De opvolger van The Stanley Parable is een filosofisch kunstwerk

Weten we wat de kunstenaar bedoelt met zijn kunstwerk? Niet als het aan de Franse filosoof Roland Barthes ligt. In 1967 schreef hij De Dood van de Auteur, waarin hij critici bekritiseerde die de persoonlijke achtergrond en intenties van de kunstenaar verbonden aan de interpretatie van een kunstwerk. Het beeld van het kunstwerk was "tiranniek gericht op de maker, zijn persoon, zijn leven, zijn smaak, zijn liefhebberijen". Vincent van Gogh werd gek en dat zag je in zijn werk, bijvoorbeeld. Barthes schreef (en Jacq Vogelaar vertaalde):

Maar dat is fout, meent Barthes. Een roman, schilderij, foto of – tegenwoordig – een game moet losstaan van de persoon die het gemaakt heeft. De kunstenaar schildert het schilderij en verder niets. Iedere kijker, toeschouwer of speler haalt daar iets uit, maar wat dat is wordt niet bepaald door wat de maker er heel misschien wel eens mee bedoeld zou kunnen hebben.

Vorige week verscheen uit het niets The Beginner's Guide, een game ontwikkeld door Davey Wreden. Wreden ken je misschien als de maker van The Stanley Parable, een van de beste games van de afgelopen vier millennia. The Beginner's Guide is niet beter, maar wel nóg een stuk slimmer.

The Beginner's Guide is de gameversie van Barthes' essay – denk ik (en PCWorld). Ik kan niet weten wat Davey Wreden bedoelde, en of de game een reflectie is op het doorslaande succes van The Stanley Parable en de moeite die Wreden daarmee had. Dat kan ik niet weten, want Davey Wreden geeft geen interviews. Bovendien draait Barthes zich om in zijn graf als ik ernaar ga raden.

Wat ik wel weet is dat The Beginner's Guide geen alledaagse computerspel is. Het begint met Wreden zelf die het woord neemt, en vertelt dat hij ons meeneemt langs een reeks kleine games gemaakt door Coda, een bevriende ontwikkelaar. De games bieden een unieke blik in het brein van de aftakelende Coda. Wat begint met een simpele map voor Counter-Strike, een glitchend level, en een game waarin je alleen achteruit kan lopen, ontaardt al gauw in een terugkerend thema: een gevangenis waaruit je niet kunt ontsnappen.

Terwijl je je door het portfolio van Coda worstelt, ontvouwt zich in anderhalf uur een narratief van een briljante ontwikkelaar die steeds verder verdwaalt in zijn depressie. Dat zie je terug in de zeventien (kleine, niet afgemaakte, lelijke, maar interessante) spellen die hij maakt. Coda heeft deze spellen nooit aan een groot publiek getoond; het is Wreden die dat doet, voorzien van zijn interpretatie van de mens Coda. Wat er verder gebeurt moet je zelf maar ondervinden. The Beginner's Guide kost maar een tientje en de game draait prima op je werklaptopje van vier jaar oud.

Bestaat Coda echt? Ongetwijfeld niet. Het is (waarschijnlijk) een personage, net als Davey Wreden in de game een personage is. En het personage Davey Wreden is de persoon waar Barthes zijn kritiek op richtte: de criticus die het portfolio van Coda in een persoonlijk narratief plaatst en aan de hand van zijn werk conclusies trekt over Coda, terwijl hij andersom probeert te achterhalen hoe het persoonlijke leven van Coda doorklinkt in zijn werk.

De gameontwikkelaar Davey Wreden zet daarmee een val voor de gamecriticus. Lees maar een paar reviews: The Beginner's Guide zou semi-autobiografisch vertellen over de moeite die gamemaker Wreden had met alle aandacht na het succes van The Stanley Parable. The Beginner's Guide is dus een game binnen het narratief van de auteur Davey Wreden. Wreden maakt die conclusie ook wel heel makkelijk, door Wreden zelf als personage op te voeren en de maker zo als subject in de schijnwerpers te plaatsen. Dat is interessant wanneer je weet dat The Beginner's Guide is gemaakt door de man achter The Stanley Parable.

The Beginner's Guide is daarom niet anders te zien dan als een experiment. Mijn interpretatie (nu doe ik het toch) van Wredens bedoelingen: zet onaangekondigd een bizarre game online, geef zo weinig mogelijk informatie en kijk maar hoe iedereen reageert. Oftewel: gooi de knuppel in het hoenderhok en laat het kunstwerk zijn werk doen. Als dat de bedoeling was, is de reactie van de media Wredens (en Barthes') ultieme triomf: de een ziet er een persoonlijk relaas van de ontwikkelaar in, de ander een openhartig project over de broosheid der mens, en weer een ander een lijst van 27 thema's die de revue passeren. Uiteindelijk heeft iedereen gelijk en is The Beginner's Guide dus een fantastische opvolger van The Stanley Parable.

The Beginner's Guide

koop je voor €9,99 op Steam en speel je op pc of Mac.