FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Waarom stinkt de ene voet meer dan de andere?

De wetenschap achter alweer een gemene grap van de biologie.
Mijn eigen voeten in de tropen.

De wetenschap heeft ons ver gebracht. We hebben aidsremmers, er rijdt een robot op Mars en we weten eindelijk dat oermens Lucy door een val uit een boom is overleden. Gelukkig. Tijd voor onderzoek waar veel meer mensen iets aan hebben: hoe komt het eigenlijk dat de één dagenlang in de tropen kan wandelen op synthetische schoenen zonder noemenswaardige schade, terwijl de ander al bij de gedachte aan zweetvoeten stinkt als een vrachtwagen Limburgse kaas?

Advertentie

Je voeten hebben zo'n 250.000 zweetklieren, die samen iedere dag een flinke mok zweet produceren. Op een warme dag is dit uiteraard meer dan wanneer het koud is en ook tussen personen bestaan behoorlijke verschillen. Zweet op zich stinkt niet zo erg, het probleem is vooral dat er bepaalde bacteriën op de huid van je voet leven die zweet en huidvet omzetten in andere stoffen, en die kunnen zorgen voor zweetstank, of met een net woord, hircus.

Op de huid van je voet wonen een hoop bacteriën en schimmels die daar samen een gezellig ecosysteem vormen. Ze leven van huidvet, huidschilfers en de stoffen die meekomen met je zweet. Dan zijn er nog bacteriën die de afvalproducten van andere bacteriën opeten, en de aasgieren die de dode bacteriën opruimen. Dit ecosysteem is redelijk constant en het verschilt per persoon. Je loopt allerlei tijdelijke micro-organismen op, doordat je voeten in aanraking komen met veel verschillende dingen. Deze bacteriën was je er trouwens wel weer makkelijk af, omdat ze niet diep in de huid zitten zoals de vaste groep bewoners. Deze hele beestenboel is trouwens niet schadelijk. Sterker nog, een voet vol goede bacteriën helpt de schadelijke bacteriën buiten te houden.

Bacteriën worden hitsig van warme, vochtige omstandigheden zoals die van een zweetvoet in een lekker warme schoen. Hoe langer je voet in deze omstandigheden verkeert, hoe groter de kans dus is op tenenkaaslucht. Godzijdank zijn er wetenschappers die bereid zijn hier onderzoek naar te doen. Zo heeft een groep Japanners samples genomen van de voeten van 96 (opmerkelijk genoeg alleen vrouwelijke) proefpersonen en daarna hun voetgeur een score gegeven tussen 1 (geen geur) en 5 (enorme stank). Vervolgens hebben ze uitgezocht welke bacteriën op deze voeten voorkwamen en welke stoffen dan precies de stank veroorzaken. Op alle voeten werd Propionibacterium acnes gevonden, gemiddeld maar liefst 58.000 stuks per vierkante centimeter. Staphylococcus epidermis stond op de tweede plaats met 32.000 per vierkante centimeter. Het grote verschil tussen de normaal ruikende voeten en de stinkerds was de Bacillus subtilis. Die produceert azijnzuur, isoboterzuur en boterzuur, drie stoffen die samen zorgen voor een "intense voetgeur," aldus de onderzoekers. Maar ook Propionibacterium is een beruchte bacterie die aminozuren in je zweet omzet in propionzuur, dat naar kaas ruikt. Overigens worden propionbacteriën ook daadwerkelijk gebruikt bij het maken van kaas. Zelfs de doodnormale Staphylococcus epidermis draagt bij aan de zweetlucht, als er maar genoeg voedingsstoffen voor hem zijn.

Advertentie

Het verschil tussen welriekende voeten en stankvoeten heeft dus te maken met welke bacteriën er voorkomen op je voet, wat de temperatuur van je voet is en hoeveel voeding er aanwezig is voor bacteriën. Meer zweet is meer voeding, maar het heeft ook te maken met je stofwisseling. Als je bijvoorbeeld veel leucine (een aminozuur) uitscheidt, zal je sneller stinken. Het is lastig om van die vervelende bacteriën af te komen en ook je stofwisseling kun je niet makkelijk beïnvloeden.

Een microscopisch beeld van de stinkende rotzak, Bacillus subtilis

Wat kun je dan wel doen? Uiteraard helpt het om je voeten regelmatig te wassen, en ook je sokken en schoenen goed schoon te houden. In het Japanse onderzoek worden een aantal natuurlijke stoffen genoemd die de omzetting van zweet in stank afremmen: bijvoorbeeld citral, dat in citroenen zit, en geraniol, wat voorkomt in rozenblaadjes. Mocht je meer drastische maatregelen willen nemen, dan kun je ook nog de zweetproductie laten stilleggen met botox, of je zweetklieren definitief uitroeien met

elektromagnetische straling

.