soorten de laatste tijd uitsterven gedocumenteerd. Sinds de 14e eeuw zijn er minimaal zo'n 320 soorten gewervelden uitgestorven, grotendeels door menselijke activiteit. De overblijvers zagen hun populatie met zo'n 25 procent dalen. Maar opvallender is de afname van insecten: in de laatste 35 jaar is de hoeveelheid ongewervelden met 45 procent afgenomen. De wetenschappers zien dit als bewijs dat we afstevenen op de Anthropocene Extinction Event, wat geen hardstyle-feestje is, maar de zesde grote uitsterving.

En wie gaat deze overleven? Nou, ratten, blijkt.

"Overal waar veel mensen zijn, vindt veel defaunatie plaats, en zijn er veel knaagdieren en dus ziekteverwekkers die ziektes kunnen overdragen," vertelde Dirzo bij het publiceren van het artikel. "Wie had gedacht dat juist defaunatie deze dramatische consequenties zou kunnen hebben? Het lijkt te leiden tot een vicieuze cirkel."

Hilary Young, een van de auteurs van het onderzoek, heeft eerder onderzoek gedaan naar hoe knaagdieren welig tierden na het uitsterven van een grote soort.

Ratten zouden even groot als schapen kunnen worden

"We kwamen er achter dat de hoeveelheid knaagdieren in deze gebieden enorm snel toenam," vertelde Young aan The Current. "Al het gras dat normaal gesproken gegeten werd door megafauna was ineens beschikbaar voor knaagdieren – zowel als voedsel als als schuilplaats. Het aantal knaagdieren verdubbelde aldus – en met hun de ziektedragende parasieten die ze bij zich dragen.

Advertentie

Twee keer zo veel ratten. En twee keer zoveel parasieten. Een onderzoek uit 2013 in de International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences keek naar de rol van ratten in de overdracht van ziekte: "Knaagdieren met geleedpotige ectoparasieten kunnen een belangrijke rol spelen in de distributie van arbovirussen, streptokokkeninfecties, hersenvliesontstekingen, de pest, tularemie, leptospirose, spirochaetose, etc.," schreven de onderzoekers.

"Onder ectoparasieten vallen insecten, vlooien en mijten," vervolgt het onderzoek, "waarvan sommige permanent zijn, terwijl teken en vlooien tijdelijke parasieten zijn. Het is bekend dat ratten vier soorten ectoparasieten bij zich dragen: vlooien, teken, mijten en luizen… Sommige van die ectoparasieten kunnen biologisch of mechanisch ziekteverwekkers overdragen naar mensen of dieren en zodoende zorgen voor de verspreiding."

In andere woorden: ratten zeulen een hoop parasieten mee, die een hoop ziektes meebrengen. Deze lijst komt van het Amerikaanse Centers for Disease Control, en somt zo'n beetje op welke ziektes ratten zoal verspreiden in de VS:

  • Hantavirus
  • Hemorragische koorts
  • Lassakoorts
  • Ziekte van Weil
  • Hersenvliesontsteking
  • Omsk hemorragische koorts
  • Pest
  • Rattenbeetkoorts
  • Salmonellose
  • "South American Arenaviruses" 
  • Tularemie

Geen fraaie lijst. En met hun aanstormende overheersing, is het misschien de moeite waard om je eraan te herinneren dat ratten een cruciale rol speelden in het verspreiden van de Builenpest. Onhygiënische omstandigheden hielpen natuurlijk een handje, maar het was een ectoparasiet – een vlooi – die de plaag meebracht.

Advertentie

"De builenpest, een ziekte die nog altijd bestaat, werd verspreid door ratten," schreef Mark Ormrod, geschiedenisprofessor aan de University of York voor de BBC.

Onze hygiëne en gezondheidszorg zijn natuurlijk veel beter dan in de Middeleeuwen, maar we stevenen af op een toekomst die getekend wordt door kleinere woonruimtes: meer dan de helft van de wereldpopulatie woont in steden, en miljarden zullen zich daar nog bij aansluiten. Megasteden in combinatie met ratten zouden tot net zulke dodelijke taferelen kunnen leiden.

Dirzo en zijn team zijn niet de enigen die zich zorgen maken om de opkomst van ratten. Eerder dit jaar was er een andere groep wetenschappers die bepaalden dat knaagdieren waarschijnlijk alle andere dieren zullen overleven.

Dr. Jan Zalasiewicz, een geoloog van de University of Leicester, gelooft dat ratten het best uitgerust zijn om de wereld te herpopuleren als er weer een massa-uitsterving plaatsvindt.

"Ratten bestaan op vele, zo niet alle, eilanden op aarde," legt hij uit, "en eenmaal aanwezig zijn ze haast niet uit te roeien. Ze zijn daar meestal voor altijd. De ratten concurreren inheemse soorten eruit, soms zelfs toto uitsterven aan toe. Het resultaat daarvan is een grote lege plek in het ecosysteem, een lege plek die opgevuld kan worden door ratten."

Voor velen van ons is die toekomst steeds beter voor te stellen. Er zijn mensen die beweren dat er in New York twee keer zo veel ratten als mensen leven. En hetzelfde wordt gezegd van andere steden.

Hoe meer grote fauna de mensheid uitroeit, hoe meer ratten er zullen komen om het gat op te vullen. En als je niet met de gezondheidsaspecten zit, is er nog het simpele feit dat we onze gigantische, spectaculaire biodiversiteit aan het slopen zijn, in ruil voor zeer onprettige rat-vormige uniformiteit.

Naast defaunatie, is er ook bewijs dat klimaatverandering de omstandigheden voor ratten aan het verbeteren is. Wat misschien de perfecte aanleiding is om aan te stippen dat ratten met de toenemende temperatuur steeds groter worden. Zalasiewicz, voor zijn part, ziet ratten al groter worden dan schapen.

Dat is dus het duistere vooruitzictht van het Anthropeceen: gigantische, parasiet- en ziektedragende ratten die zich voortplanten terwijl al het andere uitsterft.