De ‘Komeet van de Eeuw’ vliegt morgen over het oppervlak van de zon

De wereld der astronomen maakt zich op voor een bezoek uit de verste uithoeken van ons zonnestelsel. De komeet ISON, aka de ‘Komeet van de Eeuw’, is op intergalactische ramkoers met ons zonnestelsel en zal morgen op zo’n 1.100.000 kilometer langs de oppervlakte van de zon scheren. Overleeft de komeet dat treffen dan zou hij zó helder kunnen worden dat we hem voor de rest van het jaar met het blote oog vanaf aarde kunnen zien. De komeet wordt nu al “de meest indrukwekkende komeet van onze generatie” genoemd. Maar dan moet het morgen dus nog wel eerst zijn ontmoeting met de zon overleven.

De komeet ISON, die op 21 september 2012 vanuit Rusland werd ontdekt, komt volgens wetenschappers uit de Oortwolk vandaan - een gordel van kometen die zich net aan de rand van ons zonnestelsel bevindt. De komeet is naar schatting zo’n twee kilometer groot en bestaat uit steen en ijs (bevroren gassen). Wat ISON zo speciaal maakt is dat het een zogeheten ‘sungrazer’ is. Ieder jaar vliegen er duizenden kometen door ons zonnestelsel maar slechts enkele daarvan passeren de zon’s ‘corona’ of lichtkrans. ISON doet dat morgen dus wel. Mocht de komeet daar weer ongeschonden uitkomen – en dat is een grote mocht – dan zal het in de maand december steeds helderder aan onze hemel verschijnen.

In een BBC-documentaire over de komeet schetst professor Matthew Knight drie scenario’s over wat er morgen met ISON kan gebeuren. In de eerste wordt ISON net als komeet Lovejoy door de aantrekkingskracht van de zon uit elkaar gerukt en explodeert het vervolgens. Leuk wel, maar een beetje kortstondig. In het tweede scenario zou ISON zich kunnen gedragen als de komeet Encke, die enkele eeuwen geleden werd ontdekt en inmiddels na zo’n 70 rondjes langs de zon nu zo goed als uitgedoofd is. Saai. Het derde scenario, het scenario waar wij earthlings op moeten hopen, is wat er gebeurde met de komeet Ikeya-Seki in 1965 - de helderste komeet uit de geschiedenis. Toen die komeet langs de zon vloog zorgde de hitte van de zon ervoor dat de gassen in de komeet ontbrandde. Toen Ikeya-Seki enkele dagen later uit de zon’s corona tevoorschijn kwam had het een miljoenen kilometers lange staart die zo helder was dat hij over de hele wereld kon worden gezien:

De komeet is naast spectaculair ook wetenschappelijk interessant. Kometen zijn gevormd tijdens de oerknal, en de komst van ISON is voor astronomen daarom een mogelijkheid om meer te weten te komen over hoe onze eigen planeet en zonnestelsel zijn gevormd. Ook hopen wetenschappers door de zogeheten ‘water signature’ van de komeet te bestuderen een antwoord te vinden op de vraag of het water op aarde van onder het aardoppervlak is gevormd of misschien wel via kometen hier terecht is gekomen. Ook hopen wetenschappers de chemische voorloper van aminozuren, de moleculen die de bouwstenen voor leven vormen, te kunnen observeren. Onderzoek heeft aangetoond dat die zuren namelijk in de gewelddadige omgeving van een komeet kunnen ontstaan – een aanwijzing die het idee voedt dat de bouwstenen voor leven misschien wel ‘op de rug’ van kometen door het heelal reizen.

Het eenmalig passeren van ISON is dus nogal een big deal in astronomieland en daarbuiten. Naast de BBC-documentaire is er inmiddels een speciale ISON-app om te weten waar je moet kijken en er zijn voor morgen meerdere liveblogs – waaronder een speciale Google+ Hangout genaamd FIRE vs. ISON: WATCH THE EPIC BATTLE LIVE! Zoals wel vaker met ruimtedingen zijn de superlatieven voor de komeet inmiddels niet meer aan te slepen. Zo schreef een Astronomy Now-columnist dat “als de voorspellingen waarheid worden, [Ison] één van belangrijkste kometen uit de geschiedenis zal zijn.” En, uit de Daily Mail, “De Komeet van de Eeuw zou vijftien keer helderder dan de maan kunnen worden.”

Maar dan moet Ison morgen dus nog wel de zon verslaan. Zet ‘m op ISON! De zon is de laatste tijd een mietje! En jij een kilometers grote ijsbal! We geloven in je jongen!