FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Astronomen hebben een mysterieuze radiopuls in real-time opgevangen

Ongrijpbaar ruimtemysterie: Fast Radio Bursts zijn zeldzame, mysterieuze en absurd krachtige radiogolven.

​Astronomen rijgen de laatste tijd de primeurs aaneen. Voor de eerste keer ooit hebben ze een gigantische radiogolf puls in real-time opgevangen en wie weet leert dit ons meer over de herkomst van de mensheid.

Deze kortstondige uitbarstingen, genaamd blitzars of FRBs (Fast Radio Bursts) zijn bizarre kosmische fenomenen. In een milliseconde geven ze evenveel straling vrij als de zon over een miljoen jaar doet. Maar in tegenstelling tot andere bijzonder lichtgevende gebeurtenissen die meerdere golflengtes overbruggen (gammastralen, of supernova's bijvoorbeeld), leggen blitzars al hun energie in het klein radiolicht spectrum. Wat bijdraagt aan het al gekke mysterie, is dat de pulsen erg zeldzaam zijn. Sinds de blitzars in 2007 zijn ontdekt met Australië's Parker telescoop, hebben ze er tien gespot van wie de laatste in real-time is opgenomen. "In real-time betekent eigenlijk 'zodra de puls op aarde arriveert,'" legde astronoom Daniele Malesani uit. "De explosie vond in feite een hele tijd geleden plaats, maar de straling heeft ons nu pas bereikt. Deze vertraging vind bij alle soorten licht plaats afgegeven door de puls. Het is zelfs mogelijk dat we nog straling oppikken op andere golflengtes, we zijn nog op tijd om ze op te vangen," vertelde de co-auteur van het nieuwe onderzoek over het fenomeen.

Advertentie

Het intensiteitsprofiel van de Fast Radio Burst, met de x-as als de tijdsschaal. Afbeelding: Malesani/Petroff

Anders gezegd, de mysterieuze bron van de FRBs zou mogelijk ook licht op andere golflengtes uitgezonden kunnen hebben. Dat is waarom Malesani's team, geleid door Emily Petroff van de Swinburne universiteit van technologie, er op uit is om de blitzars op heterdaad te betrappen. Op deze manier kunnen andere telescopen de herkomst van de puls lokaliseren, en zo hopelijk hogere energie golflengtes opvangen. "Voor onze studie, was de data al opgenomen door instrumenten, maar toentertijd realiseerde niemand zich dat de puls had plaatsgevonden. Pas veel later, toen bepaalde golflengtes al waren verdwenen, ontdekten men de puls," vertelde Malesani. "Nu pakken we het compleet anders aan: een softwareprogramma monitort continu de zojuist gecreëerde data. Op deze manier horen we het meteen als er een Fast Radio Burst op ons afkomt. In dit geval was de puls al tien seconden nadat het de aarde bereikte geïdentificeerd."

De korte identificatietijd bracht interessante resultaten naar boven. Maar jammer genoeg konden de ondersteunende telescopen geen correlerend spectrum van golflengtes vinden, al was het volgens Malesani vooral een geval van pech. "Het was onze eerste poging de bron te lokaliseren met andere golflengtes, maar we proberen het gewoon nog een keer," zei hij. Maar het team vond ook licht van de puls dat ruim 20 procent circulair gepolariseerd was, het draaide dus op twee vlakken in plaats van één. Het is een interessante bevinding, die suggereert dat de blitzars afkomstig zijn van bronnen met enorm sterke magnetische velden. Neutronensterren bijvoorbeeld, hebben de sterkte magnetische velden in het bekend universum. Een theorie is dat de pulsen geproduceerd worden als de sterren een "starquake" ondergaan, oftewel als de korst zichzelf reconfigureert. Een ander idee was dat het super intens magnetisch veld rondom een zwart gat de FRBs vrijgeeft.

Concept art van een starquake. Afbeelding: ESO/L. Calçada

Het raadsel van de radio-uitbarstingen is echter nog steeds nog niet opgelost. Malesani en zijn team hebben de opties in ieder geval verder teruggebracht in hun studie, die gepubliceerd werd in The Monthly Proceedings of the Royal Astronomical Society. Daarnaast hebben de onderzoekers ook bevestigd dat het gigantische, cataclysmische golven zijn, die op ongeveer 5.5 miljard lichtjaren geproduceerd worden. Maar om het complete verhaal boven water te krijgen, zullen de astronomen verder moeten zoeken en beetje bij beetje het blitzar-mysterie ontrafelen.

"Op het moment zijn er nog maar enkele FRBs ontdekt," zei Malesani. "Maar we gaan er nog meer vinden, en hun distributie over het universum kunnen we als instrument gebruiken om onze herkomst beter te begrijpen."