Het is legaal om leeuwenvlees te eten

Voor zijn 91ste verjaardag aankomende zaterdag krijgt de Zimbabwaanse president Robert Mugabe een bijzonder feestmaal voorgeschoteld. Tijdens het feest, waarvoor twintigduizend gasten zijn uitgenodigd, zullen er vijf antilopen, twee buffels, twee olifanten, twee sabeldieren, en een leeuw worden geserveerd. Volgens een artikel in de Zimbabwaanse krant The Chronicle wordt de beestenboel gedoneerd door Tendai Musasa, de eigenaar van de Woodlands Farm in Victoria Falls waar het verjaardagsfeestje zal plaatsvinden.

"Dit is onze manier om het feest te steunen en ervoor te zorgen dat iedereen in de gemeenschap in een feeststemming komt," zei Musasa tegen The Chronicle. "De totaalwaarde van de dieren is 107 duizend euro. Dat komt overeen met het bedrag dat we jaarlijks krijgen, en we hebben besloten dat dit het perfecte gebaar is. We zijn nu met het wildparkbeheer aan het regelen dat de dieren een paar dagen voor de grote dag geslacht worden. En we zijn ook in gesprek met het hotel waar het vlees bewaard zal worden."

Je zou denken dat het eten van olifanten en leeuwen – symbolen van natuurbescherming over de hele wereld – illegaal zou zijn, maar dat is niet zo. Zowel de Zimbabwaanse als internationale wetten staan het eten van olifanten en leeuwen gewoon toe. Sinds 1997 worden de olifantenpopulaties van Botswana, Namibië, Zuid-Afrika en Zimbabwe als gezond genoeg beschouwd om er gereguleerd op te jagen en het vlees te exporteren. Zimbabwe beweert zelfs dat het meer olifanten heeft dan het land aankan en moedigt daarom de slacht en consumptie van olifantenvlees aan. Natuurbeschermers zijn van mening dat deze cijfers niet kloppen, en vinden dat het land z'n eigen glazen ingooit door de biodiversiteit en het toerisme dat daarop afkomt kapot te maken. De VS heeft alle Zimbabwaanse olifantenproducten in 2014 in de ban gedaan, omdat ze bang zijn dat er teveel wordt gestroopt in het land en er te weinig overheidstoezicht is, maar dit heeft geen invloed op lokale of internationale wetten.

De leeuw is wel een bedreigde diersoort, maar is het uitsterven nog niet nabij. Daarom mag er in Afrika gereguleerd op leeuwen gejaagd worden en mogen ook fokkers in Amerika hun gang gaan en leeuwen doden als trofee of voor het vlees. De afgelopen jaren zijn er in Amerika een paar keer korte leeuwenvleesrages geweest – volgens liefhebbers smaakt het naar goed varkensvlees. Ruim 64 procent van alle trofeeën van gedode leeuwen in Afrika wordt gekocht door Amerikanen. In vergelijking daarmee is Mugabes leeuw maar een klein vergrijp.

Het is moeilijk om de consumptie van wilde dieren in kaart te brengen, zegt Adam Roberts, directeur van het Amerikaanse Born Free USA. "Vlees van wilde, bedreigde diersoorten dat in het land zelf wordt geconsumeerd, hoeft [in tegenstelling tot vlees dat geëxporteerd wordt] niet gemeld te worden aan de officiële instanties," vertelt hij.

De Amerikaanse markt voor dit soort vlees is vrij klein. Robert zegt dat leeuwenvlees in de Verenigde Staten meestal door restaurants wordt geserveerd als een stunt, wat vaak een averechts effect heeft en veel controverse veroorzaakt. En hoewel er in het verleden in Afrika nog wel wilde dieren werden geserveerd aan geëerde gasten als delicatesse, worden deze vleessoorten (met name dat van leeuwen) nu nog maar zelden gegeten op het continent.

Alleen Zimbabwe is nog wel eens de uitzondering op deze regel. "Mugabe en zijn mensen doen dit al jaren," zei Johnny Rodrigues, hoofd van de Zimbabwe Conservation Task Force, tegen The Guardian. "Elke keer dat het Onafhankelijkheidsdag of een andere feestdag is, worden er meerdere olifanten en buffels geslacht."

Mugabe heeft in het verleden soldaten en dorpsbewoners aangemoedigd om olifanten te eten. Economische chaos en voedseltekorten stimuleren de jacht op wilde dieren ook. In de afgelopen maanden heeft Mugabe kritiek gekregen omdat hij de verkoop goedkeurde van zestig tot tachtig gevangen babyolifanten aan onbekende kopers in China, Frankrijk en de Verenigde Arabische Emiraten voor zestigduizend euro per stuk. Ironisch genoeg was dit om natuurbeschermingsprojecten in het land te financieren. Alles bij elkaar genomen levert de legale olifantenmarkt veertien miljoen per jaar op voor Mugabe en zijn vrienden.

Adam Roberts gelooft dat iedere consumptie van wildvlees de vraag ernaar doet groeien, waardoor de dieren steeds meer worden bedreigd. De erg openbare consumptie van leeuwen en olifanten op een nationaal eetfestijn van de president betekent waarschijnlijk weinig goeds voor de dierenpopulaties.

De lokale bevolking is net zo ontevreden over het diner van Mugabe als natuurbeschermers, maar om andere redenen. Ongeveer 120 dorpelingen in de buurt van Musasa's boerderij beweren dat de dieren zonder toestemming van hun land worden gehaald. Dit gaat ten koste van hun eigen jachtquota, wat betekent dat ze een substantieel deel van hun jaarsalaris zullen mislopen. Volgens een Zimbabwaanse krant vindt Musasa dat iedereen die de donatie niet steunt een "vijand van de president is."