Deze 10 doodgewone banen raken we binnenkort kwijt aan robots

Een recente studie door wetenschappers aan de Oxford University schatte dat zoveel als 47% van de bestaande banen in de komende twee decennia geautomatiseerd kunnen worden.

Een beangstigende statistiek. Zeker als je tot de lagere- of middenklasse behoort en je werk voor een substantieel deel uit 'routinematige taken’ bestaat. Juist deze banen lager op de ladder worden namelijk het meest bedreigd om binnenkort geautomatiseerd te worden. “Als er meer en meer geautomatiseerde machines (robots, als je wilt) op de arbeidsmarkt worden geïntroduceerd, zullen meer en meer banen verdwijnen, en meer en meer inkomens steeds hoger op de zakelijke ladder terechtkomen,” schreef onze collega Brian Merchant vorige week. Juist de banen die hogerop de ladder liggen en vaardigheden als managementervaring en creativiteit vereisen, staan minder op de technologische tocht.

Een veelgehoord argument is dat deze technologische vooruitgang ervoor zal zorgen dat wij, mensen, betekenisvoller werk zullen kunnen gaan doen. Er is echter een probleem met die aanname. Zeker op de korte termijn. Anders dan in de nasleep van de industriële revolutie worden er in de informatie-economie als gevolg van automatisering namelijk veel minder nieuwe banen gecreëerd. Toen Instagram in 2012 voor één miljard verkocht werd aan Facebook had het slechts dertien werknemers in dienst. Kodak, dat een paar maanden daarvoor failliet ging, bestond op haar hoogtepunt uit 145.000 werknemers - evenveel als het gecombineerde werknemersaantal van Google, Apple, Amazon en Facebook nu.

De kans dat iemand ten gevolge van automatisering zijn of haar baan verliest is groter dan dat hij of zij direct een hogere, meer betekenisvollere, baan krijgt aangeboden. Er bestaat niet zoiets als een robot-mens-quota voor bedrijven. En alle kassières kunnen door een introductie van self-checkouts moeilijk allemaal tot supermarktmanager gepromoveerd worden. “Zelfs als er nieuwe banen en wonderlijke producten ontstaan, zal deze ontwikkeling op de korte termijn grotere inkomensverschillen met zich meebrengen, die voor enorme sociale dislocatie en misschien zelf politieke verschuivingen zullen zorgen,” schreef the Economist die het onderzoek vorige week op de voorpagina uitlichtte.

Na het lezen van al dit onheil vroeg ik me af welke concrete banen zoals we die nu kennen het gevaar lopen binnenkort door robots overgenomen te worden. Wie moet er, in andere woorden, bang zijn om zijn of haar baan kwijt te raken aan een robot? Het bleken er nogal wat. Hier zijn tien doorsnee banen waarvan je niet raar hoeft op te kijken als ze binnenkort door een robot worden uitgevoerd.

1. De Kassière

In Nederland zijn we nog vertrouwd met het kassameisje maar in steden als Londen zijn er al supermarkten die geheel uit zelfscankassa’s bestaan. De grap is dat hierbij voor de consument helemaal niet echt sprake is van een vooruitgang. Net zoals je bij de McDonalds zelf je eten ophaalt en uiteindelijk je rommel zelf opruimt sta je bij deze self-checkouts in feite gewoon het werk van een kassière te doen. Een kassière die eerst een baan had maar nu vervangen is door een omgedraaide kassamachine waar je zelf BLIEP! achter mag doen. Lang leve de technologie. Of zoiets.

2. De Cocktailshaker

Vergeet de vervelende show-off trucjes en meisjes-voorlatende cocktaildudes (jullie, ja), want vanaf deze lente is de Monsieur verkrijgbaar, een cocktailshakende robot die 300 cocktails kent en ze binnen een paar seconden perfect voor je klaarmaakt. Als je niet weet waar je zin in hebt kun je hem zelfs binnen thema’s als ‘bachelor party’ of ‘irish pub’ cocktails laten maken. Ik laat geen traan voor het uitsterven van deze beroepsgroep. Zolang de gezellige Jordaanse barvrouw nog maar even op haar plek blijft.

3. De Soldaat

Een op de vier Amerikaanse gevechtssoldaten moet tegen 2030 vervangen zijn door robotsoldaten, liet generaal Robert Cone deze maand weten. Het moet van het leger “een kleinere, beter inzetbare en behendigere force maken.” De robots kunnen worden ingezet in frontliniegevechten en het ontmantelen van landmijnen. Inmiddels houden soldaten al sentimentele begrafenissen voor hun mechanische strijdmakkers, die vaak een naam en zelfs een geslacht toegewezen hebben gekregen. Het Amerikaanse DARPA is inmiddels druk bezig met de komende generatie robotsoldiers. Zoals deze terminator-achtige Atlas. Of dit ding.

4. De Apotheker

De apotheek aan de Universiteit van California heeft geen apotheker achter de balie staan, maar een robot. Het apparaat leest het voorschrift en geeft vervolgens automatisch de benodigde medicijnen uit. Sinds de introductie heeft het systeem al zo’n 350.000 orders foutloos verwerkt. Erik Brynjolfsson, hoofd van MIT’s Center of Digital Business, laat weten dat de robot bovendien veel beter is in het vaststellen dat een voorschrift geen negatieve bijwerkingen heeft in combinatie met andere medicijnen die iemand neemt.

5. De Journalist

Het zou kunnen dat je al een keer een artikel hebt gelezen dat door een robot is geschreven. Het gaat daarbij vooral om 'data-heavy’ artikelen met veel getallen, zoals marktrapporten of wedstrijdverslagen. Een programma genaamd Narrative Science schrijft bijvoorbeeld nu al korte sportverslagen voor meerdere Amerikaanse sportzenders (zoals hierboven), waarbij de software feiten en statistieken omvormt tot een leesbaar verhaal. Heel creatief zijn robots alleen nog niet, dus diegene die hun brood verdienen met creatief schrijven kunnen voorlopig rustig ademhalen.

6. De Advocaat

Ook hier hoef je je voorlopig nog niet heel veel zorgen te maken. Tenzij je baan in de advocatuur bestaat uit het doen van zogeheten ‘doc reviews’, het eindeloos doorzoeken van documenten naar verwijzingen naar bepaalde artikelen of concepten. Want juist die taken zijn nou eenmaal beter besteed aan de rekenkracht van een computer. Silicon Valley's Blackstone Discovery biedt inmiddels een service aan die zulke documenten op woorden en concepten kan doorzoeken. En anders dan stagiairs en gespecialiseerde ‘doc review’-advocaten raken die robots niet vermoeid door dit soort saaie klusjes.

7. De Boer

Veel werkzaamheden op het land bestaan uit routinematige klusjes die door robots veel efficiënter uitgevoerd kunnen worden. Hieronder vallen bijvoorbeeld het analyseren van het land, het besturen van de tractor en het oogsten van de gewassen, aldus industrie-analist Jeremy Edwards. Er zijn inmiddels al een hele reeks landbouwrobots aan het werk, zoals wijnrobots die in wijngaarden druiven in plukken en slarobots die het onkruid rondom de sla weghalen. Ook drones hebben inmiddels hun opwachting op de akker gemaakt.

8. De Magazijnmedewerker

Dat het verre van een pretje is om in een magazijn te werken is bekend sinds er magazijnen bestaan. Dit is vooral waar sinds de opkomst van de mega-magazijnen van enorme bedrijven als Amazon. Werknemers lopen hier rond met in de ene hand alles wat eenieder hartje begeert, en in de andere een medogenloze scanner die precies aangeeft hoe lang ze over elke verplaatsing mogen doen. Alles wordt gereguleerd, tot op de seconde precies: wc-bezoek, lunchtijden en hoe lang het duurt om iets van de bovenste plank aan de ene kant van het magazijn naar het verzendgedeelte aan de andere kant. Geen pretje.

Ideale baan dus om door robots over te laten nemen. En dat is precies wat Amazon van plan is. In Californië proberen ze de turbo-efficiënte robots al uit, die in principe bijna vierentwintig uur per dag kunnen werken, vrijwel nooit fouten maken en nooit naar het toilet hoeven. Deze ontwikkeling is voordelig voor de gestreste en dikwijls depressieve magazijnmedewerkers, maar als het doorzet, leidt het ook tot enorm veel banen die verdwijnen.

9. De Bestuurder

Wanneer we het stuur precies uit handen gaan geven is onderwerp van discussie, maar het lijkt slechts een kwestie van tijd voordat de trein-, tram- en busbestuurder geheel vervangen zullen worden door zelfrijdende voertuigen. Google’s self-driving car heeft inmiddels al duizenden kilometers op de openbare weg afgelegd zonder ongelukken. Met iemand op de passagiersstoel die kon ingrijpen, dat wel, maar meer voor het idee dan voor de daadwerkelijke veiligheid. Ook Nissan, Daimler AG en Tesla zijn nu bezig self-driving concept cars te ontwikkelen. Tesla's Elon Musk verwacht dat zijn auto-pilot systeem al binnen een paar jaar op de markt kan komen.

10. De Secretaresse

Afgelopen weekend in de Volkskrant: "Aan de muur in de hal hangt een groot scherm met daarboven een zwart kastje. Ik werp er een steelse blik op. Hallo, klinkt het. Hallo? Heeft die vrouw op dat scherm het tegen mij? Ik doe een stap naar voren, en verrek, ze volgt me, ziet de vraag in mijn ogen, glimlacht en zwaait. Ja, ze heeft het tegen mij. Hallo! De vrouw is een receptioniste die met een in het kastje verstopt oog meerdere gebouwen op de campus van het computerbedrijf Cisco bedient."

In plaats voor elk apart gedeelte van het kantoor een secretaresse te hebben, heeft Cisco nu een paar centrale secretaresses die communiceren met gasten via beeldschermen. En zelfs die zijn hun baan niet zeker. Ontwikkelingen in stemherkenning en begrijpen van betekenis zijn al zo goed dat telemarketingrobots gesprekken kunnen voeren (en glashard ontkennen dat ze robots zijn), wat betekent dat de volledig virtuele kantoorassistente, die nauwelijks van echt te onderscheiden is, niet ver achter kan lopen. Slecht voor secretaresses dus, maar misschien goed voor het aloude vreemdgaan van de baas.

Een toekomst waar robots de saaiere of meer routinematige ‘klusjes’ voor ons kunnen doen klinkt mooi. Maar stofzuigen is nu eenmaal onderdeel van het werk van een schoonmaakster. En cocktailshaken dat van een cocktailshaker. Mijn punt is dit: een toekomst waar robots steeds meer werk van ons gaan overnemen is een toekomst waar er veel minder werk overblijft voor ons, mensen. En dat is, zeker op de korte termijn, niet bepaald een utopisch vooruitzicht.