De Nederlandse overheid snapt geen hol van tijdreizen

Vorige week zette het Ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur een nieuw geanimeerd stukje onderwijsstrategie-propaganda van drie minuten online. In het sci-fi filmpje reist hoofdpersoon Martin de Vlieger door de tijd en ontdekt hij (wow, plotwist) dat de toekomst van het onderwijs dankzij de nieuwe koers er over tien jaar zeer goed uitziet. Helaas is het hele filmpje voor de oplettende kijker één grote paradox en slaat het de intertemporale plank flink mis. Er is één ding echter duidelijk: onze overheid snapt geen hol van tijdreizen.

Het filmpje, geproduceerd door Rijksoverheid, zit vol met Back to the Future-referenties, zoals de filmposter op de kamer van Martin de Vlieger, de Delorean die langs rijdt en natuurlijk de naam 'Martin de Vlieger', wat eigenlijk gewoon een slappe Nederlandse vertaling is van Marty McFly. We snappen het, Rijksoverheid: dit filmpje gaat over tijdreizen.

Om verdere verwarring te voorkomen, check het filmpje hieronder. Voor de mensen die niet zo lekker op Martin de Vlieger gaan en van ellende het filmpje niet meer trekken. Ik voel je, maar even doorbijten. Dit is belangrijk.

We kunnen een aantal dingen constateren op basis van het filmpje:

• Dit filmpje is bedoeld om de nieuwe onderwijsstrategie op te hemelen, en dat was blijkbaar nodig
• Dit filmpje moet mensen weerhouden om zich uit te schrijven, en dat was blijkbaar nodig
• Het ministerie dacht dat dit filmpje een goed idee was
• Iedereen die dit filmpje nu ziet, is klaar met studeren tegen de tijd dat deze onderwijsprofetie uitkomt
• Onze overheid snapt niks van tijdreizen

Dat de overheid een nieuw plan heeft dat ze zelf helemaal te gek vinden, dat geloof ik wel. Maar dat onze eigen Nederlandse overheid niet begrijpt hoe tijdreizen werkt, vind ik een stuk moeilijker te slikken. Laten we even doornemen waar het allemaal verkeerd gaat.

Oké, dus Martin de Vlieger wordt op 7 juli van het jaar 2015 wakker en gaat volgens de alwetende verteller een beslissing nemen die zijn leven zal gaan veranderen. Alleen dat weet Martin de Vlieger nog niet. De alwetende verteller weet het wel, wat toch een zeker determinisme verraadt en je kan je afvragen of het leven van Martin de Vlieger wel echt verandert door die keuze aangezien iemand het al weet en het dus vast staat. Anyhow.

Martin de Vlieger vindt, net als zijn medestudenten, dat zijn studie te massaal en onpersoonlijk is en dat leraren te weinig tijd voor hem hebben. Hij voelt zich hierdoor niet op zijn plek en wil zich uitschrijven. Maar dan staat er plots een tijdmachine op straat waar Charissa uitstapt. Ze neemt Martin de Vlieger mee naar het jaar 2025 waar de kwaliteit van het onderwijs zo gestegen is dat ze wel een tijdmachine, maar niet langer normale gebouwen, kunnen bouwen. Allemaal dankzij het studie-voorschot.

Hier zijn we meteen al gearriveerd bij de crux van het tijdreisprobleem in dit filmpje. Omdat Charissa Martin meeneemt, zou Martin de Vlieger niet langer moeten bestaan in het jaar 2025 van zijn tijdlijn. Hij heeft immers de afgelopen tien jaar overgeslagen toen hij de tijdmachine van Charissa instapte. Toch is er, zoals we later gaan zien, een toekomstige oude versie van Martin de Vlieger in 2025. Dit betekent dat Martin de Vlieger dus niet tien jaar in de toekomst is gereisd maar naar een alternatieve tijdlijn, want in zijn eigen tijdlijn zou een tien jaar oudere versie van hem niet bestaan. Je kan niet naar de toekomst reizen en jezelf tegen komen. Andersom kan het wel.

Oké, korte pauze. Dingen kunnen vanaf dit punt nogal verwarrend worden, dus hier een kleine legenda om wat logica in deze onzin te scheppen:

Martin 1 = de originele Martin voordat hij zich uitschrijft of niet uitschrijft

Tijdlijn 1 = de tijdlijn van Martin 1

Martin 2 = de Martin die oud is in het jaar 2025

Tijdlijn 2 = de tijdlijn van Martin 2

Oké, Charissa komt logischerwijs uit tijdlijn 2 en dat is waar ze nu ook met Martin is beland. Aangezien je niet tussen verschillende tijdlijnen kan reizen, moet tijdlijn 2 al bestaan. Alleen het filmpje geeft ons geen enkele reden dat tijdlijn 2 zou moeten bestaan. De motivatie voor het bestaan van tijdlijn 2 als de motivatie voor het tijdreizen naar Martin is compleet ongefundeerd in dit filmpje.

Zoals we zien is Martin 2 in het jaar 2025 van tijdlijn 2 docent van het jaar. Ook heeft hij een ginger-baard. In tijdlijn 2 heeft Martin 2 zijn zaakjes dus aardig goed voor mekaar. Geen reden om iets drastisch te doen, zoals, oh een tijdmachine bouwen en terug in de tijd gaan om Martin de Vlieger er van te weerhouden om zich uit te schrijven voor een studie. Waarom niet?

Reden 1: We weten niet of Martin 1 Martin 2 is geworden door zich uit te schrijven of niet. Leraar van het jaar kan je met verschillende studies en levenspaden worden.

Reden 2: Als we er voor het gemak er van uitgaan dat het 'niet uitschrijven' van zijn studie er tot geleid heeft dat Martin 2 nu leraar van het jaar is, dan is er nooit een punt geweest waarop Martin 2 zich heeft uitgeschreven en hoef je dus ook niet terug in de tijd om dat probleem te voorkomen. Er is dus geen probleem in tijdlijn 2 en dus geen motivatie om terug in de tijd naar Martin 1 te gaan.

Het probleem is dat Martin 2 bestaat omdat Martin 1 zich niet heeft uitschreven, maar Martin 1 was van plan zich uit te schrijven. Hij is daar alleen maar mee gestopt omdat Charissa terug in de tijd kwam om hem daarvan te weerhouden. Als ze dat niet had gedaan, had tijdlijn 1 Martin zich dus lekker uitgeschreven en zag Martin 1 er in 2025 van tijdlijn 1 heel anders uit. Maar op basis van het verhaal kunnen we er van uitgaan dat door Charissa's interventie, tijdlijn 1 is veranderd in tijdlijn 2. Dit betekent dus dat, binnen het verhaal van Rijksoverheid, tijdlijn 2 de enige reden is waarom tijdlijn 2 bestaat. Oftewel: tijdlijn 2 heeft zijn eigen bestaan veroorzaakt. In minder dan drie minuten flikkert Rijksoverheid hier alle causaliteit het raam uit en arme Martin 1 ziet zijn leven vastlopen in een grote cirkel.

Martin 1 is bezocht door Charissa. Martin 1 wordt daarom Martin 2. Martin 2 is aanwezig als Charissa naar Martin 1 terugreist (en stuurt haar misschien zelfs wel op die missie) en zorgt er daarmee voordat hun tijdlijn - namelijk tijdlijn 2 - blijft bestaan. Martin de Vlieger wordt bezocht door Charissa.

De problemen zitten hem dus in:

1: Er is geen oorzaak die zou leiden tot tijdlijn 2. Tijdlijn 2 is alsof een kip zijn eigen ei legt.

2: Je kan niet naar je eigen toekomst reizen om jezelf te ontmoeten, omdat je zelf dan niet in de toekomst bestaat.

Er zitten duidelijk dus wat problemen vast aan dit filmpje, maar geen zorgen: ik heb nagedacht over een oplossing. Alles alleen maar afkraken is ook zo makkelijk. Even meelezen Rijksoverheid, daar gaan we.

Wat we als eerst nodig hebben is een motivatie/reden waarom tijdlijn 2 bestaat. In de lijn van het verhaal zou tijdlijn 2 niet bestaan als Martin zich had uitgeschreven, maar toch is tijdlijn 2 er. Waar komt deze tijdlijn vandaan? Het antwoord is simpel: Martin 3.

In de tijdlijn 1 zou Martin zich zonder tussenkomst van Charissa hebben uitgeschreven. Hij stopte met zijn onpersoonlijke studie en Martin werd freelancer voor VICE. De toekomst zag er rooskleurig uit en Martin had grote plannen, maar tien jaar later vond hij zichzelf nog steeds terug op dezelfde verdieping van hetzelfde VICE-kantoor. In de loop van tien jaar veranderende Martin 1 in Martin 3.

Martin 3 was een loser. Hij had geen vrienden, sprak onduidelijk en kon niet veel meer dan domme en cynische artikelen schrijven. Hij keek afgunstig naar de mensen om hem heen die de vruchten hadden geplukt van de nieuwe onderwijsstrategie en er nu zo veel beter aan toe waren. Hij vervloekte het feit dat hij ooit zo dom was om zich uit te schrijven. Dus stapte hij in een tijdmachine en ging hij tien jaar terug in de tijd om zijn zielige leven te voorkomen.

Martin 3 komt in 2015 aan, enkele momenten voordat Martin 1 zich uitschreef. Martin 3 overtuigt Martin 1 dat hij zich absoluut niet moet uitschrijven en juist hard moet studeren omdat hij anders zijn hele leven verneukt. Martin 1 schrikt zich het apelazarus en besluit zich niet uit te schrijven. Hiermee zet hij het ontstaan van tijdlijn 2 in gang. Vervolgens verdwijnt Martin 3, want tijdlijn 1 bestaat niet meer vanaf het punt dat Martin 1 zich wilde uitschrijven. We hebben nu een legitieme reden voor het bestaan van tijdlijn 2.

Martin 1 blijft dus op zijn studie, maar angstig dat het lot van Martin 3 hem boven het hoofd hangt, slaat hij er helemaal in door. Hij is alleen maar bezig met studeren en tien jaar later is Martin 1 de prijs van beste leraar van Nederland rijker, maar heeft hij daar zijn sociale leven en jeugd voor moeten opofferen. Martin 1 is Martin 2 geworden.

Martin 2 is kapot van al het werk en komt nooit meer thuis bij zijn vrouw Charissa. Boos op zichzelf en bovendien jaloers op zijn studenten die het leven leiden dat hij nooit had, wil hij zijn jongere ik (Martin 1) verlossen van de druk van Martin 3 die Martin 2 zijn jeugd heeft gekost. Omdat Martin 2 jarenlang de vruchten heeft kunnen plukken van het onderwijs is hij zich bewust van de problemen die ontstaan mocht hij dezelfde fout als Martin 3 maken. Hij vraagt daarom aan zijn vrouw Charissa of zij met de tijdmachine terug kan gaan in de tijd om dit probleem op te lossen.

Hoewel zijn vrouw Charissa zich bewust is van het feit dat de tijdlijn nu weer anders zal lopen, bezwijkt ze als ze doorheeft hoe zwaar Martin 2 het hier mee heeft. Martin 2 vertelt haar dat ze drie dingen moet doen.

• Ze moet er met een zachte hand voor zorgen dat Martin 1 zich niet uitschrijft
• Ze moet er voor zorgen dat Martin 3 Martin 1 nooit kan bereiken
• Ze mag Martin 1 niet meenemen naar de toekomst

Eenmaal aangekomen neemt Charissa Martin 1 niet mee naar de toekomst, maar naar een bar in de buurt. Hier kan Martin 3 ze niet vinden en kan ze hem rustig de voordelen van de nieuwe onderwijsstrategie uitleggen. Charissa overtuigt Martin 1 dat hij zich niet moet uitschrijven én leert hem hoe hij de jongere Charissa moet versieren, zodat ze in de toekomst toch samen zijn. Martin 1 belooft dit alles te doen, waardoor toekomst-Charissa en Martin 3 verdwijnen. Hun tijdlijnen zijn immers opgeheven door het besluit van Martin 1. Hij is nu de enige Martin.

Op 7 juli van het jaar 2015 wordt Martin wakker. Hij besluit zich niet uit te schrijven en omdat je niet alles uit een boek kan leren, besluit hij zijn studie gewoon lekker rustig voor te zetten. Hij pakt zijn skateboard en gaat op zoek naar Charissa die al die tijd drie plekken naast hem in de collegebanken bleek te zitten. Tien jaar later is Martin een ontspannen gast, getrouwd met Charissa en heeft hij de vruchten kunnen plukken van de nieuwe onderwijsstrategie. Hij is gelukkig en heeft helemaal geen neiging om ooit terug te gaan in de tijd. Opgelost!

Kijk, Ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur, ik begrijp het wel, echt waar. Tijdreizen is gewoon lastig. Menig scenarist is er keihard de fout mee in gegaan. Maar als je ons de voordelen van je nieuwe beleid wil duidelijk maken, doe dat dan niet in de vorm van geanimeerde paradox van drie minuten. Je kan je toch afvragen of dat je punt ten goede komt.

Om dit soort problemen in het verleden, heden en de toekomst te voorkomen, wil ik mezelf graag nomineren voor een nieuwe positie die ik net zelf verzonnen heb: Minister van Tijdreizen. We willen tenslotte niet leven in een natie waarvan de overheid de essentie van causaliteit en tijdreizen niet begrijpt. Ik heb geen budget nodig en ik doe het helemaal gratis, dus de kosten zijn nihil. In ruil daarvoor voorkom ik dat de Nederlandse overheid zowel nationaal als internationaal bekend staat als de overheid die tijdreizen niet begrijpt. Want dat zou in alle mogelijke tijdlijnen een blamage zijn.