Het ultieme reddingsplan voor de neushoorn: hoorns kweken in een lab

​De vraag naar de gestroopte hoorns van de neushoorn is nog nooit zo hoog geweest. Maar misschien kan een startup in de VS aan deze groeiende vraag voldoen door kunstmatige hoorns in een lab te gaan kweken.

Het lijkt een gestoord idee, maar dit is de missie van Pembient. Pembient is het geesteskind van twee biologen, Matthew Markus en George Bonaci. Het duo vertelde me dat ze al eerder biotechnische-methodes ingezet hebben om kunstmatig neushoornpoeder te ontwikkelen in een lab.

De hoorn van de neushoorn is een traditioneel medicijn in landen als Vietnam en China. De voorstanders van het medicijn denken dat een ontgiftende werking heeft, en dat het alles van kanker tot kater kan genezen. De vraag hiernaar heeft geleid tot recordniveaus van neushoornstroperij. Vorig jaar werden er in Zuid-Afrika 1215 neushoorns gestroopt. Ter vergelijking: in 2008 waren dat er 83.

De hoorns bestaan voornamelijk uit keratine, hetzelfde materiaal als waar je nagels van gemaakt zijn. Op dit moment is het in het lab-gekweekte alternatief nog maar iets meer dan een idee. Het is echter wel een idee dat de biologen Matthew Markus en George Bonaci 50.000 dollar in financiering, en toegang tot een lab opleverde.

Het team wil nog niet in detail treden over hoe het de hoorns zou gaan fabriceren.Volgens Markus hebben ze al iets gecreëerd wat op neushoorn-poeder lijkt. "Stellen dat het alleen om keratine gaat is te simpel, er zitten een hoop andere moleculen en elementen in, zoals DNA," vertelde Markus me. "We proberen een hoop verschillende benaderingen. We gebruikten biotechnische- en biochemische processen om de verschillende proteïnen te isoleren, hier voegden we het DNA aan toe en vanaf dat punt kunnen we verder werken."

Hij vertelde ons ook dat het team begint met een poeder maar uiteindelijk hoopt om volledige hoorns te kunnen gaan produceren. Markus heeft een aantal ingenomen hoorns in het lab staan om hun kunstmatige versie aan het daadwerkelijke product te kunnen vergelijken.

Maar kan zo'n product echt helpen bij het bestrijden van de neushoornstroperij? Er zijn een hoop verschillende theorieën over wat de beste manier is om stropers te dwarsbomen, maar het mag duidelijk zijn dat de huidige strategieën niet werken. Volgens de South African Department of Environmental Affairs werden er in 2007 13 neushoorns van hun hoorns gestript. In 2012 waren dit er 668, en vorig jaar 1215. Vorig jaar was het zevende jaar op rij in Zuid Afrika dat er records verbroken werden. Bovendien schieten de cijfers in de rest van Afrika ook omhoog.

Een groot deel van deze stijgende vraag wordt aangejaagd door de groeiende bovenklasse in China en Zuid Oost Azië. De hoorn van de neushoorn is hier vooral een statussymbool, zei Kent Redford, de directeur van de analyse en coördinatie van biodiversiteit bij de Wildlife Conservation Society. Als we het zo bekijken: wie wil er dan een nephoorn kopen?

"De prijs wordt expres hoog gehouden, en mensen willen dat bedrag er graag voor neertellen zodat men ziet dat je het geld kan missen," vertelde Redford me. "Kunstmatige hoorns kunnen een markt creëren waarin het wilde product nog veel duurder wordt."

"Ik moedig het aan dat ze deze problemen te lijf willen gaan. Ze doen het met de beste bedoelingen, maar het plan is niet goed uitgewerkt," voegt hij hieraan toe. "Ik denk gewoon dat het idee niet geaccepteerd zal worden door de markt."

Om zijn punt kracht bij te zetten merkte Redford op dat mensen in China meer geld over hebben voor botten van wilde tijgers dan voor botten van tijgers uit gevangenschap.

Het is daarbij ook de moeite waard om op te merken dat markt voor neushoornhoorns in Azië geen rationele en wetenschappelijke gefundeerde markt is. In Azië wordt het object bijna als iets magisch gezien, kunnen mensen uiteindelijk gaan geloven dat deze magie in een lab wordt nagemaakt?

Markus begrijpt de kritiek, en zegt dat z'n team de markt erg nauwgezet zal volgen. "Als we er achter komen dat hun product de neushoorns niet ten goede komt, zullen we de productie staken." Hij vertelde ook dat hij met experts in Vietnam om de tafel had gezeten, en sprak over de vraag naar kunsthoorns. Bijna de helft van deze experts verzekerde hem dat ze deze hoorns zouden gaan gebruiken in plaats van de echte hoorns.

"We denken niet dat dit de doodslag zal betekenen, we denken dat het één onderdeel kan zijn van de bestrijding van stroperij. We hebben de rechtspraak, we hebben strategie die de vraag moet onderdrukken, en nu hebben we de alternatieve toevoer die hier aanvulling aan kan geven. Vergelijk het met de bontindustrie: er zijn antistroperswetten, er zijn groepen als PETA die de vraag proberen terug te dringen, en er is synthetisch-bont. Wat Azië mist is een replicaproduct."

Er is niet super veel tijd om er achter te komen of dit plan werkt. Met deze snelheid zal de neushoorn in 2020 uitgestorven zijn. Van de noordelijke witte neushoorn zijn er op dit moment nog maar vijf over. Biotechnische en synthetisch-biologische projecten staan erom bekend lang te duren en veel geld te kosten. Kan Pembient op tijd een hoorn ontwikkelen die in staat is om een verschil te maken?

Het bedrijf heeft vooralsnog genoeg geld, en Markus zei dat het team zo snel werkt als het maar kan. "Als we wachten dan kunnen ze met 2020 of 2025 uitgeroeid zijn. De druk om iets nieuws te ontwikkelen is hoog."