Als je je baan overbodig vindt, moet je eens Human Resource Machine spelen

Onverwacht plezier is het beste plezier. Balen dat het winter is, maar dan in je winterjas vergeten geld vinden, dat soort dingen. De game Human Resource Machine gaf me ongeveer hetzelfde soort plezier – iets doen wat ik stom en saai dacht te vinden, maar erachter komen dat mijn brein het toch zeer prettig vond.

Human Resource Machine is een spel voor PC, Mac en binnenkort WiiU, dat door de makers zelf wordt omschreven als een puzzelgame waarbij je moet programmeren. Dat klinkt als het tegenovergestelde van een leuk spel, maar het feit dat de makers eerder ook World of Goo – het enige spel dat ik ooit meerdere keren heb uitgespeeld – schiepen, zorgde ervoor dat ik het toch wilde proberen.

In het spel ben je een tekenfilmachtige kantoorslaaf, die een opdracht krijgt om blokjes van een inbox naar de outbox te brengen – net als in het echte leven. Je krijgt een toenemende hoeveelheid commando's waarmee je die taken kan uitvoeren, door ze in een bepaalde volgorde in een kolom aan de rechterkant te zetten. Het werkertje voert vervolgens die commando's achter elkaar uit, net als een computer.

In het begin zijn die taken makkelijk – pak telkens een blokje bij de inbox en breng die naar de outbox – maar naar mate het spel vordert wordt het steeds moeilijker – pak twee blokjes, vermenigvuldig ze met elkaar en breng het resultaat naar de outbox. Probleem: je hebt helemaal geen vermenigvuldigingscommando. Je kan alleen optellen en aftrekken! Wat doe je dan?

Ik besef heel goed dat ik met de uitleg hierboven veel mensen voor eeuwig weg ga houden bij dit spel. En dat zou eeuwig zonde zijn. Dus ik ga ophouden met schrijven over het mechanisme en meer schrijven over de voldoening van het oplossen van steeds moeilijkere taken – en hoe het een perfecte metafoor is voor het moderne kantoorleven van veel mensen.

Volgens mij is Human Resource Machine een satire op het fenomeen bullshit jobs. Rutger Bregman schreef op de Correspondent vorig jaar al over het fenomeen, dat een jaar daarvoor beschreven was door antropoloog David Graeber – "banen waarvan de degenen die ze vervullen zelf zeggen dat ze eigenlijk overbodig zijn."

Bregman stelt dat er steeds meer van dat soort banen bestaan, dat steeds meer mensen zelf het gevoel hebben overbodig werk te doen, dat ze een overbodig radertje zijn in een enorm complexe machine. Maar daar verder zelf niets aan doen, en gewoon de taken uitvoeren die er van ze verwacht worden.

In HRM is je protagonist zo'n bullshit job aan het uitvoeren, door blokjes informatie in bepaalde volgordes tussen inbox en outbox te verplaatsen, terwijl jij als speler in feite bezig bent met het tegenovergestelde. Door programma's te creëeren die de uitvoering van taken automatiseren – liefst op een zo efficiënt mogelijke manier – ben je het werk van je protagonist overbodig aan het maken. Jij als speler bent zelf de robot die zijn baan komt overnemen.

Trek deze analogie door naar het echte leven, en je ziet dat alle mensen met bullshit jobs de protagonist van HRM zijn – ze vervullen een rol die nu nog nodig is omdat er nog geen programma geschreven is dat die rol van ze kan overnemen. Hun gevoel van overbodigheid is dus terecht. Dat betekent echter niet dat ze bij de pakken neer moeten gaan zitten – en precies dat toont HRM perfect aan.

Human Resource Machine laat zien dat het relatief makkelijk is om een stapje naar achter te doen en te kijken naar waar je werkzaamheden precies uit bestaan, die werkzaamheden op te delen in makkelijk uitvoerbare blokjes en die vervolgens te laten uitvoeren door een programma, waardoor je als mens meer tijd hebt om bijvoorbeeld op zoek te gaan naar een andere baan.

Als speler ben je in HRM eigenhandig het systeem als geheel beter aan het maken – het probleem van overbodige banen aan het oplossen door alles waar mensen overbodig zijn te automatiseren. Door het probleem in eigen hand te nemen.

Het enige grote nadeel daarvan in het echte leven – en ik kan helaas niet zeggen dat dat ook is hoe het spel eindigt, omdat ik het nog niet heb uitgespeeld – is dat je je eigen werk overbodig maakt. En dus zonder baan komt te zitten. Maar whatevz yo! Als je nu vastzit in een baan waarin je je overbodig voelt, dan ben je waarschijnlijk ook overbodig. Dan ben je slechts een plekje aan het warmhouden voor een robot. Dan ben je in feite al een robot.

Wat je daaraan kan doen? Nou, je kan beginnen met het spelen van Human Resource Machine en de basisbeginselen van programmeren leren (naast een lesje 'mensonterende gevolgen van het vrijemarktkapitalisme'). De schoonheid inzien van een domme taak automatiseren op een efficiënte, snelle manier. In het beste geval zin krijgen in leren programmeren! Wat een perfecte uitkomst zou zijn, want als de robots uiteindelijk voor je bullshit job komen, zullen programmeurs hard nodig zijn. En bovendien is het een hartstikke leuk spel.