We vroegen jonge mensen waarom ze zich in godsnaam verkiesbaar stellen

Het is soms moeilijk om niet moedeloos te raken als je veel bezig bent met de politiek. In de campagnetijd wordt er nog wel hartstochtelijk gediscussieerd over bestaanszekerheid en een klimaatbestendige toekomst, maar vaak lijkt het alsof er weinig verandert en alle nieuwe ideeën verdwijnen in een maalstroom van lobbyisten, gepolder en bureaucratie. Het vertrouwen van de Nederlandse bevolking in de politiek is dan ook bijzonder laag – volgens het CPB is zes op de tien mensen ontevreden over hoe het eraan toegaat in Den Haag.

Toch zijn er steeds weer nieuwe jonge mensen die zich vol frisse moed in de grijze zee van de politiek storten. Wij zochten een paar van hen op om te vragen waarom ze dat doen, wat ze hopen te veranderen en hoe ze zich staande houden in het politieke gewoel.

VICE: Ha Gaby! Veel mensen zijn hun vertrouwen in de politiek verloren. Waarom wil jij de politiek nog in? 
Gaby Markandu: Ik snap dat mensen hun vertrouwen zijn verloren, want op veel van de mensen die nu de regels maken is het lastig te vertrouwen. Als je kijkt naar het toeslagenschandaal – dat is onmenselijk. Rutte, die blijkbaar een wegwerptelefoontje had, waarmee hij shady shit deed en zijn sms'jes wiste. Het lijkt wel of sommige politici niet hun best doen om betrouwbaar over te komen. De politiek heeft door al dat liegen imagoschade opgelopen. 

Hoe ga je dat terugwinnen?
Door oprecht, integer en eerlijk te zijn en te laten zien dat ik mens ben, met nog een leven buiten de politiek. Het was een schandaal toen de Finse premier stond te dansen op een feestje. Er is iets mis met de verwachting die de samenleving heeft van hoe politici zich gedragen. Als je verwacht dat ze zich als robots gedragen, wat voor politici wil je dan in het land? 

Stel het lukt om in de Tweede Kamer te komen. Wat zou je als allereerste willen veranderen?
Ik zou alles op alles zetten om de situatie voor dieren te verbeteren. Ik zou dierenrechten in de grondwet willen opnemen. Het is verschrikkelijk hoe dieren worden onderdrukt. Ik heb het bijvoorbeeld over de koe. Veel mensen denken: prima, die koeien die lekker buiten in het gras lopen, dat zijn toch blije koeien? Maar ze worden genetisch gemanipuleerd en geforceerd zwanger gemaakt, om vervolgens hun kind af te pakken. Als we dat met mensen zouden doen, zou het de grootste misdaad in de geschiedenis zijn. Trouwens, ik wil graag benadrukken dat ik geen plek in de Tweede Kamer ambieer. Ik heb al twee mooie banen: bij The Animal Politics Foundation en als beveiliger bij een datacenter. 

Waarom sta je dan op de kandidatenlijst?
Ik kan iets toevoegen aan de campagne, omdat ik een eigen achterban heb die ik mee kan krijgen. Als ik met voorkeurstemmen in de Kamer zou komen, zou ik het afwijzen. Voor iemand die geen totale workaholic is, is de werkdruk bizar. Die verantwoordelijkheid moet je kunnen dragen. Er zijn mensen in mijn partij die dat kunnen, maar ik ben dat niet. Ik wil letten op mijn eigen mentale gezondheid. Bovendien hoef je niet de Kamer in om politieke en maatschappelijke veranderingen in de wereld te creëren. Mijn doel is niet om de politiek in te gaan, maar om dieren te helpen.’

Wat is het voordeel van jong zijn in de politiek?
Ik bevraag makkelijk de status quo. Veel politici die al lang meelopen zitten vastgeroest in hun oude manier van denken. Bij alles denk ik: waarom doen we het eigenlijk al jaren zo? Als ik dat vraag, krijg ik vaak van mannen te horen: ‘Je bent jong, jouw tijd komt nog wel.’ 

Ik zag ook dat je klimaatactivist ben. Hoe is het om te gaan met het polderen en de supertrage besluitvorming van de politiek als je hart vol activistenvuur is?
Politieke besluitvorming gaat langzaam ja, maar de impact die we hebben gaat ook wel weer snel, vind ik. Als ik ergens kom praten over dierenrechten, zeggen mensen: ‘Hey, daar heb ik nog nooit over nagedacht.’ Natuurlijk zou het geweldig zijn als het sneller ging, maar als je zo nadenkt, bereik je niets. Ik kijk liever naar de baanbrekende successen die we hebben. Bijvoorbeeld dat er eerst nog op bedreigde diersoorten gejaagd mocht worden, en nu niet meer. 

VICE: Hi Lyle, jij strijdt voor een zetel in de Tweede Kamer. Als dat lukt, wat zou je als allereerste willen veranderen?
Lyle Muns: De positie van jongeren gaat me aan het hart, het is bijvoorbeeld heel moeilijk om een huis te vinden. Ik maakt me ongelooflijk boos dat huisjesmelkers daar misbruik van maken, door asociaal hoge prijzen te vragen. Er zijn regels hoeveel huur je maximaal mag vragen, maar die worden niet goed gehandhaafd. Als eerste zou ik een huismelkersboete invoeren, zodat jongeren op een betaalbare manier kunnen wonen. Welke portefeuille ik ook zou krijgen, de positie van jongeren en minderheden neem ik in alles mee.

Jij maakt je al lange tijd hard voor gemarginaliseerde groepen, als pleitbezorger voor het Aidsfonds en woordvoerder voor PROUD. Wat kan op dit vlak echt beter?
De afgelopen jaren hebben we gezien dat haat tegen minderheden steeds agressiever wordt. Regenboogvlaggen die in brand worden gestoken, online transhaat, een burgemeester die bijna werd aangereden vanwege homohaat. Dat heeft inmiddels ook zijn weg naar de Kamer gevonden. Partijen als Forum voor Democratie en DENK vinden dat je geen aandacht mag besteden aan de acceptatie van lhbti’ers. Homofobie is er altijd geweest, maar het lijkt steeds agressiever te worden. Daar moet een heel sterk geluid tegenover staan. Dat geluid wil ik graag zijn.

Je kwam een aantal jaar geleden uit de kast als sekswerker. Ervaar je daarover in de politiek wel eens vooroordelen? 
Inmiddels doe ik geen sekswerk meer, maar toen ik uit de kast kwam als sekswerker, was ik al politiek actief. Journalisten zeiden: ‘We dachten dat je iets met politiek zou gaan doen, nu waarschijnlijk niet meer.’ Alsof ik geen volksvertegenwoordiger meer kan zijn, omdat ik open ben geweest over dat deel van mijn geschiedenis. In de Tweede Kamer wordt veel gediscussieerd over sekswerkers, maar weinig gepraat met deze groep. Het zou de eerste keer zijn dat een politicus uit eigen ervaring kan spreken. Ik kan representatie bieden, een stukje vertegenwoordiging, dat is zeer belangrijk.

Veel mensen in de kamer krijgen een heleboel haat over zich heen. Beangstigt dat je weleens?
Ik vind het heel heftig hoeveel politici online bedreigingen krijgen. Veel politici hebben beveiliging nodig, dat is heel ongezond voor een democratie. Daar maak ik me zorgen over, maar ik vind nooit, nooit, nooit dat ik dan maar niet actief moet worden. Dat zou het grootste cadeau zijn aan mensen die je bedreigen. 

Veel mensen zijn hun vertrouwen in de politiek verloren. Waarom wil je überhaupt de politiek in? 
Veel jongeren hebben niets anders gekend dan rechtse premiers, dat heeft gezorgd voor een opeenstapeling van allerlei problemen. Een gebrek aan woningen, klimaatverandering, problemen op het gebied van mentaal welzijn. Logisch dat ze wantrouwen voelen. De afgelopen vijftien jaar ben ik actief geweest in het maatschappelijke middenveld, bijvoorbeeld als voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) Ik moest altijd aan de politiek vragen: ‘Willen jullie hier aandacht aan besteden?' Ik was toen altijd afhankelijk van politici die het belang ervan inzagen. Als ik zelf in die stoel in de Tweede Kamer zit, kan ik thema’s die ik belangrijk vind aandragen. 

Tot slot: hoe ga je het vieren als het lukt?
Tijdens de uitslagenavond samen zijn met alle leden van de partij die hard hebben gewerkt. Ik zou het graag vieren met een etentje met mijn ouders en alle mensen die mee hebben geholpen. Maar ik zou het niet te lang vieren, want dan begint het echte werk. Ja, ik zou supertrots zijn als ik Tweede Kamerlid word. Politiek is mijn allergrootste passie. Het geeft betekenis aan het leven, het gevoel dat ik iets kan veranderen geeft me genoegdoening. Ik zou graag willen zeggen: ga stemmen! Als je niet stemt, verandert er niets.

VICE: Hallo Hilde! Veel mensen hebben geen vertrouwen meer in de politiek, waarom wil jij de politiek in?
Hilde: Ik ben opgegroeid in een dorpje in Drenthe. Ik was totaal niet bezig met de politiek, en de politiek ook niet met ons – dacht ik. Toen ik 17,5 was, werd de alcoholgrens verhoogd naar 18. Anderhalf jaar mocht ik drinken en toen een halfjaar niet. Achteraf denk ik: was dat nou zo belangrijk? Maar ik realiseerde me op dat moment dat je niet je eigen leven bepaalt, maar dat de politiek invloed heeft op het leventje waarvan ik dacht dat ik het rustig kon leiden zonder bemoeienis. Ik dacht: of er wordt over mijn toekomst beslist, of ik ga me ermee bemoeien.

Welke stap heb je toen gezet?
Ik ben bij verschillende politieke organisaties gaan kijken. De jonge socialisten vond ik aardige mensen, maar ik was het met alles wat zij zeiden oneens. Als ik een probleem zie, in mijn eigen leven of omgeving, kijk ik eerst wat ik zelf kan veranderen. Als het echt niet kan worden opgelost, kijk ik naar de overheid. Bij de jonge socialisten was het totaal andersom. Mijn reden om actief te worden was liberaal. Waarom bepaalt de politiek, en waarom kan ik dat niet met mijn ouders beslissen? Ik ben bij JOVD blijven hangen. In Friesland waren daar nog niet zoveel mensen actief. Ik ben leuke sprekers gaan uitnodigen, borrels gaan organiseren. Het is goed om de politiek een beetje sexy te maken.

Krijg je als jonge vrouw in de politiek wel eens te maken met seksisme?
Ja, als ik op Twitter kijk, word ik daar niet blij van. Bij een foto van meiden van de JOVD stonden op Twitter reacties als: ‘Die zijn dik, hebben kleding van hun moeder aan.’ De negativiteit was erg op uiterlijk gezicht. Dat is bij vrouwen erger. Nu in de campagne zijn we veel op straat om met mensen in gesprek te gaan, daar maak ik totaal geen seksisme mee. Bij de VVD zijn de Groningse kandidaten alledrie vrouw. Dat is puur toeval, de drie meest geschikte kandidaten zijn vrouw. Mensen reageren daar alleen maar leuk op. 

Hoe het is voor jou om VVD-politicus te zijn in Groningen, waar het vertrouwen in de politiek en vooral in de VVD erg is afgenomen door alles wat er omtrent de gaswinning is gebeurd?
Het motiveert me juist om de politiek in te gaan, zodat mensen zich weer gehoord voelen. Juist in Groningen. Vorige week sprak ik een man die om die reden niet meer naar de stembus ging. Aan het eind van het gesprek gaf hij aan dat hij toch zou gaan stemmen. Het gesprek duurde dik een kwartier, maar zo zie je dat als je echt de tijd neemt voor iemand en rustig luistert, je dat vertrouwen wel terug kunt winnen. Vaak gaan politici naar zaaltjes toe om te vertellen wat de plannen van de partij zijn en vertellen waarom iets is gebeurd. Natuurlijk moet je uitleggen waarom bepaalde keuzes worden gemaakt, maar ik vind het belangrijker om te luisteren. Aan een tafel te zitten met een bak koffie en te horen wat er speelt.

Hoop je ooit lijsttrekker of minister-president te worden op een dag?
Ik ben niet bezig met wat op welke plek ik kan komen, ik ben bezig met wat ik voor Nederland kan betekenen. Je moet me op dit moment zeker geen fractievoorzitter of lijsttrekker maken, want daar heb ik niet genoeg ervaring voor, maar over tien jaar? Geen idee, ik durf het niet te zeggen. Yeşilgöz is voor mij een voorbeeld. Toen ik JOVD-voorzitter was, zei ik altijd dat zij Rutte moest opvolgen. Toen zij staatssecretaris Klimaat werd, belde ze mij in haar eerste week: ‘Het klimaat gaat jongeren aan, jij bent de voorzitter, heb je dingen die ik moet meenemen in mijn portefeuille?’ Dat vond ik heel gaaf. 

Tot slot: hoe ga je het vieren als het lukt?
Ik vind het belangrijk om met het campagneteam een goede borrel te drinken. Ik hou wel van een lekker wijntje of een limoncello spritz. Politici zijn normale mensen, ik vind het belangrijk om te blijven doen wat ik al deed. In het dorp waar ik vandaan kom, ga ik regelmatig naar een feestje. Dus dat zal ik blijven doen. Als politici moet ik niet ergens dronken in een goot liggen, maar gelukkig doe ik dat niet.

VICE: Dag Ouafa. Met het vertrouwen in de politiek staat het niet al te best gesteld. Waarom wil je überhaupt nog de politiek in? 
De afgelopen jaren zijn er veel dingen misgegaan, het toeslagenschandaal, de woningcrisis. Ik snap heel goed dat mensen hun vertrouwen zijn verloren, dat ze geïrriteerd of cynisch zijn. Zo van ‘het zal allemaal wel met de politiek.’ Toen afgelopen zomer het kabinet viel, had ik precies hetzelfde: gaan we het kabinet laten vallen vanwege een migratieprobleem? Ik was superboos en geïrriteerd, maar ik voelde iets anders opborrelen: de drang om een extra stap te zetten.

Jij besluit als rijksambtenaar de overstap te maken naar de Kamer. Waarom?
Het is niet dat ik niet happy ben met mijn werk, maar ik wil zelf meer aan de knoppen draaien. Politiek is de plek waar je dingen zelf kunt agenderen, een rol waarin je het vuurtje kunt aansteken. Ik voel de honger om aan die kant te staan.

Wat zou je als allereerste willen veranderen?
Mijn expertise is economie en overheidsfinanciën, dus ik zou beginnen waar ik goed in ben. Ik zou het toeslagensysteem afschaffen. Hoe dat is ingericht, is heel raar. Twee voorbeelden: meer werken loont niet altijd. Er zijn mensen die meer uren gaan draaien, maar die in hetzelfde bakje vallen qua belastingafdracht. Logisch dat veel ouders zeggen: ‘Als een dag extra werken niet loont, blijf ik liever een dag extra bij mijn kind.’ Daarnaast maakt het me woest dat we zeggen: vul al deze formulieren in als je denkt dat je recht hebt op toeslag, we geven jouw geld en als het niet klopt, willen we het terug. Op die manier raken mensen in de problemen.

Wat is het voordeel van jong zijn in de politiek?
Ik denk niet dat alles wel goedkomt als we jonge mensen in de kamer hebben. Het is belangrijk dat je jong én ervaren bent. Maar omdat ik jong ben, weet ik wat er speelt onder mijn leeftijdsgenoten. Veel van hen zijn bezig met samenwonen, kinderen krijgen, een huis kopen. Er zijn politici die zeggen: ik heb ook mijn eerste huis moeten kopen. Dan denk ik wel: ja, in welke tijd? Toen huizen nog in overvloed waren en stukken betaalbaarder waren? 

Krijg je als jonge vrouw wel eens te maken met seksisme of discriminatie in de politiek?
Toen ik de kandidaatstelling bekend maakte, kreeg ik ook wel opmerkingen als 'hebben we er weer een’, omdat ik een vrouw van kleur ben. Als ik in de Kamer kom, weet ik dat ik met veel haat te maken zal krijgen. Ik heb goed daarover nagedacht, veel met vrienden en familie gepraat. Toch heeft het me niet weerhouden om de politiek in te willen. Ik wil me niet laten leiden door angst. Het is mijn worst-case scenario dat de VVD, PVV en de partij van Pieter Omtzigt de grootste partijen worden. Dat rechts conservatisme, waarin vrouwen en mensen met een migratieachtergrond slecht worden neergezet – dat is achteruitgang. Omtzigt stemde tegen de afschaffing van de bedenktijd bij abortus hè? Veel mensen weten dat niet. Ik hoop enorm dat we ons progressieve hart laten spreken. 

 oop je ooit lijsttrekker of minister-president te worden op een dag?
Daar ga ik geen nee op zeggen, maar ik ben nog maar 33, heb nog een lange weg te gaan. Ik moet nog veel leren. Het is niet mijn einddoel, het is niet de reden dat ik me nu heb gekandideerd. De reden dat ik heb gedaan, is omdat ik de progressieve waarden wil laten horen. Maar tuurlijk hoop ik dat ik het zo goed ga doen, dat ik ooit lijsttrekker kan worden. Dat zou fucking nice zijn.

Tot slot: hoe ga je het vieren als het lukt?
Ik kan niet tippen aan de dansende foto van Sigrid Kaag op tafel. Ik moet lachen om deze vraag, omdat ik geen idee heb hoe ik het ga vieren. Ik denk dat ik heel stil zou zijn, van trots. Trots op mezelf, maar ook trots op alle mensen die naar de stembus zijn gegaan, met een diep gevoel voor democratie. En misschien koop ik wel een lekkere taart.