Binnenkijken bij een Chinees centrum voor internetverslaving

Internetverslaving begon in 1995 als een slechte grap van een Amerikaanse psycholoog. Tegenwoordig is het minder grappig. Internetverslaving is een harde realiteit voor Chinese tieners. Een aantal van hen is overleden aan de verslaving, een ander hakte uit wanhoop zijn eigen handen af en velen leiden aan de vernedering die ze ondergaan vanuit hun omgeving als gevolg van de ziekte, die China in 2008 officieel herkende. Sindsdien is het land hard aan het werk op meer behandelcentra te maken voor de internetziekte.

De documentaire Web Junkie volgt dit proces exact. In de film wordt de rehabilitatie van enkele internetverslaafde tieners vastgelegd in een behandelingskamp ten zuiden van Beijing - de een zegt er te zijn beland door te zijn verdoofd met drugs door hun ouders, de ander is onder valse voorwendselen meegelokt. Ze zijn allemaal verbonden door hun vastberadenheid om de werkelijkheid te ontvluchten. Die vastberadenheid houdt hen weg van hun familie en vrienden in het echte leven en leidt ze naar "echtere" online vrienden.

De Israëlische filmmaker Shosh Shlam vertelde me dat dit de enige plek was waar ze opnames mochten maken. Ze mochten vier maanden lang in het behandelingscentrum blijven, dat werd geleid door Tao Ran, een voormalig legerpsychiater. Vier maanden is de minimale tijd waarin een patiënt volledig gerehabiliteerd kon worden.

"China is een spiegel voor de rest van de wereld, door internetverslaving te zien als verslaving of sociaal fenomeen," vertelt Shlam me. "Je ziet het echt overal." Toen ze met het idee kwam van het documenteren van de gevolgen van het gebruik van internet zei ze dat ze het daar wilde gaan waar het het meest nijpend was: China, waar nu al meer dan 400 van dit soort rehabilitatiekampen zijn.

Web Junkie laat als eerste een blik van binnenuit in een van deze kampen zien. In de docu zie je de patiënten meerdere oefeningen, zowel fysiek als mentaal, uitvoeren om zo tot de wortel van hun problemen te komen. Dit in tegenstelling tot de gebruikelijke visie op deze kampen als militaire strafkampen. Toch is het door de uniformen en oefeningen niet zo verschillend van de militaire training die middelbare scholieren en studenten in China doorlopen.

De film is af en toe verbazingwekkend gevoelig. Het team was in staat om een therapiesessie voor een hele familie bij te wonen, waarin een vader zijn eigen afwezigheid tijdens de groei van zijn kind moest toegeven, waarna hij in huilen uitbarstte, en waarin zijn kind moest uitleggen waarom hij steeds maar terugviel in een online wereld.

Shlam merkt op dat Chinezen bijzonder terughoudend zijn met hun gevoelens. Dit komt deels door de eenkindspolitiek, die effectief gezien een hele generatie beroofde van broers en zussen. Anderzijds is het een gevolg van de volledig op carrière gefocuste cultuur, die tot een alles-of-niets-houding voor academisch succes leidde. Door de combinatie van problemen is er een scheur ontstaan tussen kinderen en hun ouders, wiens afwezigheid en gebrek aan toewijding ook aan de kaak wordt gesteld. Het extreme ongemak dat ontstaat als een therapeut aan een zoon vraagt om "Ik hou van je" tegen zijn vader te zeggen belichaamt dat punt.

China werd het eerste land dat internetverslaving als geestesziekte classificeerde - geen enkel land kwam daarbij in de buurt, hoewel Japan onlangs een aantal eigen kampen heft geopend. De ziekte werd pas in 2013 een officiële kandidaat voor de Manual of Mental Disorders, het handboek van de American Psychologist Association (die met dat nare citeersysteem zijn gekomen). Toen werd het beschouwd als een toestand waar "meer onderzoek naar moest worden gedaan en ervaring voor moest worden opgedaan." Een redelijk lichte conclusie voor een ziekte waar 6 procent van de wereldbevolking aan lijdt.

Maar met hetzelfde gevoel voor humor dat artsen gebruiken om vrolijk te blijven bij de meest morbide klusjes, schreef Ivan Goldberg, een psycholoog uit New York, in 1995 een beschrijving van internetverslaving. Een beschrijving die afschrikwekkend dichtbij de werkelijkheid van nu komt, terwijl Goldberg hem schreef tijdens de geboortejaren van het internet.

"Internet Addiction Disorder laat het klinken alsof je met heroïne te maken hebt, wat pas echt verslavend is… Het medicaliseren van elk soort gedrag door het in de psychiatrische behandelmethodes te plaatsen is belachelijk," zei Dr. Goldberg tegen de New Yorker.

Het is bijna poëtisch, en ook eng om dat 16 jaar later geëchood te zien op je scherm.