​Waarom iedereen ziek wordt van flexplekken

Eén ding is zeker: het open kantoor en flexplekken zijn hip. Het lijkt alsof je als bedrijf niet meer echt serieus genomen kan worden als je iedere werknemer nog aan een eigen bureautje zet. Nee, de werknemer van nu werk gezellig met zijn collega's aan één grote tafel. Toch wordt dit fenomeen minstens zo gehaat als dat het geliefd is. Sommigen zeggen dat het goed is voor de productiviteit en de creativiteit, anderen zeggen dat het juist niet zo is. Maar zouden we ook ziek kunnen worden van flexplekken?

Ondanks alle discussie over dit onderwerp, is er nog niet heel veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het verband tussen flexplekken en de gezondheid. Toch is er in het handje vol onderzoeken dat er wel is een trend te zien die instinctief helemaal lijkt te kloppen: ieder mens is een wandelende haard van ziekteverwekkers en daarom zijn flexplekken logischerwijs een risico voor de gezondheid. Want je hebt nou eenmaal meer kans om ziek te worden, als je de hele dag in de ziektekiemen van een ander zit te werken.

Het bewijs stapelt zich langzaam maar zeker op. Een Zweeds onderzoek, waarbij 1.800 werknemers waren betrokken, wees uit dat werknemers in een open kantoor zich bijna dubbel zo vaak ziek melden dan werknemers die een eigen kantoor hebben. Uit een enquête in Denemarken blijkt dat werknemers met flexplekken 62 procent meer kans hebben op ziekteverzuim dan werknemers met een eigen plekje. Een vergelijkbare enquête in Canada laat zien dat werknemers die in een open kantoor werken gemiddeld 3,1 dagen in het jaar ziek zijn, terwijl mensen die thuis werken maar gemiddeld 1,8 dagen per jaar ziek zijn. Daarnaast worden open kantoren in verband gebracht met het Sick Building Syndrome – een verzameling gezondheidsklachten zoals hoofdpijn en problemen met de luchtwegen – en hogere stressniveaus, die op hun beurt weer slecht zijn voor het immuunsysteem.

Al dit bewijs lijkt erop te wijzen dat flexplekken slecht zijn voor de gezondheid. Maar waarom? Daarvoor is het handig om wat basiskennis over virussen te hebben.

De gewone verkoudheid is een term waarmee we verschillende virussen aanduiden, die dezelfde symptomen veroorzaken in het geval van een infectie. Daarnaast is er ook de griep, een ziekte die door verschillende varianten van het influenzavirus wordt veroorzaakt. Met de griep en de verkoudheid hebben we het leeuwendeel van de winterziektes te pakken en die worden beide veroorzaakt door een virus. Een virus verspreidt zich voornamelijk op de volgende drie manieren:

• Een geïnfecteerd persoon zit aan zijn neus of mond, waardoor het virus op zijn hand komt te zitten. Vervolgens raakt hij een oppervlak aan. Een gezond persoon raakt hetzelfde oppervlak aan, raakt zij gezicht aan, waardoor hij nu ook geïnfecteerd is.
• Een geïnfecteerd persoon niest of hoest en een gezond persoon in de buurt ademt of slikt wat van het geïnfecteerde spuug in.
• Een geïnfecteerd persoon niest of hoest en een gezond persoon ademt wat van de wolk van virusdeeltjes in.

Nu je begrijpt hoe virussen zich verspreiden, is het makkelijk om door te hebben dat een open kantoor, zonder fysieke barrières tussen werknemers, het leven van een virus heel erg makkelijk maakt.

"Het is ontzettend logisch," aldus John Noti, een microbioloog verbonden aan het Centers or Disease Control, het Amerikaanse instituut voor de volksgezondheid. "Mensen zijn viezeriken. Ze hoesten en ademen op je en ze raken je omgeving aan. Als je een fysieke afstand hebt ten opzichte van anderen, zodat ze geen toegang hebben tot je werkruimte, dan is het logisch dat je minder snel geïnfecteerd raakt."

Iets simpels als een scherm tussen werknemers kan het risico op infectie al aanzienlijk verminderen, omdat je collega's niet zo makkelijk in je gezicht kunnen hoesten of aan je spullen kunnen zitten. Is de ruimte helemaal open, dan loop je de kans om zelfs ziek te worden van een collega die helemaal aan de andere kant van de kamer zit.

"Als je in een kantoor zit waar alle bureaus tegen elkaar staan, dan kunnen die kleine druppeltjes van het hoesten makkelijk bij de persoon naast je terecht komen. Het is zelfs goed mogelijk dat ze meters verderop terecht komen," aldus Noti.

Maar volgens Noti ben je niet compleet veilig als je wel een eigen kantoor hebt. Er zijn namelijk altijd gemeenschappelijke ruimtes, zoals de badkamer, de keuken en de kopieermachine, waar je zieke collega's hun ziektekiemen achterlaten. Daarnaast hebben de meeste kantoren een ventilatiesysteem waardoor de "wolkjes" van virusdeeltjes zich kunnen verspreiden.

Toen hij dat zei, moest ik hardop kokhalzen. Gelukkig zijn er makkelijke manieren om de te onttrekken aan de ranzigheid van je collega's: was regelmatig je handen, probeer je gezicht niet te vaak aan te raken en blijf uit collegialiteit thuis als je ziek bent. Toch is dit geen garantie dat je niet ziek gaat worden. Als je, net als de meesten, in een open kantoor werkt, dan moet je jezelf er misschien maar bij neerleggen dat je collega's je deze winter ziek gaan maken. En waarschijnlijk meer dan één keer.