De Pavlok is een armband die je een schok geeft als je je onwenselijk gedraagt

Technologie verandert ons: het is niet alleen een hulpmiddel, het vormt ook onze identiteit, ons gedrag, onze normen en waarden en  mogelijk ook ons brein. Pavlok, een draagbaar apparaat dat je een schok geeft als je op de bank chips ligt te vreten, in plaats van dat je in de sportschool loopt te zweten, maakt deze ingewikkelde relatie duidelijk.

Zoals de naam suggereert, is Pavlok een moderne data versie van Ivan Pavlov, de Russische psycholoog die ontdekte dat gedrag aangepast kan worden door middel van beloning en straf. Pavlok neemt dit idee en gebruikt het op de volgende manier: ga hardlopen of je krijgt een schok.

Het apparaat wordt gedragen als een armband en  kan geprogrammeerd worden om geluid te maken of je een schok te geven als je bijvoorbeeld een McDonald's binnenloopt. Het idee is dat je uiteindelijk niet meer een schok hoeft te krijgen om het programma te volgen; je leert aan om zelf het juiste te doen.

Pavlok heeft een versnellingsmeter om je beweging bij te houden, sensoren zodat de armband weet wanneer je het draagt en, natuurlijk, een "shock circuit," die precies doet wat je denkt dat het doet.

Pavlok lijkt dystopisch tot een bijna satirisch niveau, maar het is echt, en mensen vinden het blijkbaar geweldig dat hun verteld wordt wat ze moeten doen.Of tenminste, ze zijn geïnteresseerd genoeg om twee dagen  na de start van de Indiegogo-campagne al bijna het benodigde bedrag van $50.000 te hebben geschonken.

Het is voor de meesten best een gek idee om een soort persoonlijke Ivan Pavlov om hun pols te hebben, die telkens schokjes geeft wanneer iemand iets (niet) zou moeten doen. Maar stop het concept in een stukje draagbare technologie, en het wordt ineens behapbaar en zelfs gewild.

Dat klinkt gestoord, toch? Bijna even gestoord als  de elektrische condoom die zijn drager schokken geeft. Het zou zo duidelijk moeten zijn dat deze dingen echt idioot zijn en toch zijn mensen oprecht aan het popelen tot ze werkelijkheid worden. Waarom? Pavlok zelf is een bijzonder intrigerend technologisch artefact waarmee we ons op deze vraag kunnen richten.

In The Question Concerning Technology kenmerkt Martin Heidegger onze relatie met technologie als een 'omlijsting', een verzameling relaties of toestanden waarbinnen we geplaatst worden. Het verlangen om technologie te beheersen en slechts te gebruiken als een middel verbloemt de ware essentie. Als dit waar is, dan is de betekenis van Pavlok in deze relatie werkelijk verontrustend. Want wie zijn wij werkelijk in het plaatje van data-gedreven controletechnologie?

Draagbare gezondheidstechnologie die onze activiteiten controleert en ons een allesomvattende spiegel voorhoudt, of op zijn minst een reeks data die "ons" representeert, valt zeker binnen Heideggers definitie van technologie, mede omdat ze een feedback loop van informatie en actie constitueren met betrekking tot onze fysieke lichamen. Het wordt niet veel intiemer dan dat. We vertellen ze om ons te reguleren, en dat doen ze en wij gehoorzamen plichtsgetrouw.

Niet alle draagbare technologie geeft ons schokken, maar Pavlok is de enige meest expliciete manifestatie van wat al deze technologie in essentie doet: ons dwingen om onszelf te reguleren op een ongekend niveau, op een manier die aan de ene kant totaal individueel is en tegelijk heel onmenselijk lijkt.

We houden van data; we zijn er geobsedeerd mee, en soms worden we er zelfs bang van, vooral  als het in de foute handen valt. Data kent ons. Schijnbaar onbelangrijke datapunten kunnen samen een plaatje vormen van wie we zijn, waar we heen gaan en wat we doen. Data weet dingen dus.

Dat is op zijn minst de onderliggende premisse van datagereguleerde fysieke regulatie. De ambivalentie van het menselijk medicijn wordt vervangen door de  berekende perfectie van goed georganiseerde reeksen data. Het zal ons uiteindelijk perfect maken, als we er maar naar luisteren.

De schijnbaar overduidelijke vraag van waarom we überhaupt een product zoals Pavlok nodig hebben, onthult hoe volledig we ons zelf overgeven aan deze technologische relatie. Hebben we echt een apparaat nodig die ons een schok geeft om ons wilskracht te geven? Wat ook het antwoord op die vraag mag zijn, zouden we het moeten verlangen?

We zijn overvallen door wat Evgeny Morozov "technological solutionism" noemde in zijn boek To Save Everything, Click Here. Als een hamer het enige is wat je hebt, lijkt alles op een spijker – dit oude cliché blijkt waar te zijn, ook al is het gereedschap in dit geval geen hamer, maar een enorme en groeiende set data.

Zeker zal en heeft Pavlok genoeg tegenstanders en verbijsterde critici. Maar uiteindelijk draait het niet echt om Pavlok, dat is meer een rare uitzondering. De situatie die het blootlegt is vele malen belangrijker. Want ook al draag je misschien geen hightech schokhalsband, is het verschil met bijvoorbeeld Apple's nieuwe gezondheidsplatform in feite minimaal.