De opwarming van de aarde zal in de aankomende vijf jaar dramatisch verergeren

​Vergeet de zogenaamde pauze in de opwarming van de aarde. Uit nieuw onderzoek blijkt dat we ons kunnen opmaken voor een tijdperk van toenemende opwarming.

Hoewel de opwarming van de atmosfeer in de afgelopen tijd inderdaad is afgeremd door verschillende weercycli, hebben de sceptici die we horen over "pauzes" het bij het verkeerde eind. De opwarming van de aarde gaat gewoon door. Sterker nog, het is dramatisch versneld. We beginnen nu pas te begrijpen dat veel van de overtollige hitte door oceanen wordt geabsorbeerd. Door middel van nieuwe technieken waarmee we temperatuur diep in oceanen kunnen meten, hebben wetenschappers de afgelopen jaren dit fenomeen in kaart kunnen brengen.

In 2011 maakt een artikel in Geophysiscal Research Letters een optelsom van alle opwarmingsdata gemeten op land, in de lucht, het ijs en de oceanen. In 2012 voerde hoofdauteur John Church het onderzoek opnieuw uit. De resultaten waren schokkend: in de afgelopen decennia is er door opwarming van de aarde gemiddeld ongeveer 125 biljoen Joules aan warmte aan de oceanen opgenomen. Per seconde.

Hoe breng je zo'n groot getal over? Het onderzoeksteam maakte de volgende vergelijking: het komt grofweg overeen met de energie die vrijkomt bij de ontploffing van twee kernbommen ter grootte van die van Hiroshima. Met andere woorden zijn de onderzoekers erachter gekomen dat de opwarming die door de mens wordt veroorzaakt ongeveer de grootte heeft van twee Hiroshimabommen per seconde. In 2013 verdrievoudigde de opwarming naar een niveau van 12 keer Hiroshima per seconde.

De opwarming neemt dus niet alleen toe, maar versnelt ook. Door het verbranden van fossiele brandstoffen laten we op jaarbasis het equivalent van 378 miljoen atoombommen in de zee ontploffen. Samen met oceaanverzuring die wordt veroorzaakt door de overmatige opname van koolstofdioxide in de zee, worden de voedselketens in de zee bedreigd. Net als dieren die voor een groot deel leven van zeedieren. Mensen bijvoorbeeld.

Volgens een nieuw onderzoek, uitgevoerd door een sterrenteam van klimaatwetenschappers, is een weerfenomeen de voornaamste reden dat de zee al deze hitte zo goed opneemt. Hierdoor lijkt het effect van de opwarming van de aarde op land mee te vallen. Het zou door een El Nino-achtig weerpatroon komen, de Pacifische Tienjarige Oscillatie (PDO), dat tussen de 15-30 jaar verandert.

De PDO kent een positieve en een negatieve fase. In de positieve fase, die tussen 1977 en 1998 plaatsvond, zorgt het fenomeen ervoor dat er minder warmte door de oceaan wordt opgenomen en de luchttemperatuur dus stijgt. Vanaf 1998 zat de PDO in zijn negatieve fase, wat ervoor zorgt dat de oceaan meer warmte uit de atmosfeer trekt.

In de laatste tijd lijken de patronen te verdwijnen. De laatste, voornamelijk negatieve, periode werd doorbroken door een warme periode van drie jaar tussen 2002 en 2005. Onder andere klimatoloog Michael Mann en meteoroloog Sonya Miller van de Penn State University, geoloog Byron Steinman van de universiteit van Minnesota wijzen erop dat PDO en de Atlantische variant AMO een belangrijke rol hebben gespeeld in het dempen van de effecten van de opwarming van de aarde.

Het team van Mann laat zien er dat tijdens de afgelopen periode van demping warmte is "begraven" in de oceanen. Voor sommigen, die alleen naar de luchttemperatuur kijken, wekt dit de indruk dat de opwarming van de aarde op pauze staat. Maar volgens Mann hebben AMO en PDO samen "waarschijnlijk de effecten van de opwarming van de aarde de afgelopen decennia opgevangen."

De "pauze" bestaat dus eigenlijk niet – de pauze wordt alleen veroorzaakt door de tekortkomingen van onze meetinstrumenten.

"De 'schijnbare pauze' wordt veroorzaakt door de verkoelende werking van de Stille Oceaan in de afgelopen twee decennia, maar dat effect keert zich waarschijnlijk binnenkort om. Met andere woorden: de 'afremming' zal binnenkort verdwijnen," aldus Mann.

Het verdwijnen van de 'afremming' zal betekenen dat de oceanen minder warmte uit de atmosfeer zullen opnemen. "Het zal zeker niet allemaal opeens weer vrijkomen," zegt dr. Gavin Schmidt, het hoofd klimaatonderzoek van NASA. "Door oceaancycli kan de absorptie van broeikaswarmte veranderen. Daarover wordt de afgelopen tien jaar gespeculeerd. Maar de zee zal netto warmte blijven opnemen."

Volgens Mann en zijn team van onderzoekers zal in de nabije toekomst de stijging van de temperatuur van de atmosfeer versnellen. In hun studie die gepubliceerd is in Science voorspellen ze dat "gezien de historische patronen de trends zullen omkeren, waardoor er in de aankomende decennia meer opwarming zal optreden." Dus nadat de opwarming van de aarde enkele decennia langzamer ging dan verwacht, zal in de aankomende tijd de temperatuur op het land merkbaar stijgen.

Het is niet duidelijk wanneer dat precies zal gebeuren, maar sinds het einde van afgelopen jaar duiken aanwijzingen op dat de overgang wel eens op dit moment zou kunnen plaatsvinden.

In de vijf maanden voorafgaand aan afgelopen november heeft het Amerikaans klimaatinstituut NOAA hogere landtemperaturen rond de Stille Oceaan gemeten. Dit is in de afgelopen 12 jaar de langste periode van temperatuurstijgingen in het gebied. Ook al is het nog voorbarig om te stellen dat de overgang is ingezet, past deze stijging wel in het standaardbeeld van een positieve fase van de PDO: relatief hoge temperaturen in de tropen en relatief lage temperaturen in de gebieden binnen 20 breedtegraden van de polen.

Afgelopen januari doken andere tekenen op die ondersteunen dat de PDO overgaat naar een nieuwe warme fase. Meteoroloog Eric Holthaus durfde het aan om te zeggen dat "de opwarming van de aarde een zetje in de rug zal krijgen." Recente gegevens over toenemende droogte in Californië en waarnemingen van tropische vissen voor de kust van Alaska zijn "bewijzen voor een bijzondere opwarming van de oceaan." Daardoor lijkt het erop dat de PDO "al onderweg naar zijn warme fase zou kunnen zijn."

Hoewel het nog niet duidelijk is of de PDO daadwerkelijk in een overgang zit, weten we wel dat het slecht nieuws zou zijn. De wetenschappers van het Hadley Center van het meteorologisch instituut van het Verenigd Koninkrijk voerden een onderzoek uit naar de mogelijkheid van een aankomende verandering van oceaancycli. Het team, onder leiding van dr. Chris Roberts, publiceerde in Nature ze dat er een kans van 85 procent is dat die verandering zal plaatsvinden.

Volgens het team van Roberts volgt er op een periode van "afremming" meestal een periode van erg snelle opwarming. De versnelling van de opwarming zal het meest merkbaar zijn op de noordpool, een regio waar de temperatuur al sneller stijgt dan normaal. De noordpool wordt vaak gezien als barometer voor de gezondheid van het klimaat op aarde, omdat verandering op de noordpool gevolgen hebben voor de rest van de wereld. Het extreme weer in de VS van de laatste tijd wordt in verband gebracht met hoe smeltende ijskappen zeestromingen veranderen.

Als het klimaatinstituut van de UK gelijk heeft, dan zullen binnen vijf jaar een flinke versnelling van de opwarming van de aarde. Dit zou tot wel tien jaar kunnen duren en het is niet te voorspellen hoe het klimaat hierdoor zal veranderen.