De Reddit-pagina waar narcisten hulp zoeken bij lotgenoten

Als je weleens wat uurtjes op Reddit hebt doorgebracht, ben je vast ook weleens een forum over narcisten tegengekomen. Subreddits als r/RaisedByNarcissists en r/NarcissisticAbuse hebben samen ruim 750.000 gebruikers. Er zijn ook aparte subreddits voor narcistische managers of narcissistic echtgenoten. De populairste post op r/LifeAfterNarcissism is van een foto van een whiteboard waarop een inspirerende quote staat geschreven: “Voorkom dat je vanwege je eenzaamheid in contact komt met giftige mensen. Je moet geen vergif drinken omdat je dorst hebt.”

Dit soort plekken zijn zonder twijfel waardevol voor mensen die in een ongezonde relatie zitten met een narcist, maar ze roepen ook een vraag op: waar gaan narcisten zelf eigenlijk naartoe?

Al acht jaar lang bezoeken narcisten een kleine subreddit – waarvan we de naam niet noemen, zodat het hopelijk de safe space blijft die het is. De pagina heeft nog geen achtduizend gebruikers, en meestal zijn er maar dertig à vijftig mensen tegelijkertijd online. Maar het is wel een plek waar narcisten hun ervaringen delen, soms aan de hand van memes. “Als je trash bent, maar nog steeds beter dan de rest,” staat bijvoorbeeld bij een foto van een gouden afvalzak boven op een reguliere zwarte variant. In een andere post beklaagt een gebruiker zich over het feit dat het woord ‘narcist’ op Reddit te pas en te onpas wordt gebruikt: van tieners en peuters tot mensen die alleen lunch voor zichzelf maken, maar niet voor hun partner. “Als echte narcist zou ik graag een formele klacht in willen dienen tegen degene die heeft bedacht dat je het woord kunt gebruiken voor alles wat je ook maar een beetje niet aanstaat,” schrijft de gebruiker.

De subreddit is echter vooral een plek waar mensen hulp zoeken. In een bericht van een jaar geleden zegt iemand dat elk zoekresultaat op Google voor narcist gaat over “hoe je met een narcist moet omgaan”, en dat veel websites zeggen dat onmogelijk is om je ervoor te laten behandelen. “Waar zijn de hulpmiddelen? Ik zou graag willen veranderen,” zegt diegene. Dit sentiment is terug te vinden in de hele subreddit, van een vrouw die om hulp vroeg bij het herstellen van haar relatie nadat ze zich had misdragen tegenover haar partner, tot een man die beweert dat hij de stoornis heeft overwonnen en tips geeft hoe je dat ook kunt doen.

Bethan is een ontwikkelaar uit Europa van begin dertig (we hebben haar naam veranderd en details vaag gehouden om haar identiteit te beschermen). Een paar jaar geleden was ze gediagnosticeerd met een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS), en rond diezelfde tijd ontdekte ze deze subreddit. “Het is fijn om te zien dat andere mensen met soortgelijke dingen worstelen en je begrepen te voelen, omdat je verder nergens empathie voor zo’n aandoening kunt vinden,” zegt ze in een privébericht op Reddit.

Maar als niet alle tieners, peuters en mensen die alleen lunch voor zichzelf maken per se narcisten zijn, wat is dan eigenlijk wél precies de definitie van een narcist?

Dr. Tennyson Lee is psychiater bij de DeanCross Personality Disorder Service in Londen, en mededirecteur van het Centre for the Understanding of Personality Disorder. Hij legt uit dat je volgens de DSM-5 – het handboek van psychiatrische aandoeningen – aan vijf van de volgende criteria moet voldoen om de diagnose NPS te krijgen: een gigantisch gevoel van eigenwaarde, fantasieën dat je succes geen grenzen kent, geloven dat je een speciale status hebt, de behoefte aan buitensporig veel bewondering, het gevoel dat je verheven bent boven anderen, uitbuitend gedrag richting andere mensen, een gebrek aan empathie, veel afgunst en arrogantie.

Lee benadrukt wel dat deze criteria beperkt zijn, aangezien er ook “overgevoelige” narcisten bestaan. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, kunnen narcisten ook juist een laag zelfbeeld hebben, ondanks hun gevoel van verhevenheid. Bethan omschrijft zichzelf bijvoorbeeld als een “kwetsbare narcist” – haar gevoeligheid komt voort uit de overtuiging dat anderen “wreed en gemeen” zijn. Volgens Lee komt NPS voor bij ongeveer 0,4 procent van de bevolking, maar wordt het vaak niet gediagnosticeerd omdat de criteria erg strikt zijn.

Bethan legt uit dat ze zichzelf een groot deel van haar leven als intelligenter dan anderen heeft beschouwd, en dus “bewuster van de wreedheid van de werkelijkheid” dan de rest. Ze vertelt dat ze zich vroeger verontschuldigde voor haar eigen fouten en blind was voor haar eigen tekortkomingen. “Mensen gaan er vaak van uit dat mensen met NPS zich expres zo gedragen, maar zo heb ik dat niet ervaren,” zegt ze. “Ik heb me nooit een slecht mens gevoeld, omdat ik altijd dacht dat ik goede redenen had om te doen wat ik deed: het ging er altijd om dat ik iets kreeg wat ik verdiende, voor mezelf opkwam als ik dat niet kreeg, en verhaal haalde bij mensen die me onrecht hadden aangedaan.”

Voor Bethan is de subreddit een plek waar je hulp kunt zoeken op je eigen

voorwaarden. “Ik denk dat mensen met NPS niet goed reageren op het advies en de hulp die je normaal gesproken krijgt bij soortgelijke psychische problemen,” zegt ze. Veel advies klinkt voor haar vaak erg naïef. “Zulk advies moet je formuleren in woorden die bij ons aanslaan, en die aansluiten op onze perceptie van de wereld. De subreddit helpt daar denk ik goed bij.”

Een jaar geleden gaf een gebruiker een tip om empathie te kunnen voelen: stel je voor dat alles wat je doet bekeken wordt door een publiek, dat je gedrag volgt op tv. Zo kun je jezelf van een afstandje bekijken en begrijpen waarom jij zo uit de hoogte overkomt. Bethan post zelf vrij weinig op de sub, maar reageert wel op anderen. “Ik vind het leuk om mijn mening te geven,” zegt ze. “Voor mij is het ook een manier om mijn drang om oeverloos over mezelf te praten te kunnen uiten, op een plek waar dat gepast is.” Bethan vindt ook dat de berichten van anderen haar aanzetten tot nadenken, en dat de sub haar zelfbewustzijn verhoogt. “Al is het natuurlijk geen vervanging voor een therapiesessie.”

Lee heeft de pagina kort bekeken, en wat hem betreft kan het zeker nuttig zijn voor mensen met NPS. Maar hij benadrukt wel dat de informatie die er wordt gedeeld onnauwkeurig kan zijn, en mensen ervan weerhouden kunnen worden om hun problemen goed aan te pakken. “Een ruimte waarin je niet veroordeeld wordt, kan mensen met NPS in staat stellen om met overdreven veel sympathie naar zichzelf te kijken, en dus onder de moeilijke dingen uit te komen waar ze in werkelijkheid verantwoordelijk voor zijn.” Lee benadrukt dat mensen verder vooral de professionele hulp moeten zoeken die ze nodig hebben, zoals psychodynamische therapie of een psychoanalytische behandeling.

Charlotte, een 25-jarige data-analyst uit Australië, was een half jaar geleden gediagnosticeerd met NPS en kwam vorige maand achter het bestaan van deze subreddit (ook haar naam is veranderd). “Ik vond het fijn om een gemeenschap te vinden waarin mensen met NPS niet als ontembare monsters werden behandeld,” zegt ze in een privébericht. Ze reageert een stuk of vijf keer per week op berichten op de pagina en zegt dat het voor haar “de enige plek” is waarvan ze zeker weet dat ze er niet gestigmatiseerd wordt. “Ik vond het sowieso moeilijk om me voor te stellen dat ik ervan af zou kunnen komen, vooral toen allerlei mensen – waaronder zelfs ggz-professionals – zeiden dat ik eigenlijk gewoon een slecht persoon was, en dat ook zou blijven,” zegt ze. De pagina heeft haar echter hoop op de toekomst gegeven.

“Ik leer hoe ik mijn verstoorde denkpatronen kan herkennen en het gedrag dat ermee gepaard gaat kan stoppen,” zegt ze. “Ik train mezelf ook om voordat ik iets doe, in welke situatie dan ook, actief na te denken over hoe anderen er tegenaan kijken. Ik probeer mijn gewoonte te doorbreken om me op een egocentrische manier te gedragen.”

De grootste subreddit over narcisme, r/RaisedByNarcissists, verwijdert berichten en reacties die door echte narcisten zijn geschreven. Charlotte, die zegt dat ze achttien jaar misbruikt is als kind, heeft er moeite mee dat ze vanwege haar diagnose wordt buitengesloten van zo’n plek. “Een ander probleem met dit soort groepen is dat ze vertrouwen op diagnoses die nergens op gestoeld zijn,” zegt ze. “Iedereen kan zich vergrijpen aan psychologisch misbruik, ook neurotypische mensen.”

De kleine subreddit voor narcisten is zeker geen perfecte plek. Bethan zegt dat de beheerders nogal afwezig zijn – ze hebben ook niet gereageerd op een interviewverzoek – en dat er af en toe mensen opscheppen over hun narcisme. Charlotte zegt dat ze grove berichten en zelfs doodsbedreigingen kreeg nadat gebruikers van andere Reddit-pagina’s hadden gezien dat ze in deze subreddit berichten had geplaatst. Maar over het algemeen blijft het een veilige plek, op een website waar verkeerde diagnoses worden gesteld en kwaad wordt gesproken over narcisten – meer dan over welke andere persoonlijkheidsstoornis dan ook.

“Het hielp me te begrijpen dat er ook een leven is na de diagnose,” zegt Charlotte.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE UK.